Kenova Operasyonu olarak bilinen soruşturmada, İngiliz istihbaratına bilgi aktaran IRA'nın üst düzey bir üyesi olan "Stakeknife"ın eylemleri araştırıldı.
REKLAMİrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun (IRA) eski bir ajanı hakkında yedi yıldır yürütülen soruşturma ara raporla sonuçlandı.
Raporda, ajanın Kuzey İrlanda'nın otuz yıllık çatışması sırasında kurtarılan hayatlardan daha fazla ölümden sorumlu olduğu belirtildi.
Kenova Operasyonu olarak bilinen soruşturmada, İngiliz istihbaratına bilgi aktaran IRA'nın üst düzey bir üyesi olan "Stakeknife"ın eylemleri araştırıldı.
Eski istihbarat ajanları Stakeknife'ı İngiltere'nin IRA içindeki en merkezi konumdaki köstebeği olarak tanımlıyor.
İddialara göre Staknife, yasadışı grubun iç güvenlik şefi olarak gizliliğini korumak için İngiliz Ordusu istihbarat subayları tarafından IRA'lı meslektaşlarını sorgulamasına, işkence yapmasına ve öldürmesine izin verildi.
Eylemlerinin sayısız hayatı kurtardığı iddia edildi, ancak soruşturmayı yürüten kıdemli polis memuru Jon Boutcher bunun "mantıksız" olduğunu söyledi.
Bedfordshire Polis Teşkilatı'nın eski şefi Boutcher, "Bunun kurtarılandan daha fazla can kaybına yol açmış olabileceğini düşünüyorum" dedi.
Stakeknife kim?
İngiliz medyası Stakeknife'ın kimliğini 2003 yılında Belfast IRA gazisi Freddie Scappaticci olarak açıklamış, Scappaticci geçen yıl ölene kadar iddiaları reddetmişti.
Kenova Operasyonu tarafından yayınlanan rapor, Scappaticci'nin Stakeknife olduğunu doğrulamadı.
26 yıl önce yaşanan ve Hayırlı Cuma Anlaşması'yla sonuçlanan şiddet olayları 3.600 kişinin ölümüne, 50.000 kadar kişinin yaralanmasına neden olmuştu.
Yedi yıl süren ve yaklaşık 40 milyon sterline mal olan Kenova Operasyonu, çatışma sırasında İngiliz güvenlik güçlerine bilgi aktardığından şüphelenilen kişilerin sorgulanması, işkence görmesi ve öldürülmesinden sorumlu olan IRA'nın kötü şöhretli timi ile bağlantılı çok sayıda cinayet ve kaçırma olayını inceledi.
Raporda Stakeknife'ın kurtardığı hayatların sayısının yüzlerle ifade edilemeyeceği ve istihbaratının "'sayısız' ya da 'yüzlerce' hayat kurtardığı iddialarının abartılı olduğu" sonucuna varıldı.
Cinayet de dahil olmak üzere suçların işlenmesine izin verildiği ve daha sonra ajanları koruma çabalarının bir sonucu olarak çözülemeyen durumlar olduğu belirtildi.
"Amirlerini görmezden geldi"
Boutcher, "Stakeknife'ın amirlerini görmezden geldiği, görevinin dışında hareket ettiği ve yapmaması gereken şeyleri yaptığı ve çok ciddi riskler aldığı durumlar şüphesiz olmuştur" dedi.
Raporda ayrıca Birleşik Krallık ve IRA'ya yaslı ailelerden özür dileme çağrısında bulunuldu.
Rapordan doğrudan etkilenen 12 aileyi temsil eden bir avukat, İngiliz devleti ve IRA'nın vatandaşların öldürülmesinde "suç ortağı" olduğunu ve devletin militan gruba nüfuz etmesine ilişkin bir kamu soruşturmasının artık gerekli olduğunu söyledi.
Avukat, "Kenova tarafından soruşturulan vakaların çoğunda Fred Scappaticci'nin adı bile geçmiyor. O tek Stekeknife değildi." dedi.
Kuzey İrlanda Bakanı Chris Heaton-Harris, Kenova Operasyonunun "uzun süredir cevap arayan birçok ailenin güvenini kazandığını" kaydetti.
REKLAMOlaylar sırasında IRA ile müttefik olan Sinn Fein partisinin başkan yardımcısı olan Kuzey İrlanda Başbakanı Michelle O'Neill kurbanların ailelerinden özür diledi.