Cumhurbaşkanı adaylığından çekilen Muharrem İnce'ye verilen oylar ne olacak?
REKLAMMemleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce'nin Cumhurbaşkanı adaylığından çekildiğini açıklamasının ardından, yurt dışında kendisine verilmiş olan ve Türkiye'de de seçim günü yine İnce lehine kullanılacak oyların nasıl değerlendirileceği sorusu gündeme oturdu.
Yüksek Seçim Kurulu'ndaki resmi mevzuata göre 31 Mart 2023 ve sonrasında oy verme günü saat 17.00’dan önce herhangi bir adayın çekilmesi oy pusulalarındaki yerinin devam etmesini engellemiyor. Yani, cumhurbaşkanı seçimi pusulasında İnce halen bir aday olarak görülecek.
Bununla birlikte yine aynı tarih aralığında adaylıktan çekilmesi durumunda kendisine verilen oyların ne olacağı konusu Cumhurbaşkanı Seçim Kanununda açık bir hükümle açıklanmamış durumda.
Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu Md. 2/5, bu kanunda özel hüküm bulunmayan durumlarda 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanununun uygulanacağını işaret ediyor.
Bu çerçevede Milletvekili Seçim Kanunu Md. 25: “Aday listelerinin kesinleştiği tarihten, oy verme günü saat 17.00’ye kadar ölüm veya istifa nedeniyle aday listelerinde meydana gelecek eksilmeler, listelerin tamamlanmasını gerektirmez. Ancak, aday listelerinde yukarıdaki nedenlerle boşalma olması halinde listedeki adaylar liste sırasına göre kaydırılmak suretiyle boşalan yerler doldurulur” ibaresi bulunuyor.
Fakat adayların aynı listeden seçime katılmamasından dolayı bu maddenin cumhurbaşkanlığı seçiminde uygulanması mümkün değil. Zira cumhurbaşkanlığı pusulasında aday kaydırma ile milletvekili listesinde boşalan adayın yerini aynı listedeki bir alttaki adayla doldurma durumları birbirlerinden tamamıyla farklı iki durum olarak ortaya çıkıyor.
“Oylar geçerli kabul edilip hesaba katılmamalı"
Euronews'e konuşan hukukçu Gökhan Ahi bu sorunun çözümünün Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanu’nun 12. maddesinde bulunduğunun altını çiziyor:
"Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanunu’nun 12. maddesine göre hiçbir değişiklik yapılmıyor. Çünkü kanun “Eksilmeler değişiklik gerektirmez” diyor. Yani pusulalar değişmiyor, yurt dışı sandıkları zaten kapandı ve yurt içinde de Muharrem İnce’ye oy vermek isteyenler yine verecektir.
Ancak burada çok önemli bir sorun var; İnce’ye verilen oylar geçerli mi sayılacak yoksa geçersiz mi? Çünkü adayların aldığı oranların hesaplaması geçerli oylar üzerinden yapılıyor. İnce’ye verilen oylar geçersiz kabul edildiğinde zaten hesaba katılmıyor. Ancak bu oylar geçerli kabul edildiğinde yeni bir sorun ortaya çıkıyor. Bu oylar hesaba katılacak mı, katılmayacak mı? Bu oylar geçerli kabul edilip hesaba katılması önemli bir değişikliğe yol açıyor. Çünkü yüzdeler değişmiş oluyor. Diyelim ki; bu oylar hesaba katılacak ve İnce’ye de yüzde 2 oy çıkmış olsun. En güçlü aday da yüzde 49.9 aldı. Yani ilk turda seçim bitmemiş oluyor. Ancak İnce’ye çıkan oylar hesaba katılmazsa o zaman en güçlü aday ilk turda kazanmış oluyor. “İnce bir hesap” söz konusu.
Burada yapılması gereken oyların geçerli kabul edilip hesaba katılmaması. Bu kararı da Yüksek Seçim Kurulu vermeli. Çünkü YSK bu kararı vermezse sandıkta oyların sayılmasında sorun çıkar. Bazı sandıklarda hesaba katılır, bazılarında sayılmaz, bazılarında geçersiz sayılır. Partiler karar alması için YSK’ya başvurur, YSK da görüş açıklarsa sorun kalmaz.
Can: "İnce'ye atılan oylar geçerli sayılmayacağı için oran fark etmez"
"Secim süreci başladığı için Muharrem İnce’ye oy vermek isteyenler yine oy verecektir" diyen Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Osman Can, "O oylar yine İnce’ye yazılacaktır. Ancak çekildiği için bu oyların karşılığı olmayacaktır. Çekildiği için İnce’ye atılan oyların bir karşılığı olmayacaktır. Yüzde 1, yüzde 4 fark etmez oranı. Zaman zaman bazı seçimlerde sanatçı Tarkan’a oy çıkması gibi. Veya aday olmayıp da oy atılan diğer ünlü isimler gibi. Aynı durum.
Kanunda oyların halde geçersiz sayılacağı belirtilmiştir. Cumhurbaşkanı adayının çekilmesi oyların geçersiz sayılması hallerinden biri değil. Geçersiz sayılması daha çok teknik durumlarla ilgili. Dolayısıyla geçerli kabul edilecek bu oylar, çünkü bir irade var. İnce ikinci tura kalacak kadar yüksek oy alırsa eğer o durumda o değil ondan sonraki aday yarışır ikinci turda" diyerek ekliyor Anayasa Hukukçusu Can.
Öte yandan Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'nun 12. maddesi de, "Birinci oylamada, kesin aday listesinin Resmi Gazete'de yayımından itibaren, oy verme günü saat 17.00’ye kadar listede meydana gelecek eksilmeler, değişikliği gerektirmez." hükmünü içeriyor.
Bu sebeple 14 Mayıs'ta yapılacak cumhurbaşkanı seçiminde yarışacak dört adaydan biri olan İnce'nin adaylıktan çekilmesinin ardından seçmenin önüne gelecek oy pusulasında değişiklik olmayacak.
Adaylıktan çekilmesine rağmen İnce'ye verilecek oylar geçerli sayılarak döküm cetvellerine işlenecek.
İnce'nin adaylıktan çekilmesi için Yüksek Seçim Kuruluna bildirimde bulunmasının gerekmediği ve çekilme kararının hukuki sonucunun olmadığı öğrenildi.