Müzakerelerin son aşamasında beş Amerikalının, beş İranlı tutuklu karşılığında değişimi amaçlanıyor.
REKLAMİran'da casusluk suçundan dolayı tutuklu bulunan beş Amerikalı, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve İran arasında yapılacak bir anlaşmanın ilk adımı olarak ev hapsine çıkarıldı.
Müzakerelerle ilgili bilgi sahibi bir kişinin aktardığı bilgilere göre Evin hapishanesinde tutulan dört Amerikalıdan üçünün ismi Siamak Namazi, Emad Shargi, Morad Tahbaz olarak açıklandı, dördüncünün ismi kamuoyuyla paylaşılmadı.
Yine ismi paylaşılmayan beşinci Amerikalının da zaten ev hapsinde olduğu belirtildi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington'da düzenlediği bir basın toplantısında beş Amerikalının serbest bırakılması için daha fazla çalışma gerektiğini belirterek "Bunun onların ve ailelerinin yaşadığı kabusun sonunun başlangıcı olduğuna inanıyorum." dedi.
Blinken, bu adımın İran'a uygulanan yaptırımların hafiflemesi anlamına gelmeyeceğinin altını çizdi.
Tutukluların karşılığı Güney Kore'deki dondurulmuş fonlar
Müzakereler kapsamında İran'ın, Güney Kore'de dondurulan altı milyar dolar değerindeki varlıklarının serbest bırakılması karşılığında tutukluların ABD'ye dönmesine izin vermesi amaçlanıyor.
Katar, Umman ve İsviçre'nin arabuluculuğunda yürütülen müzakerelerde, Irak ve Birleşik Arap Emirlikeri de rol oynuyor.
Birleşmiş Milletler'de görevli İranlı yetkililer, tutukluların ev hapsine transferinin, anlaşmanın uygulanması kapsamında önemli bir ilk adımı oluşturduğunu belirtti.
Son aşamada ise Amerikalıların ülkelerine dönmesi müzakere ediliyor, ancak iki ülke arasında henüz çözülmesi gereken bir dizi konu bulunduğu bildiriliyor.
Yol haritasında Güney Kore'de yaptırımlar kapsamında dondurulmuş bir hesapta bulunan 6 ila 7 milyar dolarlık İran fonunun "başka bir yerde kısıtlı bir hesaba" taşınarak gıda ve ilaç gibi malların "yaptırıma tabi olmayan ticareti" için daha kolay kullanılabilir hale getirilmesi planlanıyor.
Paranın ve tutukluların son transferinin mali işlemlerin karmaşık doğası sebebiyle önümüzdeki ay tamamlanması bekleniyor. İranlı yetkililer anlaşmanın yapılması halinde paranın İran'dan önce Katar'a gönderilmesini bekliyor.
Güney Kore'nin tepkisi
Güney Kore Dışişleri Bakanlığı, teklifle ilgili ayrıntılara girmezken, dondurulmuş fonlar konusunun çözüme kavuşturulması için ABD, İran ve diğer ilgili ülkelerle yakından eşgüdüm içinde olduklarını ve "dostça bir çözüm umduklarını" belirtti.
İran parlamentosunun etkili ulusal güvenlik ve dış politika komitesinde yer alan Fadahüseyin Maleki ise fonların serbest bırakılması konusunda sert konuştu. Maleki, "İran kesinlikle sessiz kalmayacaktır ve Korelilere zarar verebilecek pek çok seçeneğimiz var ve bunları kesinlikle kullanacağız" dedi.
İran, ocak ayında Güney Kore'nin yaklaşık yedi milyar dolarlık fonlarını dondurmasının ardından Güney Kore bandıralı bir petrol tankerine el koymuş, diplomatik krizin çıkmasına yol açmıştı.
İran dan tutuklu değişimi talebi
Öte yandan İran, tutukluların serbest bırakılması karşılığında, ABD hapishanelerinde tutulan beş İranlının ev hapsine çıkarılmasını istiyor.
İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği tarafından yapılan açıklamada, "üçüncü taraf bir hükümetin aracılık ettiği insani işbirliği anlaşmasının bir parçası olarak, İran ve ABD'nin beş mahkumu karşılıklı olarak serbest bırakma ve affetme konusunda anlaştığı" belirtildi.
İran ve ABD arasında tutuklu değişiminin tarihi 1979 İran devriminin ardından ABD'nin Tahran Büyükelçiliği'nin basıldığı döneme kadar uzanıyor. Son tutuklu değişimi 2016 yılında, İran'ın nükleer program karşılığında yaptırımların hafifletilmesi için dünya güçleriyle anlaşmaya varması sürecinde yaşanmıştı.
İran özellikle çifte vatandaşları hedef alarak, yabancı tutukluları pazarlık konusu yapmakla eleştiriliyor. Tahran ise bu suçlamaları reddediyor.