CDS nedir, Türkiye'nin kredi risk primi (CDS) neden yükseliyor?

CDS oranı belirlenirken uluslararası derecelendirme kuruluşlarının verdiği notlar önemli bir rol oynasa da bunun dışında da bir çok faktör göz önünde bulunduruluyo
CDS oranı belirlenirken uluslararası derecelendirme kuruluşlarının verdiği notlar önemli bir rol oynasa da bunun dışında da bir çok faktör göz önünde bulunduruluyo © The Associated Press
By Faruk Can
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Kredi temerrüt takas primi nedir, nasıl hesaplanır? Diğer ülkelerin risk primleri ne seviyede?

REKLAM

Türkiye'nin 5 yıllık CDS primi en son 2022 yılında 885 puanı görerek 2003'ten bu yana en yüksek düzeye çıkmıştı. İlerleyen aylarda düşüşece geçen iflas risk primi seçimlerden sonra yeniden yükselmeye başladı. Ekonomist Hakan Kara'ya göre "İflas olasılığı kabaca yüzde 20’den yüzde 30’a çıktı"

Bir ülkenin dış borçlanmasındaki en önemli göstergelerden biri olan CDS primi ne demek ve yükselmesi ne anlama geliyor?

CDS nedir?

Türkçe'de kredi risk primi veya kredi temerrüt takası olarak kullanılan CDS (Credit Default Swap) aslında bir çeşit sigortalama işlemi olarak tanımlanabilir. 

Herhangi bir ülke hazinesine ya da şirketine borç verirken o borcun geri ödenmemesi ihtimaline karşı aldığınız sigorta poliçesine CDS deniyor ve genellikle over-the-counter (OTC) yani herhangi bir borsa düzenlemesine tabi olmayan tezgahüstü piyasalarda işlem görüyor.

CDS primi nasıl hesaplanıyor?

Ülkelerin dış borçlanmalarına karşı CDS'leri genelde büyük uluslararası yatırım bankaları sağlıyor ve o ülkelerin borcunu çevirememesi halinde ödemeyi bu banka üstlenmiş oluyor. Bu bankalar da söz konusu ülkenin geri ödeme yeteneğini, makroekonomik koşullarını inceleyerek bir risk oranı belirliyor. 

Bu oran belirlenirken uluslararası derecelendirme kuruluşlarının verdiği notlar önemli bir rol oynasa da bunun dışında da bir çok faktör göz önünde bulunduruluyor.

Ekonomisi sağlam ve geri ödeme sorunu yaşamayacağı düşünülen ülkelerin risk primi düşük olurken geri ödemekte sorun yaşayacağı düşünülen ülkelerin risk primi yüksek bir orandan belirleniyor.

Veriler 15 Temmuz 2022 tarihinde güncellendi

Türkiye'nin CDS oranı neden yükseliyor?

Ekonomist Mahfi Eğilmez'e göre ülke CDS priminin yükselmesine iç ve dış nedenler olmak üzere iki etken grubu yol açıyor. Koronavirüs salgını ya da Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve yükselen enerji fiyatları bu dış nedenlere örnek olarak verilebilir.

İç nedenler ise enflasyonun yükselmesi, dış borçların artması, kurların yükselmesi, sosyal çalkantılar ve afetler olarak sıralanabilir.

Dış nedenler konusunda yapılabilecek şeylerin sınırlı olmasına rağmen iç nedenleri yönetmenin mümkün olduğunu vurgulayan Eğilmez bu sayede dış nedenlerin de etkisinin azaltılabileceğini belirtiyor.

Türkiye'nin CDS primlerinin 2008 yılındaki küresel mali kriz sırasında yükseldikten sonra gerilediği görülüyor. Ülkenin makroekonomik dengelerinin bozulmaya başladığı 2018 yılından itibaren ise dalgalı bir seyirle de olsa yükseliş trendini sürdürdüğü görülüyor.

Diğer ülkelerin CDS primi ne kadar?

CDS primi ekonomisi sağlam ekonomiler için düşerken ödeme güçlüğü çekebileceğine inanılan ülkelerde yükseliyor.

Bu nedenle CDS primi 300 baz puanın üzerindeki ülkeler aşırı kırılgan ekonomiye sahip olarak değerlendiriliyor.

Örneğin 15 Temmuz 2022 itibariyle Hollanda'nın CDS primi 13,00; İngiltere'nin 18,00; Amerika Birleşik Devletleri'nin 20,00 olurken 2010 yılında iflasın eşiğine gelen  komşu ülke Yunanistan'ın risk primi 180,00  oldu.

Ekonomileri daha kırılgan olarak kabul edilen yükselen ekonomilerden Çin'in CDS primi 88,00, Meksika'nın 190,50 ve Brezilya'nın 324 seviyesinde.

Ukrayna'yı işgali sonrası batılı ülkelerden daha önce görülmedik yaptırımlara maruz kalan Rusya'nın CDS primi ise 13775 baz puanın üzerine çıkmış durumda.

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Yunanistan, IMF'ye olan 1,86 milyar euroluk borcunu planlanandan iki yıl önce kapattı

Özel sektörün yurt dışı kredi borcu geçen yılın aralık ayında azaldı

Adalet Bakanı Tunç: Meclis seçimleri yenilerse Cumhurbaşkanı için tekrar adaylık yolu açılır