Katar 365'in bu bölümünde ülkenin atıkla mücadelesine öncülük eden aktivist ve girişimcilerle konuşuyoruz.
REKLAMSakla samanı gelir zamanı. Birinin çöpü bir diğerinin hazinesidir. Bunlar, sürdürülebilir yaşam yoluyla çevreyi korumanın yeni bir kavram olmadığını gösteren bazı atasözleri. Aslında bu, kültür ve etnik kökenleri aşarak nesilden nesile aktarılıyor.
Katar 365'in bu bölümünde bu yıl Müslümanlar için kutsal Ramazan ayında hayata geçenler de dahil, Katar’daki yepyeni girişimlerden bazılarını keşfediyoruz.
Eğitim Şehri gıda israfına karşı savaşıyor
Doha'nın Eğitim Şehri'nde güneş batarken bin 500 kişi oruçlarını birlikte açmak için çevre dostu bir iftar çadırında toplanıyor.
Katar Vakfı'nın Katılım ve Aktivasyon Uzmanı Simon Jones, "Bu iftar biraz özel çünkü sıfır atık hedefine ulaşmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla bu etkinlikte gıda atığı olmayacağı gibi ambalaj atığı da olmayacak." şeklinde konuşuyor.
Jones, "Tüm bu döngüde ambalajlar kompostlanabilir ve biyolojik olarak parçalanabilir malzemeden ve tüm fazla gıda atıkları ayrı bir kutuya gidiyor, kompostlanıyor ve Eğitim Şehri çevresinde kullanılıyor." diyor.
Ramazan ayında kendinle hesaplaşmak için kazanılan zamanın yanı sıra, Müslümanların birlikte ekmek yenen büyük bir topluluk oluşturma yönü de öne çıkıyor.
Eğitim Şehri’ndeki bu Sıfır Atık İftar’da tüm gıda malzemelerinin kompostlanmasını ve geri dönüştürülmesini sağlayarak topluluğun karbon ayak izini azaltmak için ortak bir çaba sarf ediliyor.
Euronews'e konuşan Jones, "İnsanlar yemeklerini bitirir bitirmez kalkıp dışarı çıkıyorlar. Burada iki ayrı çöp kutumuz var. Biri kuru atıklar, yani gıda ambalajları için, diğeri de kalan yiyecekler için. Gıda atıkları toplanıyor ve bu kompost makinesine götürülüyor. 24 saat boyunca çevriliyor, 14 gün dinleniyor ve sonrasında komposta dönüştürülüyor." ifadelerini kullanıyor.
Sıfır atık hedefli bu iftar şehir merkezinde hayata geçirilen çevre dostu girişimlerden biri.
Aişa El Maadid bunun gibi çok sayıda kişinin katılımıyla yapılan küçük eylemlerin büyük bir etki yaratabileceğine inanıyor. İnsanları gezegene öncelik vermeye teşvik etmek amacıyla 2018 yılında Katarlı gençlere yönelik Greener Future adlı girişimi kurdu.
El Maadid, "Çocuklara eşyalarımızı çöpe atmak yerine yeniden kullanabileceğimizi göstermek için plastik ve geri dönüştürülmüş kağıtları bir sanat eserine dönüştürüyoruz. Bu, çevreye dikkat etmem ve bu bilinci yaymam gerektiğine dair bir mesaj. Ancak bunu insanları yargılamak için değil, onlara bunun neden önemli olduğunu açıklamak için yapacağız; çünkü bu bizim çevremiz ve bizim gezegenimiz. Başka bir gezegenimiz yok. B Gezegeni yok." diyor.
Gezegeni korumak, Birleşmiş Milletler’in 2015’de kabul edilen 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı için temel bir hedef. Oweis El Salahi, bu hedeflere yerel olarak ulaşmak için Körfez'de gençlerin öncülük ettiği tek BM İyi Uygulamalar Girişimi olan SDGeneration Network'ün başlatılmasına yardımcı oldu.
El Salahi bu ağı şöyle anlatıyor: "Değişim yaratmak isteyenlerin seslerini duyurmak için gençler tarafından gençler için kurulan bir platform olarak 2019 yılında başladık. Her şey hedeflerin farkında olmakla başlar. Her şey sorunun ne olduğunu bilmekle, masaya nasıl çözümler getirebileceğimizi bilmekle başlar. Gençlerin masada yer alması gerektiğine kesinlikle inanıyorum. Ve elbette iş birliği yapmak ve aynı hedeflere yönelmek sürdürülebilir kalkınma için harika bir ilk adımdır."
İftar çadırlarına dönecek olursak, sıfır atık hedefi hâlâ üzerinde çalışılan bir konu, ancak topluluk liderleri gezegeni korumaya kararlı.
Eğitim Şehri Camisi'nde Toplumsal Katılım ve Sosyal Yardım Koordinatörü olan Süleyman Timbo Bah, "Bir hadise göre hiç kimse kendisi için istediği şeyi kardeşi için de istemedikçe gerçekten iman etmiş sayılmaz. Yani siz o suyu nasıl istiyorsanız, o yemeği nasıl istiyorsanız, arkanızdaki ya da yanınızdaki kişinin de o yemeği öyle istediğini düşünmelisiniz. Ve bence bu egzersizle insanların yemek yerken sürdürülebilir olmayı, israf etmemeyi, tabaklarında ne varsa bitirmeyi hatırlamalarına yardımcı olmaya çalışıyoruz." şeklinde konuşuyor.
Süleyman Bah bu toplu iftarların düzenlenmesine yardımcı oluyor. Ve bunun inancın bir gereği olduğunu söylüyor: "Başkasını da düşündüğünüz sürece, sadece ihtiyacınız olanı alırsınız. Kur'an'da - ye ve iç - diyen pek çok ayet vardır. İhtiyacınız olan tek şey bu ama israf etmeyin."
Doğayla uyum içinde yaşama
Çevreye zarar vermeden yalnızca ihtiyacımız olanı alma fikrinin İslam'da çok derin kökleri vardır. Bu nedenle Bedevi bir çevre aktivisti Katar'daki herkesi bir ağaç dikmeye ya da bir ağacı sahiplenmeye çağırıyor.
Ali Taleb El Henzab'ın Doha'nın yaklaşık bir saat batısında bir çiftliği var. Yerel bilgi birikiminin gezegeni korumak için kullanılabileceğine inanıyor:
REKLAM"Bitkileri oksijen fabrikası olarak görüyoruz. Allah korusun, bitki örtüsü olmasaydı canlılarımız tehlike altında olurdu. Bugün, çiftlik hayvanlarını, hava koşullarını garanti altına almak ve havanın temizlenmesi için çeşitli bitki ve ağaçlar yetiştiriyoruz."
El Henzab, "En önemli unsur, kültürlü olmamız gerekiyor. Çöle giden insanlar çevreye zarar vermemeli ya da çevreye düşman olmamalı, oraları bulduğumuz gibi bırakmalıyız. İkincisi, bitkileri geldikleri yere göre toprağa ekiyoruz, dağlardaki bitkiler dağlara aittir, çöldeki bitkiler çöle aittir vesaire. Üçüncü olarak, ağaçları tarım sezonu boyunca yıldızların konumlarını ve yağış alan alanları göz önünde bulundurarak seçiyoruz. Bu yaklaşım, ihtiyaç duydukları ilgi ve bakım miktarını azaltıyor." şeklinde konuşuyor.
Ali Taleb El Henzab becerilerinin çoğunu, ona doğayla uyum içinde yaşamanın önemini de anlatan babası ve dedesinden öğrendiğini söylüyor:
"Hayatım boyunca ayaklı bir okul gibi gördüğüm büyükbabamla yaşadım. Bana pek çok şey öğretti. Öğrendiğim ilk şey, içinde yaşadığımız doğanın evimiz, yaşam biçimimiz ve varlığımızın özü olduğuydu. Bu nedenle, elimizden geldiğince, özgün su kaynaklarını ve yeraltı suyunu ve ağaçları onları kesmek zorunda kalmadan korumak zorundaydık; topraktan ihtiyacımız olanı aldık ve geri kalanını gelecek nesillere bıraktık, sürdürülebilirlik tam da bunu gerektirir. İçgüdüsel olarak buna göre çalıştık."
El Henzab gençlerin öneminiyse şöyle anlatıyor: "Bugünün gençleri varoluşun merkezidir; onlar gelecek neslimiz ve iş gücümüzdür. Bugün gençler her yerdeler. Onları bu çevrenin kendilerine ve gelecek nesillere ait olduğu konusunda aydınlatmak çok önemli. Çocuklarımız gelecekte çevresel sorunlarla karşılaştığında, hemen çözüm bulunamayabilir. Bu nedenle dünyanın dört bir yanındaki herkese bir mesajım var: ağaç dikin. İster nehir kenarında, ister çiçek açan tarlalarda, hatta çatılarda olsun, ağaç dikmek hayati önem taşıyor çünkü yaşamlarımız onlarla iç içe."
REKLAMGezegen için plastiklerden vazgeçmek
Tek kullanımlık plastikler ve ambalaj atıkları, dünyada okyanuslara ve atık sahalarına giden milyonlarca ton çöpün en büyük sorumluları. Bunu azaltmanın çözümü ise oldukça basit: Çevre dostu ya da biyolojik olarak parçalanabilen seçenekleri tercih etmek.
Katar'da giderek daha fazla şirket plastikleri sonsuza dek yok etmenin yollarını buluyor.
Katarlı bir start-up olan Enavra, kompost ve gıda atıklarından biyolojik olarak parçalanabilir çatal-kaşık takımları üretiyor.
Qatari start-up Enavra makes biodegradable cutlery made from compost and food waste. The idea started in 2019, when co-founders Saoud Al Emadi and Abdullah Shaat were still engineering students. Her şey 2019 yılında, Saoud El Emadi ve Abdullah Shaat henüz mühendislik öğrencisiyken başladı.
El Emadi, "Kâğıt pipetlerin kullanıldığı bazı kafelere gittik ve bu pipetlerden içmek gerçekten çok zordu. Kafe sahiplerine iyi bir çevre dostu alternatif sunma fikrini önerdik ve çok ilgilendiler." diyor.
REKLAMEl Saoud ve Abdullah, farklı malzemeleri test ettikten sonra, avokado tohumlarının diğerlerine göre daha kısa sürede doğal olarak çözüldüğünü fark etti. Bu da genç girişimcilerin aklına bir fikir getirdi. El Saoud, "Avokado tohumları, onu aynı zamanda gübrelenebilir ve biyolojik olarak parçalanabilir bir biyoplastik yapan temel bileşene sahip önde gelen atık malzemelerden biri." diyor.
Ve bu iş şimdiye kadar meyvelerini verdi. Enavra'nın biyolojik olarak parçalanabilen çatal bıçakları fabrikadan çıkıp Katar'ın dört bir yanındaki kafe ve restoranlara ulaşıyor. Ve giderek daha fazla şirketin tek kullanımlık plastiklerden vazgeçmeye başladığı düşünüldüğünde, Enavra ile ortaklık kurma kararı işletme sahipleri için hiç de zor değil.
Shaat, "Enavra ürünlerine geçerek, bir yıl içinde biyolojik olarak parçalanabilen daha kaliteli, çevre dostu bir ürün seçmiş oluyorsunuz. Böylece çevrenin korunmasına ve plastik atıkların azaltılmasına katkıda bulunuyorsunuz. Ayrıca, diğer çevre dostu ürünlere kıyasla fiyat açısından da çok rekabetçi bir ürün seçmiş oluyorsunuz." şeklinde konuşuyor.
İleri dönüşümden yeniden kullanıma
Victoria Hamade, Doha'nın bir başka bölgesinde, çevre dostu işletmesi Refill2Save'in siparişlerini yetiştirmekle meşgul. Bu start-up, insanları plastik şişeleri sattığı temizlik ürünleriyle doldurarak yeniden kullanmaya teşvik ediyor. Victoria, el sabunundan çamaşır deterjanına ve yer temizleyicilerine kadar tüm ürünlerini müşterilerinin ayağına getirerek işlerini kolaylaştırıyor.
Hamade, "Mobil olmak istediğimiz için sadece Doha'da kalmamak, yakınlardaki diğer belediyelere de gitmek istiyoruz. Müşterilerimiz için elverişli olmak önemli çünkü onlardan zihniyetlerini değiştirmelerini istiyoruz." diyor.
REKLAM
Hem öğrenciler hem de öğretmenler Katar Vakfı'nın Awsaj Akademisi'ne park ettiği mobil dolum istasyonununa seçtikleri temizlik ürününü doldurmak için kendi boş plastik şişelerini getirdiler. Okul için Hamade ile işbirliği yapmak aynı zamanda öğrencileri eğitmenin ve onlara küçük yaşlardan itibaren çevre dostu küçük alışkanlıklar aşılamanın bir yolu. Gençleri eğitmek, toplumu daha az tüketen bir döneme geri döndürmeyi uman Hamade'nin misyonunun da büyük bir parçası.
Hamade hedefini şöyle anlatıyor:
"Burada gerçekten başarmak istediğim şey, insanların yeniden kullanım kültürüne geri dönmesi, çünkü onlarca yıl önce yaptığımız şey buydu. Cam şişeleri süt ve diğer tüketim malzemeleri için yeniden kullanırdık. Sonra çöpe atma kültürü yaygınlaştı. Yeniden kullanmaya geri dönmemizi istiyorum."