İngiltere'de 1999 yılında posta sisteminde kullanılmaya başlanan satış muhasebesi yazılımı, bazı şubelerde açıklanamayan zararlar çıkarınca yöneticiler sorumlu tutulmuş.
REKLAMİngiltere Başbakanı Rishi Sunak, 'ülke tarihindeki en büyük adaletsizliklerden biri' olarak kabul edilen hatalı bilgisayar sistemi nedeniyle hırsızlık veya sahtekarlıkla suçlanan 900'den fazla postane şubesi yöneticisinin aklanması için harekete geçeceklerini söyledi.
Televizyonda yayınlanan bir belgesel dizi sonrası kamuoyunda artan tepkiler üzerine hükümet böyle bir adım atma kararı almıştı.
“Bu, ulusumuzun tarihindeki en büyük adaletsizliklerinden biri,” diyen Sunak “Topluma hizmet etmek için çok çalışan insanların hayatları ve itibarları kendi hataları olmadan zarar gördü. Kurbanlar tazminat almalı.” ifadeledini kullandı.
Hatadan zarar görenlerin tazmin edilmesini isteyen politikacılardan bazıları bundan sorumlu olanlardan da hesap sorulması çağrısında bulundu.
Peki skandal nasıl başladı ve nasıl patlak verdi?
Ne olmuştu?
Postane, 1999 yılında satış muhasebesini otomatize etmek için Japon Fujitsu tarafından geliştirilen Horizon BT sistemini kullanmaya başladı. Bunun ardından yerel postane şubelerinde açıklanamayan zararlar çıkmaya başladı ve postane yöneticileri bu açıkları kapatmakla yükümlü tutuldu.
Postane Genel Müdürlüğü, kurulan sistemin güvenili olduğunda ısrar etti şube yöneticilerini sahtekârlıkla suçladı.
İngiltere'de Postane devlete ait bir kurum fakat şubeler bağımsız operatörlere franchise olarak veriliyor. Şube sahipleri ve çalışanları genellikle oturdukları mahallelerde faaliyet gösteriyor.
2000 ve 2014 yılları arasında, yaklaşık 900 postane çalışanı yanlış bir şekilde hırsızlık, sahtekarlık ve sahte muhasebe ile suçlandı, bazıları hüküm giyerek hapsedildi ve bazıları da iflasa zorlandı.
Toplamda 2 binden fazla kişi skandaldan etkilendi. Bazıları intihar etti veya intihar girişiminde bulundu. Bazılarının da evlilikleri bozuldu ve genelde oturdukları mahallelerde çalıştıkları için yaşadıkları toplumdan dışlandı.
Bir grup postane çalışanı 2016 yılında postaneye karşı dava açtı. Üç yıl sonra Londra'daki Yüksek Mahkeme, Horizon yazılımının bir dizi “hata ve kusur” içerdiğine ve postanenin sistemde önemli sorunlar olduğunu bildiğine hükmetti.
Postaneden sorumlu Bakan Kevin Hollinrake, bugüne kadar sadece 95 mahkumiyetin kaldırıldığını söyledi.
Neden şimdi?
Bir hükümet yetkilisi bu anın uzun süredir beklendiğini ancak, 1 Ocak'ta yayınlanan ve günlerce manşetlere çıkan belgeselin süreci hızlandırdığını belirtti.
ITV televizyonunda yayınlanan “Bay Bates Postane'ye karşı" adlı belgesel dizi yaklaşık yirmi yılını skandalı açığa çıkarmaya ve aynı durumda olanları temize çıkarmaya çalışan Şube Müdürü Alan Bates'in hikayesini konu alıyor.
Geçen hafta polis, postane tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalara ilişkin potansiyel yalancılık ve adaletin seyrini saptırmaya yönelik sahtekarlık soruşturması açtı.
Bir milyondan fazla kişi, eski postane genel müdürü Paula Vennells'in 2018'de aldığı Britanya İmparatorluğu nişanının geri alınması için çevrimiçi bir dilekçe imzaladı. Salı günü Vennells nişanı iade edeceğini açıkladı.
Ne kadar tazminat alabilirler?
Hükümet, yanlış hüküm giymiş olan ve hayatları alt üst olanların kayıplarını telafi etmek için 1 milyar sterlin ayırmayı planlıyor.
Sunak, bugüne kadar 2 bin 500'den fazla kurbana yaklaşık 150 milyon sterlin ödendiğini söyledi.
Hükümet, öngörülen mevzuatın mahkumiyetleri bozacağını ve aklananlara en az 600 bin sterlin vereceğini söyledi. Hüküm giymeyen ancak maddi kayba uğrayanlara en az 75 bin sterlin teklif edilecek.
REKLAMKimse sorumlu tutulacak mı?
Bazı Parlamento üyeleri, yazılım sorunlarının farkında olan ve kovuşturmaların ilerlemesine izin verenlere karşı suçlama getirme çağrısında bulundu.
Avam Kamarası'nın muhafazakar üyesi David Davis “Hükümet, adaletin seyrini saptırarak bu skandala neden olanları mahkum etmek için soruşturmaları hızlandıracak mı?” ifadelerini kullandı
Hollinrake, devam eden kamu soruşturmasının skandaldan sorumlu kuruluşları ve bireyleri tespit edeceğini söyledi.