İran ve Pakistan tarafından düzenlenen karşılıklı hava saldırılarında on bir kişi hayatını kaybetti. Saldırıların arkasında ne var ve gelecek için ne anlama geliyor?
REKLAMİran ve Pakistan arasında gerçekleşen ve en az 11 kişinin ölümüne neden olan hava saldırıları, iki komşu ülke arasındaki gergin ilişkilerde önemli bir tırmanışa neden oldu.
Salı günü İran, Pakistan sınırındaki etnik Beluç bölgelere hava saldırıları gerçekleştirirken perşembe günü de Pakistan İran'daki Beluç azınlığı hedef aldı.
Peki İran ve Pakistan neden kendi toprakları yerine birbirlerinin topraklarındaki bağımsız Belucistan için mücadele eden isyancıları vurmayı tercih ediyor?
İran ve Pakistan arasındaki ilişkilerin kısa bir geçmişi
İran ve Pakistan, kaçakçıların ve militanların serbestçe dolaştığı bilinen 900 kilometrelik kontrolün çok az olduğu bir sınırı paylaşıyor. Her iki ülke de birbirlerinin sınırın diğer tarafında faaliyet gösteren bazı grupları desteklediğinden ya da en azından onlara karşı yumuşak davrandığından şüpheleniyor.
İran'ın salı günü hedef aldığı Sünni ayrılıkçı grup Ceyş el-Adl'ın Pakistan dışında faaliyet gösterdiğine ve İran güvenlik güçlerine saldırılar düzenlediğine inanılıyor.
Pakistan güvenlik güçlerine ve Çin altyapı projelerine saldıran ve 2000 yılında kurulan Beluç Kurtuluş Ordusu'nun da İran'da saklandığından şüpheleniliyor.
Pakistan neden misilleme yaptı ve niye şimdi?
Pakistan perşembe günü İran'da gerçekleştirdiği saldırıların Belucistan Kurtuluş Ordusu ve Belucistan Kurtuluş Cephesi'nin saklandığı yerleri hedef aldığını açıkladı. Pakistan, İran'a ve diğer komşularına bir mesaj göndermek istediğini ve kışkırtılması halinde karşılık verebileceği uyarısında bulunduğunu da sözlerine ekledi.
Pakistan en son 2019 yılında tartışmalı Keşmir bölgesinde iki Hint savaş uçağını düşürüp bir pilotu esir aldığında komşu bir ülkeye misillemede bulunmuştu. Bu olay, Hindistan'ın Pakistan içinde Yeni Delhi'nin terörist eğitim kampı olduğunu iddia ettiği bir yere düzenlediği saldırının ardından gerçekleşti.
İki ülke arasında uzun süredir istikrarsız bir ilişki var ancak bu saldırılar muhtemelen iç dinamiklerden kaynaklanıyor.
Tahran, bu ayın başlarında IŞİD'in üstlendiği kanlı saldırının yanı sıra İsrail'in Hamas'a açtığı savaş ve iç kamuoyundaki huzursuzlukların ardından bir tür eylem için artan bir baskı yaşıyor.
Analistlere göre Pakistan'ın perşembe günkü saldırısı aynı zamanda iç politikaya yönelik bir amaca da hizmet ediyor.
İslamabad'daki Pakistan Çatışma ve Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü adlı düşünce kuruluşundan Abdullah Khan, AP'ye yaptığı açıklamada, "Hükümet ve ordu büyük bir baskı altında. Kamuoyundaki güçlü ordu algısı eskisi gibi değil, bu yüzden karşılık vermek zorunda kalındı." ifadelerini kullandı.
Gerilimin tırmanması ne kadar olası?
İran ordusu perşembe günü doğuda Pakistan yakınlarındaki Çabahar limanından batıda Irak sınırına kadar uzanan yıllık hava savunma tatbikatına başladı. Tatbikatta uçaklar, insansız hava araçları ve hava savunma sistemleri gerçek mühimmat kullanacak.
İran ve Pakistan'ın yeni saldırılarda bulunması mümkün, ancak bu haftaki saldırılar kendi ordularının özellikle de radar ve hava savunma sistemlerinin hazırlığı konusunda soru işaretleri yaratıyor.
Pakistan için bu tür sistemler, nükleer silahlara sahip rakibi Hindistan ile yaşadığı sürekli ve düşük seviyeli gerilim göz önüne alındığında hayati önem taşıyor. Pakistan'ın teçhizatı uzun zamandır İran sınırından ziyade Hindistan sınırı boyunca konuşlandırılmış durumda.
İran da baş düşmanı ABD'nin olası saldırılarına karşı radar ve hava savunma sistemlerine güveniyor.
Hava saldırıları İran ve Pakistan için ne anlama geliyor?
Bu saldırıların düzenlenmesi Tahran'ın İsrail ve ABD ile daha geniş çaplı bir çatışma riskine girmeden, özellikle de İran'ın hızla ilerleyen nükleer programı nedeniyle tansiyonun yüksek olduğu bir dönemde, doğrudan askeri eylemde bulunduğuna işaret etmesini sağlıyor.
Ancak hava saldırıları Pakistan'da ters tepebilir çünkü Beluc Kurtuluş Ordusu cinayetlerin intikamını alacağını ve devlete savaş açacağını açıkladı.
REKLAMBeyaz Saray: İki ülke arasında gerilimin tırmanmasını istemiyoruz
"Güney Asya ve Orta Asya'da gerilimin tırmandığını görmek istemiyoruz. Pakistanlı muhataplarımızla temas halindeyiz," dedi John Kirby.
Öte yandan gelişmeleri yakından takip eden Amerika Birleşik Devletleri'nde Beyaz Saray Sözcüsü John Kirby, ABD'nin Güney ve Orta Asya'da "gerginliğin tırmandığını görmeyi istemediklerini" söyledi.