Slovenya, şiddetli yağışlara ve ani sellere karşı direnç gösterebilmek için ülke genelinde set ve vergileri artırıyor. Climate Now, nehir kenarından devam eden çalışmaları bildiriyor ve son Kopernik iklim verileri hakkında bilgi veriyor.
REKLAMSlovenya'nın sele karşı direnç planını incelemeden önce, 2023’ün gerçekten de kaydedilen en sıcak yıl olduğunu doğrulayan en son Kopernik İklim Değişikliği Servisi verilerini inceleyelim. Geçtiğimiz 12 ay, 1850-1900 sanayi öncesi ortalamadan neredeyse 1,5 santigrat derece yüksekti.
Daha yüksek sıcaklıklar, başta daha fazla sera gazı emisyonu, daha sıcak okyanuslar ve daha düşük deniz buzu yoğunluğu olmak üzere çeşitli faktörlere bağlanıyor.
Ayrıca, 1991-2020 ortalamasının 0,8 santigrat derece üzerindeki sıcaklıklarla tarihteki en sıcak Aralık ayını yaşadık. Avrupa'da, İskandinavya-Rusya arasında hava ortalamanın çok altında soğuktu, ancak İrlanda-Karadeniz arasında alışılmadık derecede sıcaktı. Aralık ayı çoğumuz için yağışlıydı ve batı, orta ve doğu Avrupa'da art arda fırtınalar görüldü.
Slovenya şiddetli yağmura karşı direnç geliştiriyor
Slovenya Su Kurumu Müdürü Neža Kodre, geçtiğimiz ağustos ayında şiddetli yağmurun yıkıcı etkilerini hatırladığında "Ülkenin üçte ikisinden fazlası anında sular altında kaldı," dedi.
Altı ay geçti ve ülke bugün, Slovenya'yı iklim değişikliğiyle bağlantılı yoğun yağışlara karşı çok daha dayanıklı hale getirmek için tasarlanan büyük bir ani sel adaptasyonu çalışması gerçekleştiriyor.
Slovenya genelinde, su yolları boyunca büyük kamyonların ve ekskavatörlerin bentler inşa ettiği, nehir kıyılarını genişlettiği ve setler kurduğu 250 aktif alan bulunuyor. 700'den fazla benzer sitede çalışmalar şimdiden tamamlandı.
Kamnik kasabası yakınlarında ziyaret ettiğimiz noktada, Kodre planı şöyle açıklıyor: "Malzemeyi kaldırarak nehir yatağının temel akışını oluşturuyoruz. Aynı zamanda setin yerini değiştirerek nehre yer açmış olduk."
Artan sıcaklıklar nehirlerin yükselmesine neden olabilir
Geçtiğimiz Ağustos'ta sel neredeyse herkesi etkiledi; Slovenya'daki 212 belediyenin 183'ü etkilendi. Ülke geçen yaz ortalamasından %63 daha fazla yağış aldı.
Bu, ülkenin sel felaketi yaşadığı ilk olay da değil. 2010 ve 2014 yıllarında Ljubljana'da evleri, okulları ve iş yerlerini harap eden yıkıcı sel felaketleri yaşandı.
Slovenya hava durumu uzmanı Tanja Cegnar, iklim değişikliği nedeniyle artan sıcaklıkların ani sel riskini artıracağı konusunda uyarıyor: "Gelecekte daha şiddetli yağış alacağız, özellikle de havanın sıcak olduğu ve çok fazla nem içerdiği yaz aylarında bu olaylar gerçekleşebilir."
Her bir derece sıcaklık artışı için hava %7 daha fazla nem tutabilir.
Cegnar, Euronews'e şunları söyledi: "Dolayısıyla sel uyarılarımızı iyileştirmek için çok çaba harcıyoruz ve uyarıları zamanında yayınlamak için meteorologlar ve hidrologlar olarak oldukça yakın bir iş birliği içinde çalışıyoruz."
Farklı ortamlar için sel çözümleri
Slovenya'nın farklı kısımlarında ani sellere uyum sağlamak için farklı yaklaşımlar uygulanıyor. Nehrin yukarısındaki dağ sellerinde, ağır dalların ve ağaçların binalara zarar vermeden önce yakalandığı sistemler kuruluyor.
Şehirde de çeşitli çözümler mevcut. Yoğun kentsel alanlarda en iyi çözüm, nehir set duvarlarını 500 yıllık bir geri dönüş dönemindeki taşkın yüksekliğinin çok üstüne yükseltmektir.
Gradaščica nehri boyunca uzanan diğer bölgelerde daha geniş bir nehir yatağı oluşturmak, ağaçları korumak ve suyu yavaşlatmak için yeterli alan bulunuyor. Bu, 'doğa temelli' bir çözüm olarak bilinen çözüm, uygulama maliyeti daha düşük ve yerel halk ve ziyaretçiler için daha iyi gibi görünüyor, ancak düzenli bakım gerektiriyor.
Selden korunma mühendisi Rok Fazarinc, "Ölü veya devrilen ağaçlar gibi aşırı bitki örtüsünü ortadan kaldırmak, böylece her şeyin doğal olarak yenilenebilmesi için her yıl, hatta yılda iki kez bakım yapılması gerekecek," diyor.
Slovenya'da sel adaptasyonu pahalı bir konu. Hükümet şu ana kadar bölge sakinlerinin, işletmelerin ve yerel otoritelerin temizlik ve restorasyon masraflarını karşılamalarına yardımcı olmak için yarım milyar Euro taahhüt etti ve adaptasyonun finansmanı için bunun çok daha fazlası taahhüt edildi.
Hükümet, hedeflerine ulaşmak için banka varlıklarına yönelik beş yıllık geçici vergiyi %0,2 oranında artırdı; bu vergide yılda 100 milyon Euro artış bekleniyor. Kurumlar vergisi oranı da 2024 yılı itibarıyla aynı dönem için %19'dan %22'ye çıkarıldı.
REKLAMDevlet Bakanı Boštjan Šefic altyapı revizyonunu denetleyecek ve kararı gerekçelendirecek.
"Vergi artışları hiçbir zaman hoş karşılanmaz, ancak bunun hem geleceğe hem de ekonomiye yapılan bir yatırım olduğuna inanıyoruz. Çünkü bizi sel ve diğer doğa olaylarına karşı daha güvenli hale getiren daha dirençli yapılar daha sonra da kendini önemli ölçüde amorti edecek," diyor.
Vergilerin yanı sıra, akarsu ve nehir kenarlarında yaşayan insanları, zihniyetlerini ülkenin karşı karşıya olduğu yeni iklim ısınması gerçeğine uyarlamaya ikna etme gibi sosyal bir zorluk da mevcut. Su kurumu müdürü Kodre, bunun projenin en fazla zaman alan yönlerinden biri olduğunu söylüyor.
"İnsanlar arka bahçelerinde tedbir alınmasını istemiyor, bölgelerinde kuru tutma havuzları istemiyor. Dolayısıyla, halkın katılımını ve farklı sektörleri içeren ve önemli zorluklar teşkil eden çok sayıda çalışma var," diyerek gülümsüyor.