Katalonya kuraklıkla yaşamayı öğrenebilir mi?

REKLAM

Bilim insanı Vicenç Acuña, Katalonya'daki neredeyse boş Sau havzasını göstererek, "Değişeceğiz çünkü bizim için başka seçenek yok" diyor. Burada devasa bir yapay göl olmalıydı ancak bunun yerine rezerv barajının beton duvarını görüyoruz, vadinin üzerinde yükseliyor ve kalan kahverengi su onlarca metre aşağıda. Yaklaşık dört yıldır bu bölgede yeterince yağmur yağmamış ve Barselona bölgesinin ana kaynaklarından biri olan bu rezervin doluluk oranı %15’in altında.

Burada, Katalonya'nın iç kesimlerindeki Vic şehri yakınlarındaki tepeler, çağlayanları ve şelaleleriyle ünlüydü ama bugün, bir zamanlar su dolu bir vadinin toz çukuruna dönmüş hâlini fotoğraflamaya gelen turistler ve gazeteciler için bir cazibe merkezi.

Bölge, şubat ayının başında resmî bir kuraklık acil durumu ilan ederek yüzme havuzları gibi özel kullanımlar ile tarım ve sanayide su tüketimini sınırladı.

Kayıtlara geçen en sıcak şubat

Katalonya ziyaretimiz, Kopernik İklim Değişikliği Merkezi’nin şubat ayının, dünya çapında kaydedilen en sıcak ay olduğunu ve sıcaklığın 1991-2020 ortalamasının 0.8 santigrat derece üzerinde olduğunu bildirmesinin ardından geldi.

Yılın bu zamanında, dokuz ay üst üste rekor kıran sıcak havalar yaşadık.

Avrupa'da birçok ülkede büyük sıcaklık anomalileri görüldü. Romanya'da sıcaklıklar şubat ayı ortalamasının 6.8 derece, İsviçre'de 4.6 derece, İngiltere'de ise 2.9 derece üzerinde seyretti.

Kutup bölgelerinin dışındaki deniz suyu sıcaklığı da şubatta ortalama 21.06 santigrat dereceyle yeni bir rekor kırdı.

Katalonya nasıl uyum sağlıyor?

Bugün, kuraklığa yabancı olmayan bir bölge olan Katalonya'da adaptasyon çabalarını hızlandırmak için artan bir baskı var. Şu anda mevcut olan tesislerin çoğu, 2000'lerin sonlarında yaşanan ve kayda değer yağışların olmadığı o uzun dönemle mücadele için inşa edilmiş.

Bölge, yağmur eksikliğinden muzdarip olan tek ülke değil. Uzun süreli, ortalamanın üzerinde sıcaklıklar, mevsim dışı sıcak havalar ve yetersiz yağışlar, şu anda Akdeniz bölgesinde şiddetli kuraklık koşullarının yaşanmasına yol açtı ve güney İtalya, güney İspanya, Malta, Fas, Cezayir ve Tunus'ta çok sayıda alanı etkiledi.

Kuraklığa uyum gerçekten neleri içeriyor? Katalan Su Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırmacı olan Acuña’ya göre “yaptığınız ve herhangi bir nedenle değiştirmek istemediğiniz faaliyetleri yeniden gözden geçirmek ve su kullanımda daha verimli olmak” atılacak ilk adım olmalı.

"Aynı amaç için daha az su kullanmanız ya da nehirlerden gelen doğal suya çok fazla bel bağlamamak için elinizdeki suyu yeniden kullanmanız gerekiyor" diye de ekliyor.

Bölgedeki uyum girişimlerinin çoğu özel şirketlerden geliyor. Popüler sahil beldesi Lloret de Mar’daki Hotel Samba, yenilikçi su yönetimine bir örnek olarak gösterilmekte. Otelin tuvalet sistemlerinde kullanılmak üzere duşlardan ve lavabolardan gelen suyu geri dönüştürmeye 25 yıl önce başlamışlar. Sürdürülebilirlik Müdürü Laura Pérez Flores'in dediğine göre 2023'te, 10.000 metreküpün üzerinde su tasarrufu sağlanmış.

Otel şimdi, bilim insanlarıyla birlikte duşlardan ve lavabolardan gelen suyu yeniden kullanarak bitki yetiştirmek için çalışıyor. Pérez Flores, "Bu gri suyla sulamanın uygun olup olmadığını görmek için denediğimiz birkaç sebze var" dedi.

Katalan Su Ortaklığı tarafından desteklenen bir başka özel su tasarrufu girişimi de et işleme şirketi Grup Viñas’ta bulunuyor. Başlangıçta, yerel su şirketine ödediği ücretleri azaltmak için kendi su arıtma tesisine yatırım yapan şirket, şimdi ise tesislerindeki suyu temizlikte kullanmak üzere yeniden değerlendirmeye başlamış.

Ancak şirket yönetimi, İspanyol mevzuatının suyun yeniden kullanımına getirdiği sınırlamalardan duyduğu hayal kırıklığını da ifade ediyor. Şu anda, arıtılmış sularının sadece %10'unu kullanmalarına izin verilmekte. Sürdürülebilirlik Müdürü Nuria Romero, Euronews'e şunları söyledi: "Tüketimin azaltılmasını istiyorlar ve bu su başka amaçlarla kullanılabilecekken kanalizasyon sistemine temiz su döküyoruz."

Günümüzde, Barselona bölgesinde tüketilen suyun yarısından azı, su havzaları gibi geleneksel kaynaklardan gelmekte. Talebin en az %25'i, havaalanı yakınında bulunan El Prat de Llobregat'taki tuzdan arındırma tesisi tarafından karşılanmakta. Devasa tesis haftanın yedi günü 24 saat, %100 kapasiteyle çalışıyor ve Akdeniz'de, yaklaşık 2 km açıktan deniz suyunu emerek nüfus için içme suyuna dönüştürüyor.

Kamuya ait tesis, yenilenebilir enerji ile çalışıyor ve maliyetine rağmen Katalan hükümeti, Orta Doğu'da ve Asya'nın bazı bölgelerinde daha yaygın olarak görülen bu tür tuzdan arındırma tesislerini çoğaltmaya kararlı.

Tesis müdürü Carlos Miguel, "Tuzdan arındırma işlemi her daim maliyetli olmuştur. Yüksek miktarda enerji gerektirir ve bu da üretim maliyetini artırır. Ama artık ucuz pahalı olayını geçtik, meselemiz nüfus için yetip yetmediği” dedi.

REKLAM

Yandaki, daha düşük maliyetli su ıslah tesisi de 7/24, tam kapasite çalışıyor. Suyu kanalizasyon arıtma tesisinden alıp bir dizi membran ve filtreleme sistemi aracılığıyla işleyerek günde 180.000 m3 suyu arıtıyor ve talebin %25'ini daha karşılıyor.

Avrupa mevzuatı, yenilenmiş suyun içme suyuna hemen pompalanmasını yasaklıyor, bu nedenle Llobregat nehrine yeniden verilmek üzere yaklaşık 16 km yukarı taşınıyor. Geri dönüştürülen su, doğal nehir suyuyla karışıp birkaç kilometre aşağıda tekrar çıkarılıyor ve filtrelenerek içme suyu sistemine veriliyor. Avrupa'da nadir görülen sürecin, nehrin alt kesimlerindeki doğal ekosistemleri desteklemek gibi bir faydası da var.

İlerisi düşünüldüğünde bu tür yapay döngüler Barselona’nın, bölgede yaşayan 6 milyon insanın ve her yıl ziyaret eden milyonlarca turistin taleplerini sürdürülebilir bir şekilde karşılayabilmesinin tek yolu olarak görülmekte. Yerel makamlar, 2040 yılına kadar Katalonya'daki suyun %70'ini yeniden kullanma hedefine ulaşmak için projelere 407 milyon avro yatırım yapmayı planlıyor.

Ancak Acuña yakın gelecekten endişeli. Sau'daki boş barajı düşünerek, önemli bir yağış olmaması durumunda "bu yaz birkaç ay içinde felaket olacağı" uyarısında bulunuyor. Katalonya'nın kuraklık sorununu tersine çevirmek için bu baharda yaklaşık 550 mm yağmura ihtiyacı olduğunu tahmin ediyor.

Acuña sözlerini, "Su verimli bir topluma geçişi ciddi olarak teşvik etmek için yönetimlerin halkı vergi teşvikleriyle, farklı önlemlerle, yeni yasalarla sıkıştırması gerekiyor" diyerek noktaladı.

REKLAM

View Gallery

19 Photos

Ek kaynaklar: ECMWF tarafından yürütülen Kopernik İklim Değişikliği Merkezi, Associated Press. Katalan Su Ortaklığı'na teşekkürler