Turist rehberlerinden çiftçilere kadar milyonlarca çalışan, sıcak hava dalgasında bile dışarıda çalışmak zorunda kalıyor. Vücudumuzun içinde neler oluyor ve hangi sağlık tehlikeleriyle karşı karşıyayız?
REKLAMClimate Now'da bu ay, iş yerlerinde aşırı sıcakların risklerini araştıran bilim insanlarıyla buluşmak üzere Yunanistan'a gidiyoruz.
Copernicus İklim Değişikliği Servisi'nin yayınladığı son verilere göre Mart 2024, küresel düzeyde kayıtlara geçen en sıcak Mart ayı olurken sıcaklıklar 1991-2020 ortalamasının 0,7 santigrat derece, Avrupa'da ise 2,2 derece üzerinde seyretti.
Almanya ve Hollanda kayıtların tutulmaya başlanmasından bu yana en sıcak Mart ayını yaşarken, Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusu ve Kanada ortalamanın çok üzerinde ısındı. Bu arada, Kaliforniya'nın bazı bölgeleri alışılmadık derecede soğuk ve karlıydı. Dünya genelinde deniz yüzeyi sıcaklıkları kutup dışı bölgelerde rekor seviyelerde seyretmeye devam ediyor.
1940'lardan bu yana hava sıcaklığı anomalilerini gösteren Copernicus grafiğine göre 2024 yılının ilk üç ayı sanayi öncesi dönem ortalamasından 1,5 derece daha sıcak geçti. Mart ayına ilişkin verilere göre yılın bu döneminde rekor sıcaklıkların yaşandığı üst üste 10 ay geçirmiş bulunuyoruz.
Büyüyen sıcaklık stresi sorunu
Dünya çapında pek çok çalışan şu anda iş yerinde sıcak stresi sorunuyla karşı karşıya bulunuyor. Geçmişte bu sorun daha çok inşaat işçileri ve ağır işlerde çalışan işçilerle ilişkilendirilse de, günümüzde yapılan araştırmalar gazetecilerden sigorta müfettişlerine, yazlık tiyatro çalışanlarından tur rehberlerine kadar geniş bir kesimin etkilendiğini gösteriyor.
Yunanistan'ın orta kesimindeki dünya mirası Meteora'da turlar düzenleyen Androniki Miliou, Euronews'e yaptığı açıklamada yaz aylarında hava sıcaklığının dayanılması zor bir hâl aldığını söylüyor: "Çoğu zaman 35 derece ve üzerinde sıcaklıklar yaşıyoruz, yani bu oldukça zor oluyor. Çoğu zaman bir manastıra çıkarken merdivenlerde uzun süre beklemek zorunda kalıyoruz ve bu bizim için ya da diğer insanlar için başa çıkması çok zor bir durum oluyor."
En sıcak günlerde gelirinden de mahrum kalıyor: "Sıcaklığın dayanılmaz olduğu günlerde arkeolojik alanlar genellikle kapanıyor çünkü ne biz ne de insanlar bununla başa çıkabiliyoruz" diyor.
Çok sıcakladığımızda vücudumuzda neler oluyor?
Trikala kentindeki Teselya Üniversitesi'nde, Profesör Andreas Flouris liderliğindeki bir araştırma grubu, iş yerinde ısının vücut üzerindeki etkilerini inceliyor. Profesör Flouris, Yunanistan'da sıcaklık stresi sorununa dair farkındalık yaratmaya yönelik büyük bir çabanın içerisinde yer alıyor; hatta bu çaba sayesinde ulusal hava durumu servisi radyasyon, sıcaklık ve neme dayalı olarak havanın ne kadar sıcak hissedildiğinin bir göstergesi olan WBGT (Yaş Hazne Küre Sıcaklığı) sıcaklığını çevrim içi olarak yayınladı.
Onunla çiftçi Athanasios Peristeris üzerinde çalışırken tanıştık, çiftçinin enerji kullanımını ve vücudunun iç ve dış sıcaklığını ölçmek için ona sensörler takıyordu.
Profesör Flouris, "Yani bir yandan, vücudunun dışının, biz buna kabuk diyoruz, nasıl hissettiğini, aynı zamanda beyin sıcaklığı için gerçekten önemli olan iç vücudunun da nasıl hissettiğini bilmemiz gerekiyor." diyor.
Bir sonraki adım, güneş ışığını simüle eden ışıklarla sıcak hava dalgası koşullarına göre ısıtılmış bu odada ağır bedensel işler yapmaktır. Peristeris çalışırken, enerjisinin %85'i ısıya dönüşerek beyni de dâhil tüm vücudunu ısıtıyor.
"Bu tür bir iş yaparken vücut ısısı yükseliyor. Ve eğer beyin sıcaklığı 39-39,5 santigrat derecenin üzerine çıkarsa sinir sisteminin çalışma şeklini etkilemeye başlayacaktır. Bir noktada beyniniz çökecek ve bu da sıcak çarpması dediğimiz, ölüme bile yol açabilecek bir durumla sonuçlanacaktır" diye açıklıyor Profesör Flouris.
Profesörün araştırmaları, beyin ve sinirlerin vücudumuzun ısıya en duyarlı kısımları olduğunu gösteriyor: "Böbreklerimiz, akciğerlerimiz, kalbimiz; her ne kadar bunlar etkilense de asıl ilk bozulan yer merkezi sinir sistemidir."
Peristeris yaz aylarında çalışırken günün en sıcak saatlerinden kaçınıyor. Ama yine de sıcağın bazen kendisini iyi hissetmemesine neden olduğunu söylüyor.
"Sıcaktan duyduğum his rahatsızlık, göğüs ağrısı, ön tarafta ağırlık gibi bir şey ve nefes darlığı" diyor.
Bu tür semptomlar tehlikenin ilk belirtileridir. Beyin ve vücut çok ısındığında çalışanlar durmalı, dinlenmeli, su içmeli ve gölgeye çekilmelidir. Profesör Flouris'e göre böyle yapmak sağlıklarını ve üretkenliklerini koruyacaktır.
"Anlaşılması gereken çok önemli bir konu ise, ısının iki açıdan kaybetme durumu olmasıdır. Hem çalışanlar sağlıklarını kaybediyor, hem de işverenler verimlilik kaybı nedeniyle çok fazla kâr ve gelir kaybına uğruyor."
"Ama gördük ki basit ve pratik çözümler sayesinde üretkenliğinizi kaybetmiyorsunuz. Aksine üretkenliğinizi kaybetmek yerine kazanıyorsunuz." diyerek sözlerini tamamlıyor.
