2023'te gazetecilerin fiziksel güvenliği ve bütünlüğüne yönelik saldırı ihbarlarının 11'i Ukrayna'daki Rus işgali altındaki topraklardan; dördü Fransa'dan; dördü Türkiye'den; üçü İtalya'dan ve üçü Sırbistan'dan yapıldı
REKLAMAvrupa genelinde gazetecilerin güvenliği ve özgürlüğü konusunda endişeler giderek artıyor.
Avrupa Konseyi'nin salı günü açıklanan yıllık raporuna göre özellikle Belarus ve Rusya gibi ülkelerde medya mensupları yasadışı bir şekilde gözetleniyor, kötü niyetli davalara maruz kalıyor ve gözaltına alınıyor.
Avrupa'da 2023 yılında öldürülen gazeteci sayısında bir önceki yıla göre önemli bir düşüş olmasına rağmen, Avrupa Konseyi'nin 46 üye ülkesinde medyanın karşı karşıya kaldığı tehditler çeşitlenerek muhabirlerin işini daha da zorlaştırıyor.
"Avrupa'da Basın Özgürlüğü: Gidişatı Değiştirme Zamanı" başlıklı rapor, Avrupa'da basın özgürlüğüne zarar veren başlıca sorunları değerlendirdi.
Bunlar arasında tehditler, gözdağı, gözaltı, kısıtlayıcı mevzuat, kötü niyetli davalar ve kamu hizmeti medyasına yönelik saldırılar yer alıyor.
Rapora göre kıtada basın özgürlüğüne yönelik ciddi tehdit ve saldırılarla ilgili toplam 285 uyarının yaklaşık yüzde 15'i tek başına Rusya'dan geldi. Moskova yönetimi, yurtdışına kaçanlar da dahil olmak üzere Kremlin çizgisini eleştiren gazetecilere zulmetmeye devam ediyor.
Raporun yazarlarına göre, mafya tipi şiddet tehdidi, özellikle uyuşturucu ticaretini araştıran gazetecilerin üzerinde "kara bulutlar gibi dolaşıyor".
Avrupa'daki tehditler
Avrupa genelinde gazetecilerin karşılaştığı tehditler fiziksel saldırı, ölüm, gözaltı, yasadışı izleme, politikacıların medyaya saldırması ve hükümet tarafından uygulanan baskıya kadar uzanıyor.
2023'te gazetecilerin fiziksel güvenliğine yönelik en büyük tehdit Rusya'nın Ukrayna'yı işgali oldu. Geçtiğimiz yıl Bohdan Bitik ve Arman Soldin adlı iki gazeteci Ukrayna'daki savaşla ilgili haber yaparken öldürüldü, çok sayıda gazeteci de yaralandı. Her ikisi de Rus saldırıları sırasında hayatını kaybetti.
Bir başka medya mensubu, güvenlik görevlisi Pal Kola, 2023 yılında Arnavutluk'taki Top Channel TV kanalına yapılan bir saldırıda öldürüldü. Kola savaş bölgesi dışında öldürülen tek medya çalışanı oldu.
2023'te gazetecilerin fiziksel güvenliği ve bütünlüğüne yönelik saldırıları kınayan toplam 41 ihbar yapıldı. Bunların 11'i Ukrayna'daki Rus işgali altındaki topraklardan; dördü Fransa'dan; dördü Türkiye'den; üçü İtalya'dan ve üçü Sırbistan'dan geldi.
Gözaltı, özellikle Rusya ve Belarus'ta, ülkelerinin liderlerini eleştiren gazeteciler için yaygın bir ceza olmaya devam ediyor.
2023 yılı sonu itibariyle, Rus işgali altındaki Ukrayna toprakları da dâhil olmak üzere Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde 59 gazeteci hapisteydi. 65 gazeteci ise Rusya ve Belarus'ta gözaltına alındı.
Geçen yıl Türkiye'de en az 18 gazeteci gözaltına alınırken, Polonya ve Birleşik Krallık'ta birer gazeteci (sırasıyla Pablo Gonzales ve Julian Assange) gözaltına alındı.
2023'te gazetecilere yönelik tehdit uyarıları bildirilen ülkeler şunlar oldu: Belarus (42), Rusya Federasyonu (39), Türkiye (27), Ukrayna (24), Fransa (19), İtalya (16), Polonya (12), Sırbistan (11), Azerbaycan (10), Yunanistan (9), Arnavutluk (6), İspanya (6), Birleşik Krallık (5), Slovak Cumhuriyeti (5), Gürcistan (5), Bosna Hersek (5), Bulgaristan (5), Ermenistan (4), Hırvatistan (4), Almanya (4), Hollanda (4), Moldova Cumhuriyeti (4), Belçika (3), Çekya (3), Finlandiya (3), Avusturya (2), Macaristan (2), Danimarka (1), İrlanda (1), Letonya (1), Malta (1), Portekiz (1), Romanya (1).
Yılbaşından bu yana Avrupa'da gazetecilere yönelik tehditlerle ilgili olarak çoğu Ukrayna (7), Türkiye (6), Rusya Federasyonu (4) ve Portekiz'de (3) olmak üzere 27 uyarı yapıldı.
Gazeteci cinayetlerinde cezasızlık
Avrupa Konseyi'nin raporunda ayrıca, 2023 yılı sonu itibariyle 49 gazeteci ve medya çalışanının öldürülmesine ilişkin 30 davanın cezasız kaldığı vurgulanıyor.
Suikastlar çok daha önce gerçekleşmiş olmasına rağmen davaları sürüyordu.
REKLAMAvrupa Konseyi'nin raporuna göre, soruşturmacıların ve savcıların suçluları bulamadığı ve mahkumiyet kararı veremediği gazeteci cinayetlerinde cezasızlık hala bir norm.
Öte yandan Kasım 2023'te, Vladimir Putin'i eleştiren gazeteci Anna Politkovskaya'nın 2006 yılında öldürülmesindeki rolü nedeniyle 20 yıl hapis cezasına çarptırılan eski bir Rus polis memuru, Ukrayna'da altı ay savaştıktan sonra başkanlık kararnamesiyle affedildi.