İsrail'in Uluslararası Adalet Divanı'nda soykırımdan yargılanma süreci nasıl işleyecek?

REKLAM

Güney Afrika, İsrail'in Gazze'deki savaşta soykırım yaptığını savunuyor. 

1948 tarihli Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi'ni ihlal ettiği iddiasıyla Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) İsrail aleyhine açılan davada, mahkemenin Tel Aviv'e savaşı derhal durdurma emri vermesini istiyor. 

2. Dünya Savaşı ve Holokost sonrası imzalanan sözleşme, soykırımı "ulusal, etnik, ırksal ya da dinsel bir grubu kısmen ya da tamamen yok etmek amacıyla işlenen" cinayetler olarak tanımlıyor.

Yıllarca sürmesi beklenen dava ne anlama geliyor, süreç nasıl işleyecek?

Güney Afrika'nın argümanı ne?

Güney Afrika'nın 84 sayfalık başvurusunda İsrail'in "Gazze'deki Filistinlilerin önemli bir bölümünün yok edilmesini amaçladığı için soykırım suçu işledini" savunuyor. 

Ülke, UAD'den İsrail'in tazminat ödemesini ve Gazze'de tahrip ettiği her şeyin yeniden inşasını sağlamasını emreden bir dizi yasal olarak bağlayıcı karar talep ediyor.

İsrail'in eylemlerinin Filistinlileri öldürmeyi, ciddi zihinsel ve bedensel zarara yol açmayı ve "bir grup olarak fiziksel yıkımlarına yol açacak" koşulları kasten uygulamayı içerdiği belirtiliyor. Ayrıca İsrailli yetkililerin soykırım niyetlerini ifade ettikleri kaydediliyor. 

İsrail'in savunması ne?

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Hamas yok edilene ve 100'den fazla İsrailli rehine serbest bırakılana kadar savaşa devam etme sözü verdi. 

Soykırım iddialarını kınayan İsrail Dışişleri Bakanlığı, Güney Afrika'nın davasının yasal dayanaktan yoksun olduğunu ve mahkemenin "alçakça ve aşağılayıcı bir şekilde istismar edildiğini" belirtti. 

İsrail başbakanlık ofisinden Eylon Levy, Güney Afrika'yı Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'in güneyinde yaklaşık 1,200 kişinin ölümüne neden olan saldırısına "siyasi ve hukuki kılıf uydurmakla" suçladı. Levy, İsrail'in hukuk ekibinin "Güney Afrika'nın saçma kan iftirasını ortadan kaldıracağını" savundu. 

Bundan sonra ne olacak?

Güney Afrika'nın başvurusunda UAD'nin İsrail'in "Gazze'deki askeri operasyonlarını derhal askıya alması" için acilen yasal olarak bağlayıcı ara emirler çıkarması talebi yer alıyor. 

Dava ilerlerken geçerli olacak bu tür emirler yasal olarak bağlayıcı; ancak her zaman hayata geçmiyor. 

Ukrayna'nın 2022 yılında Rusya'ya karşı açtığı bir soykırım davasında mahkeme, Moskova'nın işgalini derhal askıya almasını emretti; ancak bu Moskova tarafından uygulanmadı. 

Birleşmiş Milletler'in en yüksek yargı organının kararlarını uygulayacak bir polis gücü bulunmuyor. 

Ancak bir ülke başka bir üyenin UAD kararına uymadığına Güvenlik Konseyi'ne bildirebilir.

Uluslararası barış ve güvenliği korumakla görevli BM'nin en güçlü organı, 15 üyeli Güvenlik Konseyi. 

Konseyin, yaptırımlardan askeri harekat yetkisi vermeye kadar çeşitli araçları bulunuyor. 

Ancak bu yönde bir kararın uygulanması için en az dokuz ülkenin desteği ve daimi üyelerden ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa'nın bunu veto etmemesi gerekiyor.

REKLAM

Mahkeme, Perşembe ve Cuma günleri halka açık duruşmalar düzenliyor. 

Güney Afrika ve İsrail'i temsil eden avukatlar burada görüşlerini dile getiriyor. 

Dünyanın dört bir yanından seçilen 15 yargıç ile İsrail ve Güney Afrika tarafından aday gösterilen birer yargıçtan oluşan heyetin ön tedbirler konusunda bir karar vermesinin haftalar sürebileceği belirtiliyor. 

Mahkeme daha sonra davanın tamamını değerlendirmek üzere uzun bir yargılama sürecine girecek.

İsrail yargı yetkisine itiraz edebilir ve avukatlar tartışmaya başlamadan önce davanın düşürülmesini isteyebilir. 

REKLAM

Soykırım sözleşmesini imzalayan diğer ülkeler de bunun için başvuruda bulunabilir. 

Geçmişte örnekleri var mı?

İki eski BM mahkemesi önemli soykırım davalarına imza attı.

Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, aralarında eski Devlet Başkanı Radovan Karadzic ve askeri şefi General Ratko Mladic'in de bulunduğu bir dizi üst düzey Bosnalı Sırp'ı, 1995'teki Srebrenitsa soykırımındaki rollerinden dolayı mahkum etti. Karadzic ve Mladic'e ömür boyu hapis cezası verildi.

Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi de 1994'te yaşanan ve çoğunluğunu etnik Tutsilerin oluşturduğu yaklaşık 800 bin kişinin katledildiği soykırıma karışan bir dizi lideri cezalandırdı.