İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi’nden akademisyenlerin yaptığı analize göre yolsuzluğa bulaşmış siyasetçilerin yeniden seçilmesinin ana sebepleri: Medyanın ele geçirilmesi; kişinin ‘grubuna’ sadakati ve değişim ihtimaline yönelik karamsarlık.
REKLAMYolsuzluk Algı Endeksi’ne göre dünyadaki üç ülkeden ikisinin durumu sorunlu. Yolsuzluk algısı bu kadar yüksek iken birçok ülkede adı yolsuzlukla anılan siyasetçiler yeniden seçilebiliyor. Peki, neden? Yolsuzluğa bulaşmış siyasetçiler neden yeniden seçilir?
İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi’nden akademisyenlerin hazırladığı araştırmaya göre göre bunun üç temel sebebi var:
- Medyanın ele geçirilmesinden dolayı halkın bunlardan yeterince haberdar olmaması
- Kişinin ‘grubuna’ duyduğu sadakat
- Değişim ihtimaline yönelik karamsarlık.
Raporda Türkiye’ye değinilmiyor. Türkiye, 2022 Yolsuzluk Algı Endeksi'nde son 10 yılın en düşük puanını alarak 180 ülke arasında 101. sıraya kadar gerilemiş durumda.
Merkezi Norveç'teki Chr. Michelsen Enstitüsü'nde bulunan U4 Yolsuzlukla Mücadele Kaynak Merkezi, yolsuzluğun toplum üzerindeki zararlı etkilerini azaltmak için çalışmalar yapıyor. Birmingham Üniversitesi bünyesindeki Seçim, Demokrasi, Hesap Verebilirlik ve Temsil Merkezi’nden (CEDAR) Manoel Gehrke, Nic Cheesemanm ve Licia Cianetti “Hesap verebilirlik açığı: Vatandaşlar neden yolsuzluğa bulaşmış politikacılara oy veriyor?” başlıklı bir blog/rapor yazdı.
Buna göre, Gabon ve Zimbabwe’deki kusurlu seçimlerin ardından ve ABD’de seçim kampanyaları kızışırken yolsuzluk giderek daha fazla haber oluyor. Üç ülkedeki muhalefet partileri, görevdeki hükümetin yolsuzluk yaptığını ve iktidarı kaybetmeyi hak ettiğini ileri sürüyor. Ancak bu mesajlar tartışmalı ve vatandaşlar da bu tür iddiaları etkili bir şekilde değerlendirmek için gereken bilgiden yoksun olabilir. ABD’de Donald Trump tarafından ortaya atılan iddiaların birçoğu açıkça yanlış olsa da, Gabon ve Zimbabve'deki vatandaşlar son derece kısıtlı bir medya ortamıyla karşı karşıyalar. Bu da onların aldıkları haberleri doğru bir şekilde değerlendirmelerini daha da zorlaştırıyor.
Önemli soru: Vatandaş hükümetleri ne zaman cezalandırır?
Araştırmacılara göre bu durum önemli bir soruyu gündeme getiriyor: Vatandaşlar yolsuzluk suçlamalarının ardından hükümetleri ne zaman cezalandırıyor?
Üç araştırmacıya göre; vatandaşların yolsuzluk yapan hükümeti cezalandırması fikri demokratik hesap verebilirliğin temelini oluşturuyor ve siyasi sistemin sağlığı için en az yolsuzlukla mücadele kadar önemli. Peki bu konudaki deliller bize ne söylüyor? Ne yazık ki durum kesinlikle karışık.
Hükümetlerin daha fazla yolsuzluğa bulaştığı ülkelerde siyasetçilerin görevden alınma olasılığı daha yüksek olsa da, vatandaşların yolsuzluğa bulaşmış adaylara oy vermeye devam etmelerinin - dezenformasyon ve kendi çıkarları da dahil olmak üzere - birçok nedeni var.
Yolsuzluk ve yeniden seçim: Küresel durum
Manoel Gehrke, Nic Cheesemanm ve Licia Cianetti’nin analizi 2000-2018 yılları arasında 63 demokraside 262 ulusal seçim için yakın zamanda yayınlanan bir veri setine dayanıyor. Bu analiz vatandaşların hükümetlerin daha fazla yolsuzluk yaptığının görüldüğü ülkelerde politikacıları yeniden seçmeye daha az eğilimli olduğunu ortaya koydu. Bu durum, vatandaşların yolsuzlukla ilgili hayal kırıklıklarına iktidardakileri cezalandırarak yanıt veriyor olabileceğini düşündürüyor.
Yazarlar, yolsuzluk algısı ile yeniden seçilme oranları arasındaki ilişkinin nedensel olduğunu; bunun bir tesadüf olmadığını savunuyor.
Politikacıların gözünden bakmak
Üç araştırmacı; duruma siyasetçilerin gözünden de bakarak şu tespiti yapıyor: Yolsuzluğun daha yüksek olduğu ülkelerde görevde kalma şanslarının daha düşük olması siyasetçileri temiz olmaya teşvik etmeyecektir. Neden?
Yüksek devir teslim oranına sahip istikrarsız siyasi ortamlarda faaliyet gösteren milletvekilleri görevde kalmayı umdukları kısa süre göz önüne alındığında daha da hızlı bir şekilde fon çalmaya karar verebilir. Ayrıca siyasetçiler, hükümet dışında kalmaları halinde kendilerini kollayabilecek iş dünyası gibi özel çıkar gruplarına daha fazla ilgi gösterebilir.
Yazarlara göre Arnavutluk ve Nijerya gibi ülkelerde yolsuzlukla mücadele kampanyaları üzerine yapılan araştırmalar, yolsuzluk karşıtı duygulara ilham vermek için tasarlanan mesajların genellikle tam tersi bir etki yarattığını ortaya koydu.
Pay almak için yolsuzluğa göz yummak
Araştırmacılara göre; kazananın her şeyi aldığı siyasi sistemlerde, seçmenler kendi partilerinin veya etnik gruplarının liderleri arasındaki yolsuzluğa göz yumabilirler çünkü gelirden pay almayı veya rakip partinin veya etnik grubun lideri altında daha kötü durumda olacaklarını düşünürler.
Manoel Gehrke, Nic Cheesemanm ve Licia Cianetti; siyasetçilerin hesap verebilirliğini sağlamanun zorlu bir görev olduğunu ancak imkansız olmadığını belirtiyor.