İsrail ve Hizbullah arasında olası bir topyekün çatışma, her iki tarafın da şimdiye kadar yaşadığı en yıkıcı savaş olabilir
REKLAMİsrail ile Lübnan'daki Hizbullah milisleri arasında geniş çaplı bir savaş ihtimali sınırın her iki tarafındaki insanları ciddi bir biçimde korkuturken, bazıları bölgede olası bir savaşı savaşı kaçınılmaz olarak görüyor.
Böyle bir çatışma, her iki tarafın da şimdiye kadar yaşadığı en yıkıcı savaş olabilir.
İsrail ve Hizbullah'ın 2006'da bir ay süren savaşı bölgede gerilimi büyük ölçüde tırmandırmıştı.
İsrail’in Gazze’deki saldırıları ekim ayından bu yana sürerken, ABD çatışmanın genişlemesini engellemek için seferber oldu.
Hamas'ın ekim ayındaki saldırısından bu yana ABD Dışişleri Bakanı Blinken, bölge ülkelerini beşinci kez ziyaret etmeye hazırlanıyor.
2006 yılında ne oldu?
İsrail güçlerinin güney Lübnan'dan çekilmesinden altı yıl sonra 2006 savaşı, Hizbullah'ın sınır ötesi bir baskın sırasında iki İsrail askerini esir alması ve çok sayıda askeri öldürmesinin ardından patlak verdi.
İsrail geniş çaplı bir hava ve kara saldırısı başlatırken, rehineleri serbest bırakmayı ve Hizbullah'ın askeri yeteneklerini yok etmeyi amaçlayan bir abluka uyguladı. Ancak İsrail’in bu girişimi sonuçta başarısız oldu.
İsrail bombardımanı, Güney Lübnan'ın ve Beyrut'un güney banliyölerinin geniş bir bölümünü yerle bir etti. Hizbullah, İsrail'in kuzeyindeki yerleşim birimlerine binlerce güdümsüz roket fırlattı.
Çatışmalarda çoğu sivil olmak üzere yaklaşık 1.200 Lübnanlı ve çoğu asker olmak üzere 160 İsrailli hayatını kaybetti.
Savaşı sona erdiren Birleşmiş Milletler kararıyla, İsrail güçlerinin Lübnan'dan çekilmesi ve sınırın Lübnan tarafında askerden arındırılmış bir bölge oluşturulması istendi.
BM barış güçlerinin konuşlandırılmasına rağmen Hizbullah sınır bölgesinde faaliyet göstermeye devam ederken Lübnan, İsrail'in düzenli olarak hava sahasını ihlal ettiğini ve Lübnan topraklarının bazı kısımlarını işgal etmeye devam ettiği suçlamasında bulunuyor.
Yeniden savaş olasılığı var mı?
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres geçen ay, ABD ve Avrupa'nın İsrail’in saldırılarını durdurmak için yoğun diplomasi trafiğinin ortasında, İsrail-Hizbullah savaşının "tam bir felaket olacağı" konusunda uyardı.
İran destekli Hizbullah’ın, bölgesel müttefiki Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e yönelik saldırısına hazırlıksız yakalandığı tahmin ediliyor.
Gazze’deki savaşın başlamasından bu yana Hizbullah ve İsrail arasında her gün karşılıklı sınır ötesi saldırılar giderek artıyor.
İsrail ayrıca Lübnan'da Hizbullah ve Hamas’ın önemli isimlerini hedef alarak öldürdü.
Karşılıklı saldırılar sonucu Lübnan tarafında çoğu Hizbullah militanı olmak üzere 200'den fazla, İsrail tarafında ise 18 kişi öldürüldü.
Bu arada her iki taraftan da onbinlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kalırken, bu kişilerin geri dönüşleri konusunda şu an için kimse umutlu değil.
REKLAMİsrailli siyasi ve askeri liderler, Hizbullah'ı militanları sınırdan çekilmediği sürece büyük çaplı bir savaş olasılığının giderek artacağı konusunda uyarıyor.
Hizbullah lideri Hasan Nasrallah savaş başlatma tehdidinde bulunmadı ancak İsrail'in başlatması halinde "sınırsız" bir mücadele olacağı uyarısında bulundu.
Lübnanlı yetkililere göre Hizbullah, Gazze'de ateşkes olmadan İsrail-Lübnan sınırında ateşkesi kabul etmeyecek.
Hizbullah, ABD'nin güçlerini sınırdan birkaç kilometre geriye çekme önerisini de geri çevirdi.
Güney Lübnan'daki BM Barışı Koruma Misyonu Sözcüsü Andrea Tenenti, iki tarafın da savaş istemiyor gibi göründüğünü belirtirken, bununla birlikte "yanlış bir hesaplamanın, kontrol edilmesi çok zor olan daha geniş bir çatışmayı potansiyel olarak tetikleyebileceği" uyarısında bulundu.
REKLAMTaraflar savaşa nasıl hazırlanıyor?
Hem Hizbullah hem de İsrail ordusu 2006'dan bu yana savaş kapasitelerini artırma yoluna gitseler de her iki tarafın da bazı kırılganlıkları bulunuyor.
Lübnan'da dört yıldır devam eden ekonomik kriz, ordu ve elektrik şebekesi de dahil olmak üzere kamu kurumlarını felce uğrattı.
Ekonomik kriz ülkedeki sağlık sisteminin ciddi bir biçimde çökmesine yol açtı.
Lübnan, 1 milyondan fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor.
Lübnan, ekim ayının sonlarında olası bir savaş senaryosuna yönelik acil durum planı kabul etti. Bu plana göre, 45 gün boyunca 1 milyon Lübnanlının zorla yerinden edileceği tahmin ediliyor.
REKLAMYine bu plan çerçevesinde yaklaşık 87 bin Lübnanlı sınır bölgesinden uzaklaştırıldı.
İnsani yardımlar sınırlı
Hükümet müdahaleyi finanse etmek için uluslararası yardım kuruluşlarına güvenirken, Lübnan'da çalışan birçok kuruluş ise mevcut programlarını kaynak eksikliği yüzünden sürdürmekte zorluk çekiyor.
BM Mülteci Örgütü Sözcü Lisa Abou Khaled, temsil ettiği kurumun şu anda bölgede sürdürdüğü kısıtlı yardımlara rağmen olası savaş durumunda çok sayıda yerinden edilmiş insanı destekleyecek mali kaynağı olmadığı uyarısında bulundu.
Sınır Tanımayan Doktorlar ise abluka beklentisiyle genişleyen çatışmadan etkilenmesi muhtemel bölgelerdeki hastane jeneratörleri için yaklaşık 10 ton tıbbi malzeme ve yedek yakıt stokladığını açıkladı.
Savaşın İsrail’e mali faturası ne kadar?
İsrail Merkez Bankası'na göre ülkeye , Gazze'deki savaşın mali faturası 50 milyar dolardan fazla olacak.
REKLAMBu rakam, 2024 sonuna kadar gayrı safi yurt içi milli hasılanın yaklaşık yüzde 10'una denk gelirken, ülke savaşın ekonomik ve sosyal baskısını şimdiden hissetmeye başladı. Lübnan'la savaş çıkarsa hesaplanan maliyetler çok daha hızlı bir şekilde artacak.
İsrail'in güvenliği konusunda araştırmalar yapan düşünce kuruluşu Alma Araştırma ve Eğitim Merkezi'nden Tal Beeri, AP’ye yaptığı açıklamada, "Kimse bu savaşı istemiyor veya kimsenin başına gelmemesini diliyor. Ancak diplomatik çözümler pek olası görünmüyor ve bu durum sadece Hizbullah'ın stratejik tehditlerinin artmasına yol açıyor. Bu yüzden İsrail ile Hizbullah arasında silahlı bir çatışma kaçınılmaz görünüyor.” diyerek umutsuzluğunu dile getirdi.
İsrail sınıra yakın kasabalardan 60 bin kişiyi tahliye etti
İsrail, Hizbullah birliklerinin yakınlığı nedeniyle roket fırlatılması halinde herhangi bir uyarı süresinin bulunmadığı, sınıra en yakın kasabalardan 60 bin kişiyi tahliye etti.
Savaşta Hizbullah militanlarının roket ve füzeleri İsrail'in tamamına ulaşabildiği için ilave tahliyelere ise gerek görülmedi.
Hamas’ın 7 Ekim saldırısından sonra Gazze'de başlayan savaş, her ne kadar gidişatı konusunda büyüyen bir tartışma olsa da ülke içinde geniş bir destek buldu.
REKLAMDüşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstitüsü tarafından yapılan son ankete göre, İsraillilerin yaklaşık yarısı sınır güvenliğinin yeniden sağlanması için son çare olarak Hizbullah'la savaşı destekleyeceklerini açıkladı.
Lübnan'da ise bazıları Hizbullah'ı ülkeyi yıkıcı olabilecek başka bir savaşa maruz bıraktığı için eleştirirken, diğerleri ise grubun çatışmaya sınırlı katılımını destekliyor.
Yine bu gruptakiler, Hizbullah'ın savaş potansiyelinin İsrail'i gerilimi tırmandırmaktan caydıracağı görüşünde.
Savaş nasıl çıkacak?
Bölgedeki geniş çaplı bir savaş muhtemelen birçok cepheye yayılacak ve İran'ın Suriye, Irak ve Yemen'deki vekil güçlerinin katılımını artıracak ve hatta belki İran'ın kendisi de savaşa doğrudan katılmak zorunda kalacak.
Savaş aynı zamanda İsrail'in en yakın müttefiki ABD'yi de çatışmanın daha da içine sürükleyebilir. ABD, bu yüzden bölgeye ilave savaş gemileri gönderdi.
REKLAMİsrail düşünce kuruluşu Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nden Orna Mizrahi, Hizbullah'ın çeşitli menzillerde 150 bin ila 200 bin roket ve füzeye sahip olduğunu belirterek, bu cephaneliğin Hamas'ınkinden en az beş kat daha büyük ve çok daha isabetli olduğuna dikkat çekti.
Hizbullah militanlarının güdümlü mermileri suya, elektriğe veya iletişim tesislerine ve yoğun nüfuslu yerleşim bölgelerine ulaşma kapasitesine sahip.
Lübnan'a yönelik hava saldırıları muhtemelen altyapıya zarar verip, potansiyel olarak binlerce kişiyi öldürebilir.
İsrail Başbakanı Netenyahu bir açıklamasında, "Beyrut'u Gazze'ye çevirmekle" tehdit etti.
İsrail'in savunma kapasitesi
İsrail, dışarıdan gelen roketleri yaklaşık yüzde 90 başarı oranıyla önleyen “Demir Kubbe” de dahil olmak üzere çeşitli hava savunma sistemleriyle çok daha iyi korunuyor. Ancak kitlesel bir roket bombardımanı yapılırsa İsrail’in sıkıntıya düşmesi kaçınılmaz görüyor.
REKLAMİsrail nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ı, roket saldırılarına dayanacak şekilde patlamaya karşı güçlendirilmiş özel güvenli odaların bulunduğu yeni evlerde yaşıyor.
İsrail'in ayrıca bir bomba sığınakları ağı var, ancak 2020 tarihli bir hükümet raporu İsraillilerin yaklaşık üçte birinin bunlara kolay erişiminin olmadığını ortaya koymuştu.
Lübnan'ın böyle bir hava savunma sistemi yok. Ayrıca barınaklar, İsrail'in Gazze'ye attığı devasa bombalara karşı savunmasız.
İngiltere merkezli risk danışmanlığı firması “Control Risks” araştırmacısı Dina Arakji, Hizbullah'ın hava savunmasının sınırlı olduğunu, Lübnan ordusunun ise bütçe açıkları nedeniyle hava savunma sistemlerinin eski ve yetersiz olduğunu söyledi.
Lübnan ordusu son dört aydır son gelişmelere sessiz kaldı.
REKLAM2006'daki savaşı sınırlı bir kapasiteyle giren ulusal ordunun, İsrail-Hizbullah savaşının çıkması halinde nasıl tepki vereceği belli değil.