Seçim yasası gereği 70 sandalye, oyların yüzde 5'inden fazlasını alan partiler arasında nispi temsil yoluyla paylaştırılıyor. Söz konusu 70 sandalye kurulacak yeni hükümet için kilit öneme sahip.
REKLAMPakistan'da 8 Şubat’ta düzenlenen ancak kanlı şiddet olayları, siyasi kargaşa ve şeffaflık eksikliğiyle gölgelenen ulusal seçimler, hiçbir siyasi partinin Meclis çoğunluğunu sağlayamadığı bir şekilde sonuçlandı. Eski başbakanlar ve ezeli rakipler Navaz Şerif ile İmran Han, yarışın ardından 'zafer' ilan etti.
Ancak ilan edilen 'zafer', ülkenin 350 milyar dolarlık ekonomisini ayakta tutmak için yeni bir Uluslararası Para Fonu (IMF) programının müzakere edilmesi dahil hızla ele alınması gereken çok sayıda sorunla karşıya olduğu bir dönemde ülkede belirsizliği daha da arttırdı.
Zira bir sonraki başbakanın tüm bu sorunlarla mücadele adına yeni hükümeti kurabilmesi için salt çoğunluğa ulaşması gerekiyor. Yasalara göre bu, 169 sandalye demek.
Pakistan Meclisi'nde toplam 336 sandalye bulunuyor. Erkek egemen ülke yönetiminde siyasi partiler 266 vekillik için yarışıyor. Bu, 266 sandalyenin seçim günü doğrudan oylama yoluyla belirlenmesi anlamına geliyor. Bunun dışında siyasi partilerin nihai konumlarını belirlemek üzere, Meclis'teki temsiliyetlerine göre 60'ı kadınlar, 10'u da dini azınlıklar için ayrılmış 70 sandalye bulunuyor.
Kesin olmayan sonuçlar şu şekilde
Mevcut şartlarda hiçbir siyasi parti salt çoğunluğa ulaşamadı. Alınan sonuçlar şu şekilde:
Sonuçlara göre yarışı eski Başbakan İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI) destekli bağımsız milletvekilleri birinci, eski Başbakan Navaz Şerif’in liderliğini yaptığı Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) ikinci sırada tamamladı. Bilaval Butto-Zerdari'nin başında bulunduğu Pakistan Halk Partisi (PPP) ise üçüncülüğü aldı. Buna göre bağımsız milletvekilleri 101 sandalye kazanırken bunun 93'ü PTI bağlantılı bağımsız milletvekillerine ait. Seçimde PML-N 75 ve PPP de 53 sandalye kazandı.
Peki bundan sonra ne olacak? İşte olası dair dört senaryo:
- Şerif, Butto-Zerdari koalisyonu
Navaz Şerif'in 75 sandalye kazanan partisi, suikaste kurban giden eski başbakan Benazir Butto'nun oğlu Bilaval Butto-Zardari'nin 53 sandalye kazanan Pakistan Halk Partisi (PPP) ile anlaşarak parlamentoda çoğunluğu elde etmesi. İki parti, diğer küçük partilerle birlikte Şerif ya da kardeşinin başbakan olduğu ve önemli pozisyonların diğer partilere verildiği bir koalisyon hükümeti kurabilir.
İki parti, Bilaval Butto Zardari'nin Dışişleri Bakanı, Şerif'in kardeşi Şehbaz Şerif'in başbakan olduğu ve 16 ay devam eden bir hükümette yer almıştı.
- Han destekli bağımsız vekillerinin blok oluşturarak iktidara gelişi
Han'ın 93 sandalye kazanan bağımsız adayları, kendilerine ayrılan sandalyelerin tahsis edilmesi şartını yerine getirmek üzere tek bir blok oluşturmak için Meclis'teki daha küçük bir partiye katılabilir. Bu senaryo, kendilerini çoğunluğa yaklaştıracak ve başbakan adayı göstermelerinin önünü açabilecek.
Ayrıca diğer partilerle anlaşarak ortak bir adayı destekleyebilirler ki bu Han destekçilerinin iktidara geldiği anlamına gelir ve hapisteki liderlerinin bir anlaşma çerçevesinde serbest bırakılması için baskı yapabilirler. Ancak Han'ın kendisi başbakan olmaya uygun değil. Bu senaryoda PTI'nin, diğer müttefiklerini Han'ın politikalarına uyum sağlamaları için zorlaması gerekebilir..
- Butto-Zerdari'nin koalisyonun başına geçme çabası
Her ne kadar Şerif ve Han destekli adaylar en fazla sandalyeyi elde etmiş olsa da, PPP olmadan hiçbir parti hükümet kuramıyor. Bu, PPP'yi kilit parti konumuna yükseltiyor. Her iki parti de diğerini iktidardan uzak tutmak isterken PPP, 35 yaşındaki Bilaval Butto-Zardari'yi başbakan yapmak için bir anlaşma yapabilir.
Bu fikri seçimden önce ortaya atan Butto-Zerdari, Pakistan'ı krizlerden çıkarmak için yeni bir yaklaşım getireceğini ve diğer yaşlı liderlerin bunu yapamadığını iddia etmişti.
- Anlaşma sağlanamaması halinde ordunun devreye girmesi
Dördüncü ve en korkulan senaryoda ise kimsenin hükümeti kuramamasıyla belirsizliğin devam etmesi durumu. Böylesi bir tabloda ülkedeki en güçlü ve organize güç olan Pakistan ordusunun, ülkenin 76 yıllık tarihinde daha önce üç kez yaptığı gibi yine 'düzeni sağlamak' adına devreye girerek iktidarı ele geçirmesi. Ordu, son olarak 1999'da Navaz Şerif hükümetini devirmişti. Ordu, daha koalisyon görüşmeleri başlamadan tüm partilere çağrı yaparak "siyasi olgunluk ve birlik" göstermeleri uyarısında bulunmuştu.
Seçim dışı 70 sandalyenin dağılımı
Seçim yasası gereği 70 sandalye, oyların yüzde 5'inden fazlasını alan partiler arasında nispi temsil yoluyla paylaştırılıyor. Söz konusu 70 sandalye için milletvekilleri aday olmuyor. Ayrıca 70 sandalyenin partiler arasında pay edilmesi, bir sonraki hükümetin başbakanın kim olacağı konusunda da önemli bir rol oynuyor. Bu arada her ne kadar seçimleri diğer partilerin önünde tamamlasa da PTI, seçimlere bağımsız milletvekilleriyle girdiği için bu 70 sandalyeden faydalanamıyor. Ancak PTI'nin bu vekilliklerden faydalanabilmesi için bir blok oluşturması ya da daha küçük partilere topluca geçip çoğunluk sağlaması gerekiyor.
İmran Han yeniden başbakan olabilir mi?
Halihazırda cezaevinde bulunan 71 yaşındaki İmran Han hakkında 200'den fazla dava bulunuyor. Han, şu ana kadar yargılandığı 3 farklı davadan 31 yıl hapis cezası aldı.
Ağustos 2023'ten bu yana tutuklu bulunan ve 10 yıl süreyle kamu görevinden men edilen Han, yasal olarak partisine başkanlık edemiyor. Siyasi analistlere göre Han'ın kısa vadede cezaevinden çıkması ve başbakanlık koltuğuna oturması olası değil.