Aşırı sıcaklar insan vücudunu nasıl etkiliyor?

REKLAM

Dünyanın birçok yerinde milyonlarca insan daha önce görülmemiş sıcaklıklarda gündelik hayatı sürdürmeye çalışıyor. Temmuz ayı son 120 yılın en sıcak ayı olarak kayda geçti.

Uzmanlar olağandışı sıcaklıklar kuraklık ve yağış dengesini bozarken, insan sağlığını da tehdit ettiğini vurguluyor. Araştırmacılar, 2022 yılındaki aşırı sıcaklar sonucu toplam 35 ülkede 60 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği tahminini yürütüyor.

Uzmanlar insan vücudunu hem içten hem de dıştan etkileyen ısı stresine dikkat çekiyor. Vücudun salabileceğinden çok daha fazla ısı birikimi anlamına gelen ısı stresi rahatsızlık hissinin ötesinde ölümcül sonuçlara yol açabiliyor.

Nem faktörü

İnsan vücudunun optimum iç sıcaklığı 36,4 derece olarak biliniyor. Her ne kadar kişiden kişiye değişse de, iç vücut sıcaklığının iç organları koruyabilmesi ve hücrelerin en iyi şekilde işlevlerini yerine getirebilmesi için 36 ila 37 derece gibi dar bir aralıkta olması gerekiyor.

Vücut fazla ısındığında derideki damarlar açılıyor ve ter ortaya çıkıyor. Isı terin buharlaşmasıyla atılıyor ve bu şekilde derinin yüzeyini soğutarak ısının içten salınmasını sağlıyor.

Yüksek nem, bu doğal soğuma sürecini engelliyor. Hava sıcaklığı ve nemin bileşik ölçümü anlamına gelen ısı endeksinin 32 dereceyi bulması ısıyla bağlantılı hastalıklarda artışa yol açıyor.

Vücutta hangi belirtiler ortaya çıkıyor?

Isıya bağlı sağlık sorunları birkaç aşamada kendini gösteriyor. İlk belirtiler vücudun dışında kendini gösteriyor ve vücudu saran kramplar şeklinde ortaya çıkıyor. 

Bunu ısıya bağlı halsizlik takip ediyor. Krampların bir ileri aşaması olan halsizlik, vücudun ısıyı atamaması halinde başlıyor. 

Herkeste aynı belirtiler görülmese de, genel olarak:

• Bitkinlik
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Ağız kuruluğu 
• Kusma

belirtilerine yol açıyor. Uzmanlar bu belirtilerin kolayca gözardı edilebileceği tehlikesine karşı dikkat çekiyor.

Vücudun içinde neler yaşanıyor?

Yüksek ısı, dışarıda yukarıda sayılan belirtilere neden olurken, içeride çok daha kapsamlı etkilere yol açıyor. Kalp, ısının salınabilmesi için daha fazla kan pompalamak amacıyla atış hızını arttırıyor. 

Kaslar tarafından üretilen ısının azaltılması içinse vücut hareketleri yavaşlıyor. Vücudun oksijen arayışı artarken nefes alma ağırlaşıyor

Vücut su ihtiyacını karşılamak için su tutmaya çalıştığından idrara çıkma sıklığı azalıyor.

Öte yandan, vücut terle büyük miktarda su kaybettiğinden vücut hızla susuz kalabiliyor. Su kaybı sağlıklı genç yetişkinlerde saatte iki litreyi bulabiliyor.

Bu durum, mide-bağırsak kanalı ve böbreklerdeki kan dolaşımını azaltıyor ve uzun süre devam etmesi halinde bu organlarda zarar yol açabiliyor.

En tehlikeli aşama : Sıcaklık çarpması

Isıya bağlı en büyük tehlike ısı çarpmasıyla yaşanıyor. Vücut sıcaklığı 39,4 derecenin üzerine çıktığında beyin, kalp, bağırsak ve böbrekler gibi organlar zarar görmeye başlıyor.

Sıcaklık çarpan kişide kafa karışıklığı, halüsinasyon ve nöbet gibi ani idrak bozukluğu ve ruhsal sorunlara yol açan rahatsızlıklar görülebiliyor. Kişi bilinci kaybına uğrayabiliyor ve aşırı durumlarda kalp krizi geçirebiliyor.

Acil tıbbi müdahale gerektiren sıcaklık çarpması sırasında kişinin serinlemesine yardımcı olmak ve derhal yardım çağrısı yapmak hayati önem taşıyor.

REKLAM

Uzmanlar ambulans bile gelmiş olsa, serinlemeye yardımcı olmaya öncelik verilmesi gerektiğini vurguluyor.

Kanada'daki Ottawa Üniversitesi'nde araştırmacı Robert Meade "Kişi yüksek vücut ısısında ne kadar uzun süre kalırsa, endotoksemi gibi merkezi sinir sistemi üzerindeki tüm bu etkiler ortaya çıkmaya devam edecektir." uyarısında bulundu.

Endotoksemi nedir?

Endotoksemi vücudun çok fazla ısınması durumunda kan ve oksijenden mahrum kalan bağırsakların ve bağırsak duvarının parçalanmasıyla ortaya çıkıyor ve bakterilerin mide-bağırsak kanalından kana karışmasına yol açıyor.

Bu durumun ölümcül hale dönüşmesi için çok az bir süre bulunuyor ve hatta kurtulanlar bile uzun süreli sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabiliyor.