Türkiye'nin arabuluculuğuyla Birleşmiş Milletler, Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan ve savaş bölgesinde sıkışıp kalan tahılın sevkiyatını İstanbul'dan idare edecek koordinasyon ofisi 27 Temmuz'da resmi olarak açıldı. Tahıl Koridoru nasıl işleyecek?
REKLAMTürkiye'nin arabuluculuğuyla Birleşmiş Milletler, Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan ve savaş bölgesinde sıkışıp kalan tahılın sevkiyatını İstanbul'dan idare edecek koordinasyon ofisi 27 Temmuz'da resmi olarak açıldı.
Rusya, Ukrayna, Birleşmiş Milletler ve Türkiye'den temsilcilerin olacağı ofis, üç Ukrayna limanına giriş ve çıkış yapan gemileri koordine etmek ve denetlemekle görevli olacak.
Sivil ve askeri temsilcilerin yer aldığı ofiste 20 kişi görev alacak ve başında Milli Savunma Bakanlığı'nca belirlenen bir Türk amiral olacak.
Tahıl Koridoru nasıl işleyecek?
Ukrayna, gemilerin güvenli geçişi için limanlara döşenen mayınları temizleyecek. Rusya ise belirlenen bölgelerde askeri faaliyetlerde bulunmayacağını garanti edecek. Ukrayna karasularına Rus gemileri girmeyecek.
Ukraynalı yetkililer limanların birinden sevkiyatın birkaç gün içerisinde başlayabileceğini belirtiyor. Her üç limanın operasyonel hale gelmesi ise 2 haftayı bulabilecek.
Büyük yük gemilerini Ukraynalı kılavuz gemiler önceden onaylanmış rotalar üzerinden limanlara sokacak.
Gemilerin giriş çıkış takviminin hazırlanması, rotaların belirlenmesi gibi operasyonların tamamı İstanbul'daki ofisten koordine edilecek. Limanlarda yüklenen gemiler İstanbul Boğazı'nda belirlenen bir noktaya gelecek. Sonrasında Ukrayna, Rusya, Birleşmiş Milletler ve Türkiye'den temsilciler gemiye çıkarak silah taşınıp taşınmadığını kontrol edecek.
Aynı denetim gemiler Ukrayna'ya gitmeden önce de yapılacak.
Deniz taşımacıları riskleri değerlendiriyor
Öte yandan gemi işletmecileri milyonlarca ton tahılı oluşturulan koridor üzerinden taşıma konusunda pek aceleci davranmıyor. Denizlerde hala mayınlı olması ve anlaşmanın nasıl hayata geçirileceği konusundaki endişeler nedeniyle taşımacılar riskleri değerlendirmeyi sürdürüyor.
Anlaşmanın son derece karmaşık olması da başlangıçta ihtiyatlı davranılmasına yol açıyor.
120 gün geçerli olacak güvenli koridordan 20 milyon ton tahılın taşınması hedefleniyor. Bu da her gün 4 veya 5 büyük tonajlı kuru yük gemisinin limanlardan çıkış yapması anlamına geliyor.
Anlaşmadan saatler sonra Rusların Odesa limanını hedef alması ise gemi taşımacılarının bir kere daha düşünmesine yol açtı.
Taşımacı ve sigortacılara yaptırım istisnası
Anlaşmanın en önemli boyutlarından biri de Rus tahılı ve gübresi taşıyan gemiler ve onları sigortalayan şirketlerin batılı ülkelerin yaptırımlarından muaf tutulması.
Fakat Türkiye ve BM koordinasyonunda varılan anlaşmanın uygulamada nasıl olacağı hala merak konusu.
Ulusal gemi sahipleri derneklerini temsil ettiğini belirten Uluslarası Deniz Taşımacıları Birliği Genel Sekreteri Guy Platten anlaşmanın pratikte nasıl hayata geçirileceğini anlamak için çok çalışmaları gerektiğini vurguladı.
Platten, "Mürettebatın güvenliğini garanti edebilecek miyiz? Denizdeki mayınlara ne olacak? Şu anda çok fazla belirsizlik var," ifadelerini kullandı.
Öte yandan Ukrayna'da sıkışıp kalan buğday ve diğer gıda ürünlerinin çıkarılması hayati öneme sahip. Bir yandan Ukraynalı çiftçilerin depolama kapasitesi tükenirken diğer yandan da Afrika, Ortadoğu ve Güney Asya'nın bazı bölgelerinde kesintiler nedeniyle gıda krizi ve hatta kıtlık başgöstermeye başladı.
Küresel gıda krizi
Buğday, arpa, mısır ve ayçiçek yağında dünyanın en büyük tedarikçileri olan Rusya ve Ukrayna'nın dünyanın tahıl ambarı olarak bilinen karadeniz havzasında savaşıyor olması gıda fiyatlarını da yükselterek küresel dengeleri de sarsmaya başladı.
REKLAMAnlaşmaya göre Rusya ve Ukrayna, Odesa, Çernomorsk ve Yuzni limanlarından tahılı İstanbul Boğazı'na taşıyacak gemilere en yüksek güvenlik garantisini verecek. Gemi sahipleri, işletmeciler ve sigortacılarsa bunun uygulamada karşılık bulup bulmayacağını merak ediyor.
AP'nin ulaştığı sigorta şirketleri bu gemileri sigortalayıp sigortalamayacakları konusunda yorum yapmadı.