Kuzey Kanada'daki Ellesmere Adası ile Danimarka'ya ait Grönland arasında 1,3 kilometre karelik Hans Adası üzerindeki anlaşmazlık 1973 yılında iki ülke arasında deniz hududu belirlenirken ortaya çıktı.
REKLAMKanada ve Danimarka yaklaşık yarım asırdır süregelen sınır anlaşmazlıklarını giderek ilk kez karadan sınır komşusu oldu.
İki kuzey ülkesi Kuzey Buz Denizi'nde, Grönland'ın kuzeybatısında yer alan böbrek şeklindeki insansız Hans Adası'nın paylaşmak üzere anlaştı. Kanada'nın başkenti Ottawa'da iki ülke dışişleri bakanlarının imzaladığı anlaşma ile Kanada ile Avrupa arasında kara sınırı oluştu.
Kuzey Kanada'daki Ellesmere Adası ile Danimarka'ya ait Grönland arasında 1,3 kilometre karelik Hans Adası üzerindeki anlaşmazlık 1973 yılında iki ülke arasında deniz hududu belirlenirken ortaya çıktı.
49 yıldır süren anlaşmazlığın çözülmesi dünyanın farklı yerlerindeki toprak anlaşmazlıklarının giderilmesine örnek olarak gösterildi.
"Barışçıl çözüm örneği"
İmza töreni sonrasında basın toplantısında açıklama yapan Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joy, birçok kişinin "viski savaşları" olarak tanımladığı anlaşmazlığın "görülmüş en dostane savaş" olduğunu belirtti.
Joy anlaşmayı "Hukukun üstünlüğünün hüküm sürdüğü Kuzey Buz Denizi'ni uluslararası iş birliğinin simgesi" olarak tanımladı ve "Küresel güvenliğin tehdit altında olduğu bir dönemde Kanada ve Danimarka gibi demokrasilerin yerli halklarla birlikte çalışarak aralarındaki anlaşmazlığı uluslararası hukuk çerçevesinde çözmesi hiç bu kadar önemli olmamıştı" diye konuştu.
Sosyal medya hesabından "Kanada ve Danimarka artık resmen komşu" diye paylaşım yapan Joy, Danimarkalı meslektaşı ile imzaladıkları anlaşmayla Hans Adası'ndaki anlaşmazlığa son verdiklerini, açık bir sınır yarattıklarını belirtti. Joy Kuzey Buz Denizi'ndeki ortaklarıyla iklim değişikliğiyle mücadele, egemenliğin savunulması ve uzlaşmanın ilerlemesi için çalışmaya devam edeceklerinin altını çizdi.
Danimarka Dışişleri Bakanı Jeppe Kofod da Ukrayna'da yaşananlara atıfta bulunarak ülkesi ve Kanada arasındaki çatışma çözümünün hukuka dayalı uluslararası düzenin baskı, demokratik değerlerin saldırı altında olduğu bir döneme denk geldiğini vurguladı. "Tam tersine, biz uzun süren anlaşmazlıkların nasıl barışçıl şekilde çözülebileceğini gösterdik" diye konuştu ve diğer ülkelerin de aynı yolu izlemesini umduğunu ile getirdi.
Şişe savaşları
Hans Adası üzerinde toprak iddiasında bulunan Danimarkalılar ve Kanadalılar sırayla adaya uçarak gerilimi tırmandırdı. Olay diplomatik protestolara, internet kampanyalarına ve hatta Danimarka'nın ünlü hamur işlerinin protesto edilmesi çağrılarına kadar ilerledi.
Her ziyarette taraflar adaya bayrak dikti ve arkalarında içtikleri içkinin şişesini bıraktı. Kanadalılar viski, Danimarkalılar ise schnapps şişesi bırakarak karşı tarafı kızdırdı.
Danimarka Dışişleri Bakanı Kofod'un sosyal medya paylaşımında ise "Danimarka-Kanada viski savaşında son şişeler! Bugün tarihi bir gün" ifadelerini kullanması bu nedenle iki taraf için şişe savaşlarına son noktayı koydu.
Her iki dışişleri bakanının birbirine milli içkilerinin şişesini hediye ettiği törende Kofod'un "artık kara sınırımız olduğuna göre siz de Avrupa Birliği üyeliğine başvurabilirsiniz" şeklinde şaka yaptığı duyuldu.
Danimarka AB üyesi olmasına rağmen Grönland 1980'lerde yapılan bir referandum sonucu AB üyesi değil.
Hans Adası neden önemli?
Kuzey Kutbu uzmanı Michael Byers'a göre insanların yaşamadığı karla kaplı Hans Adası öyle olağanüstü uzaklıkta bulunuyor ki, ekonomik olarak herhangi bir ciddi faaliyetin yapılması pek olanaklı değil. Ancak anlaşmazlığın uzatılması her iki ülkeye de seçimler öncesinde siyasi avantajlar sağladı. Byers'a göre bu iki NATO üyesi arasındaki küçük, uzak ve önemsiz bir ada üzerindeki egemenlik tartışması tamamen risksiz anlaşmazlıktı.
Danimarka adayı kaybetmenin Grönland ile olan ilişkisine zarar vermesinden endişe ediyordu. Kanada ise adayı kaybetmesinin güney komşusu Amerika Birleşik Devletleri'yle arasındaki petrol açısından zengin Beaufort Denizi'ndeki anlaşmazlıkta müzakere pozisyonunu zedelemesinden kaygılanıyordu.
Byers'a göre Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun "Kuzey Kutbu egemenliğini henüz siyasi kimliğini bir paçası haline getirmediği" ifadeleri tansiyonun düşürülmesine yardımcı oldu, ancak "Daha da önemlisi, Rusya Ukrayna'yı işgal etti ve bu sorumlu ülkelere kendi toprak anlaşmazlıklarını barışçıl şekilde çözmelerini söylemek için doğru zamanı yarattı".