Asgari ücrete son yıllarda önemli oranda iyileştirmeler yapıldı. Buna rağmen açlık sınırını karşılamakta zorlanıyor. - Grafik
REKLAMSon yıllarda ardı ardına yapılan iyileşmelere rağmen asgari ücret hâlâ açlık sınırını karşılamakta zorlanıyor. Son 222 ayda asgari ücret sadece 8 ayda açlık sınırını geçti. Kalan 214 ayda dört kişilik bir ailenin yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcamasına yetmedi.
Asgari ücret yoksulluk sınırının ise ancak dörtte birini karşılıyor.
Peki açlık sınırı nedir? 4 kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması ne kadar? Asgari ücret açlık sınırını karşılamaya yetiyor mu?
Açlık sınırı nedir?
TÜRK-İŞ’in açlık sınırı “Ankara’da 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı” olarak tanımlanıyor. Buna konut, giyim, faturalar, eğitim, sağlık ve ulaşım gibi diğer giderler dahil değil.
Temmuz 2023’te geçerli olacak net aylık asgari ücret 11 bin 402 lira oldu. Sadece üç yıl önce Temmuz 2020’da asgari ücret 2 bin 325 liraydı. Buna göre asgari ücret son üç yılda neredeyse beşe (4,9) katlandı. Bu yüzde 390 artış demek.
Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı resmi enflasyon ile yapılan karşılaştırmaya göre asgari ücret daha çok arttı. Bu durum asgari ücretle geçinenler için bir iyileştirme anlamına geliyor. Çünkü TÜİK'e göre Mayıs 2020-Mayıs 2023 arasındaki üç yılda resmi enflasyon yüzde 182 oldu.
Ancak aynı dönemi kapsayan son üç yılda gıda fiyatları yüzde 245 yükseldi.
Son 36 ayda asgari ücret 4 kez açlık sınırını aştı
Ancak durum ücretliler için yine de zor. Çünkü TÜRK-İŞ’in açıkladığı açlık sınırı Haziran 2020-Haziran 2023 arasında yüzde 327 yükseldi. Bu dönemdeki 36 ayın sadece dördünde asgari ücret açlık sınırını aştı.
Bu ne demek? Ocak ve temmuz aylarında asgari ücrete zam geldiği zaman asgari ücret açlık sınırının üstüne çıktı. Ancak yüksek enflasyon ve artan gıda harcamaları sebebiyle asgari ücret hemen açlık sınırının altına indi.
TÜRK-İŞ temmuz ayı açlık sınırını temmuz ayı sonunda açıklayacak. Haberdeki grafiklerde açlık sınırı son olarak haziran ayını yansıtıyor. Önümüzdeki birkaç ayda asgari ücret açlık sınırının üstünde seyretmesi bekleniyor. Ancak yıl sonuna doğru durum tersine dönebilir.
Asgari ücretin açlık sınırına oranı nasıl değişti?
Asgari ücretin açlık sınırına oranı anlamlı bir gösterge. Bu oran yüzde 100’ü aşarsa asgari ücret açlık sınırından fazla oluyor. Yani asgari ücret 4 kişilik bir ailenin gıda harcamasına yetiyor. Eğer bu oran yüzde 100’ün altında olursa asgari ücret açlık sınırının altında kalıyor. Bu ne demek? Asgari ücret 4 kişilik bir ailenin gıda harcamasına bile yetmiyor. TÜRK-İŞ’in tespitine göre bu durumda bu aile karnını doyuramıyor.
Ocak 2005-Haziran 2023 arasındaki 222 ayda bu orana baktık. Sonuç sadece 8 ay asgari ücret açlık sınırını aştı. Bunun 4 ayı da son üç senede gerçekleşti.
İlk kez 2016 başında yüzde 90 görüldü
2005 başında asgari ücretin açlık sınırına oranı yüzde 67'ydi. Bu oran ilk kez Temmuz 2012’de yüzde 80’i aştı. Ancak bu oran sadece bu bir ay için geçerli kaldı. Yüzde 80 oranı 2016 başında bir kez daha aşıldı. Asgari ücretin bin bir liradan bin 301 liraya çıkmasıyla bu oranı yüzde 90 oldu. Bu tarihten sonra genelde yüzde 90’un üzerinde seyretti.
Asgari ücret açlık sınırını ilk kez Ocak 2019’da aştı
Asgari ücret 2019 başında bin 603 liradan 2 bin 21 lira çıktı. Bu ayda açlık sınırı ise 2 bin 14 lira oldu. Böylece 2005 başından bu yana ilk kez asgari ücret açlık sınırını aştı. Ancak enflasyonla birlikte hemen sınırın altına indi. 2020 ve 2021 başlarında asgari ücrete gelen zamlarla yüzde 100’ün biraz üstüne çıktı.
2022 yılında yüzde 80’e varan resmi enflasyon sebebiyle asgari ücretin açlık sınırını karşılama oranı oldukça düştü. Bu dönemde gıda enflasyonu TÜFE’den daha yüksek olurken yüzde 90’ları aştı.
Asgari ücretin açlık sınırına oranı: 2022’de 2005’in gerisine düştü
Son yıllardaki genel iyileşme eğilimine rağmen Haziran 2022’de asgari ücretin açlık sınırına oranı yüzde 66,6 oldu. Bu oran Ocak 2005’te yüzde 67,3'tü. Temmuz 2022’de asgari ücret 4 bin 254 liradan 5 bin 500 liraya çıktı. Bu ciddi artışa rağmen asgari ücretin açlık sınırına oranı ancak yüzde 80’e çıktı. Aralık 2022’de ise bu oran yüzde 68’e kadar geriledi.
Ocak 2023’te asgari ücret 8 bin 505 liraya yükseldi. Bu yüksek artışa rağmen aylık net asgari ücret 4 kişilik bir ailenin gıda harcamasına yeterli olmadı.
Temmuz 2023’te ise asgari ücret 11 bin 402 liraya çıktı. Henüz temmuz ayı açlık sınırı açıklanmadı. Muhtemelen asgari ücretin açlık sınırına oranı son 20 yılın en yüksek seviyesine çıkacak. Ancak sene sonuna doğru bu oranın nereye ineceği önemli.
REKLAMAsgari ücret yoksulluk sınırını karşılamaktan uzak
Yoksulluk sınırı ne demek?
Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcamasının yanı sıra konut (kira, elektrik, su, yakıt), giyim, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutara yoksulluk sınırı deniliyor.
Asgari ücretin yoksulluk sınırına oranı 2005 başında yüzde 20 seviyesindeydi. Yani, asgari ücret 4 kişilik bir ailenin temel ihtiyaçlarının sadece beşte birine yetiyordu. 2018 yılında bu oran yüzde 30 seviyesine çıktı.
Ancak son yıllarda yeniden yüzde 30 seviyesinin altına indi.