Özbekistan su kaybını azaltmak için tarımsal sulama sistemlerini modernize ediyor

REKLAM

Özbekistan, tarımsal sektöre su tedariğini iyileştirmek için bölgesel sulama sistemlerini modernize ediyor. Güney Karakalpakistan’da artık tarlaları sulamak için elektrikli pompalar yerine yer çekiminden yararlanılıyor. Yeni bir büyük altyapı projesi de önemli bir kaynak olan suyun kaybını büyük ölçüde azaltıyor.

Ana bir su arteri olan Bustan Kanalı yeniden inşasından önce toprak bir kanaldı ve sızıntı büyük bir sorundu.

Bustan kanalı, toplam uzunlukları 800 km'den fazla olan bir sekonder (yedek) kanallar ağına bağlı. Bunların hepsi, 3 bölgeyi ve 100 bin hektarlık tarım alanını kapsayan proje dahilinde yenilendi.

Euronews'e konuşan Özbekistan Su Kaynakları Bakanı Şavkat Kamrayev, “Burada su kaynaklarında akut bir sıkıntı hissettik. Sulanan 35 bin hektarlık arazi dolaşımdan çıkarıldı. Kanalları betonlaştırıyoruz, sızıntı nedeniyle yaşanan kayıpları azaltıyoruz, sulama sistemlerinin verimliliğini arttırıyoruz, kayıpları azaltarak yaklaşık 300 milyon metreküp su tasarrufu sağlıyoruz ve bu tarım arazilerini tekrar dolaşıma sokuyoruz.” ifadelerini kullanıyor.

Elektrikli pompalar yerine yer çekiminin gücü kullanılıyor

70 kilometre uzunluğundaki Bustan kanalının tabanı ve kıyıları su kayıplarını azaltmak için betonla kaplandı. Beton, su sızıntısını en aza indirmeyi sağlayan özel bir malzeme olan geomembran üzerine yerleştirildi.

Projede görev alan mühendis Bahodir Kulumbetov, “Geomembran yüksek yoğunluklu polietilenden üretildi, kalınlığı 1 mm ve yüzde 100 su geçirmez bir katman. Hidrolik çalışmalarda, kanalların altında su yalıtım tabakası olarak kullanılır, bu sayede su tasarrufu sağlarız.” şeklinde konuşuyor. 

Daha önce suyu tarım alanlarına taşımak için elektrikli pompalar kullanılıyordu. Şimdiyse Bustan kanalının tabanı yükseltildi, dolayısıyla seviyesi sekonder kanallardan ve sulama alanlarından daha yükseğe çıktı. Suyun dağıtımında yer çekimi bu şekilde kullanılıyor. Su kendi kendine akıyor. Ve bu da devletin ve çiftçilerin yılda 3 milyon dolar civarında bir elektrik tasarrufu yapmasını sağlıyor.

Bakan Kamrayev, "Devlet bütçesinden karşılanarak işletilen 400'den fazla çiftlik pompasını ve ayrıca 20 küçük, 3 büyük pompa istasyonunu kaldırıyoruz. Böylece sera gazı emisyonunu düşürerek 36 bin metreküp gaz azaltıyoruz." diyor. 

Proje kapsamında araziler düzleniyor

Yer çekiminin nasıl kullanıldığını yerinde görmek için Ellikala bölgesinde sekonder kanallardan biri üzerinde, meyve yetiştiren bir çiftliği ziyaret ettik. Çiftçi Muzaffer Saparboyev’in bahçesini sulaması gerektiğinde bir kapıyı açması yeterli. Güney Karakalpakistan’da sekonder kanallar boyunca bu tür yaklaşık bin 600 su kapısı yerleştirildi. 

Çiftliğinin bir yılda 6 bin euroluk bir elektrik tasarrufu yaptığını söyleyen Muzaffer bu projenin faydalarını şöyle anlatıyor: "Çiftliğimizin zemini proje kapsamında lazerle tesviye edildi ve bu da verimliliği artırmamızı sağladı, böylece gelirimiz de artıyor. Su akışının hızı geçen yıla kıyasla önemli ölçüde arttı."

Arazilerin tesviyesi yani düzlenmesi, düz olmayan tarlalarda boşa harcanacak sudan tasarruf edilmesini sağlar ve verimi artırır. Bu, geniş Güney Karakalpakistan Su Kaynakları Yönetiminin İyileştirilmesi projesinin unsurlarından biri. Proje aynı zamanda, Aral Denizi’ne yakın ancak su kıtlığı yaşayan bu bölgede tarımın verimliliğini ve sürdürülebilirliğini artırmayı da amaçlıyor.

Hükümet tarafından, Dünya Bankası'nın desteğiyle uygulanan projenin toplam maliyeti 374 milyon dolar.

Dünya Bankası Özbekistan Ofisi Baş Su Kaynakları Yönetimi Uzmanı Azad Abdulhamid, "Proje, doğrudan sulu tarımda çalışan 38 binden fazla kişiye iş güvencesi sağladı. Aynı zamanda çok sayıda dolaylı istihdam da sağlandı. İstihdam, iklim adaptasyonu ve suyun verimli kullanımı son derece önemli ve bunlar hükümet ile Dünya Bankası stratejisinin içinde yer alıyor." ifadelerini kullanıyor.

Devletin stratejisi, modernize edilmiş su kaynakları yönetimini tüm ülkede uygulayarak Özbekistan’ın ana istihdam sektörlerinden biri olan tarımı daha yeşil ve iklim değişikliğinin neden olduğu sorunlara karşı daha dirençli hale getirmek.