Küresel ısınmayla birlikte aşırı sıcaklar sebebiyle hayatını kaybedenlerin sayısı son yıllarda artış gösterdi. (Paris Louvre Müzesi, Ağustos 2016)
Küresel ısınmayla birlikte aşırı sıcaklar sebebiyle hayatını kaybedenlerin sayısı son yıllarda artış gösterdi. (Paris Louvre Müzesi, Ağustos 2016) © Thomas Padilla/Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Dünya giderek ısınıyor, kaç derece insanlar için ölümcül olabilir? Aşırı sıcakların riski nedir?

By Kerem CongarJeremy Wilks
Haberi paylaşın
Haberi paylaşınClose Button

Dünya giderek ısınıyor, kaç derece insanlar için ölümcül olabilir? Aşırı sıcakların riski nedir? Bilim insanları özellikle yaşlı ve kronik hastalığı olanların aşırı sıcaklara dikkat etmesi gerektiğini söylüyor. Atmosferde artan nem oranı da oldukça tehlikeli

REKLAM

Küresel ısınmayla birlikte son yıllarda dünyanın birçok bölgesinde anormal doğa olayları, kasırga, sel, ve aşırı sıcak hava dalgaları yaşanmaya başladı.

Avrupa başta olmak üzere dünyada aşırı sıcaklar sebebiyle hayatını kaybedenlerin sayısı giderek artarken, bazı bilim insanları özellikle Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Doğu Akdeniz gibi kuraklığın yaşandığı bölgelerde insanların "klima olmadan hayatta kalamayacağını" ifade ediyor.

Peki ama aşırı sıcak hava dalgalarının insan sağlığına etkisi nedir? İnsanlar için "çok sıcak" hangi derece aralığında? 

Elbette bu karmaşık sorunu tek bir bağlamda açıklamak imkansız.

İnsanlar hayatlarının belli dönemlerinde farkında olmasalar da aşırı sıcaklara ve susuzluğa maruz kalabiliyor. Ancak buna bağlı oluşan sağlık riskleri yaş, vücut yapısı, mevsim dönemi, yaşanılan coğrafya ve hastalık durumuna göre değişebiliyor.

Jonathan Hayward/AP
Soğuk bir iklime sahip Kanada'da meydana gelen bir orman yangını. (Fort McMurray şehri, Mayıs 2016)Jonathan Hayward/AP

Hastalığı olanlar, yaşlılar, hamileler, küçük çocuklar risk altında

Öncelikle kalp-solunum, böbrek, yüksek tansiyon, diyabet (şeker hastalığı), bunama ve alzaymır gibi kronik sağlık sorunları olan kişilerin hava sıcaklığı artışlarında çok daha dikkatli olmaları gerekiyor.

Küçük çocuklar, hamileler, arazide ya da ev-iş yeri dışında fiziksel olarak daha zor işlerde çalışanlar hava kaç derece olursa olsun normalin üzerinde görülen her tür sıcaklık artışlarında risk altında bulunuyor.

Dikkat edilmesi gereken diğer farktörlerin başında, mevsim normalleri dışına çıkan sıcaklıklar geliyor. Örneğin vücudumuz yaz mevsimi yaklaşırken aşırı sıcaklara karşı kendisini ayarlıyor. Bu sebeple metabolizmamızın ağustos ortasına kıyasla, ilkbaharda meydana gelen bir sıcak hava dalgasına karşı koyması çok daha zor.

Boris Grdanoski/AP
Kuzey Makedonya, Üsküp. Küçük bir çocuk serinlemek için süs havuzunu kullanıyor. (Temmuz 2021)Boris Grdanoski/AP

Soğuk iklimde büyüyenler ve 65 yaş üstü daha fazla dikkat etmeli

Son olarak bir insanın hangi coğrafya ve bölgede büyüdüğü oldukça önemli. Örneğin İstanbul, Barselona ya da Roma'da büyüyen bir kişinin, 30 yaşını geçtikten sonra aşırı sıcaklara adapte olması Dublin ya da Helsinki'de büyüyen birine kıyasla çok daha kolay.

Kısacası aşırı sıcaklara karşı insan vücudunun duyarlılığı göreceli bir kavram ve herkes için aynı önlemleri almak doğru değil. Ancak soğuk iklimlerde büyüyen, kronik hastalığı olan ve yaşı ilerlemiş kişiler "aşırı sıcak hava dalgalarına" karşı çok daha dikkatli olmalılar. Zira yaş ilerledikçe metabolizma hızı yavaşlıyor ve hastalıklar artıyor. Özellikle 65 yaş bu konuda kritik eşik. Çünkü 65 yaşından sonra bağışıklık sistemi hızla zayıflıyor ve vücudun hastalıklara ve dış etkenlere olan hassasiyeti artıyor.

Herkes için hangi derecenin çok sıcak olduğunu söylemek ya da bir rakam vermek oldukça zor. Bu sebeple Avrupa ya da dünya geneli için için riskli bir sıcaklık aralığı ya da eşiği veremeyiz.
Francesca de'Donato
İklim Bilimci, Lazio Bölgesel Sağlık Hizmetleri

Lazio Bölgesel Sağlık Hizmetleri araştırma görevlilerinden İklim Bilimci Francesca de'Donato, "Herkes için hangi derecenin çok sıcak olduğunu söylemek, bu konuda uyarıda bulunmak ya da bir rakam vermek oldukça zor." diyor ve ekliyor:

"Bu evrensel bir şey değil. Bu sebeple uluslararası bir sıcak hava dalgası ya da derecesi tanımı yok. Bu sebeple Avrupa ya da dünya geneli için için riskli bir sıcaklık aralığı ya da eşiği veremeyiz."

Sandy Virgo/Sandy Virgo
Grönlanda'ın Nuuk ksabası kıyısı. Eriyen buzullar okyanus suyunda yüzüyor. (Ağustos,2019)Sandy Virgo/Sandy Virgo

Nem en büyük sorun, Dünya ısındıkça atmosferin tuttuğu su buharı artıyor

Ancak tüm bilim insanlarının hemfikir olduğu bir konu var ki o da dünyanın karşılaştığı nem sorunu.

Dünya ısındıkça atmosfer daha fazla su ve su buharı tutuyor. Havadaki nem ve su buharı oranı belli bir düzeye yükseldiği zaman, vücudun aşırı sıcaklara karşı savunma mekanizmasının harekete geçirip soğuma işlemine başlamak için terlemesi artık işe yaramıyor.

38 derecelik bir sıcaklık yüzde 75 nem oranıyla ölümcül olabilir

Örneğin Basra Körfezi, Pakistan, Meksika ve güney doğu Asya gibi bölgelerindeki sıcaklık ve su buharı oranı yılın belli dönemlerinde tehlikeli eşiği geçiyor.

Ancak bazı kişiler için havadaki nem oranı en az yüzde 75 olduğu zaman, sıradan bir yaz sıcaklığı olan 38 santigrat derece bile ölümcül olabiliyor.

Bilim insanlarına göre, önümüzdeki 50 sene içerisinde dünya genelindeki 3 milyar insan bu şartlarda yaşamak zorunda kalacak.

Haberi paylaşın

Bu haberler de ilginizi çekebilir