REKLAMHer yıl yaklaşık 10 bin genç beyin daha iyi bir gelecek aramak için Hırvatistan’ı terk ediyor.
Beyin göçü fenomeni Zagreb’li otoriteleri endişelendiriyor. Yetkililer gidişata dur deyip, bu kaçışı tersine çevirmek istiyor. Ülke, yurt dışına çıkan öğrencilerin eğitim sonrası ülkelerine geri dönmelerini teşvik edecek önlemler üzerine çaba harcıyor.
Zagreb’in yakınlarında bulunan fabrika 1996 yılında kapandığında Matija daha 6 yaşında, ilkokul ilk sınıfa gidiyordu. Matija şimdi birkaç hafta sonra vereceği fizik tezinin savunmasına hazırlanıyor. Diploma sonrası amaç yurt dışında iş bulmak.
Matija Zesko:
“Hırvatistan’ı terk etmek zorunda kalacağım. Burada çalışmak istediğim araştırma üzerine herhangi bir proje yok. Benim araştırmam antimaddeler üzerine. Bu konu Hırvatistan’da çalışılmadığı için farklı bir ülkede iş bulmak zorundayım.Arkadaşlarımın birçoğu Hırvatistan’ı terk ediyor. Tabii ki hepsi aynı nedenden değil; ama genel neden yeterli fonların bulunmaması. Ülkede araştırmaları karşılayabilecek yeterli miktarda para bulunmadığı için yurt dışında iş arıyorlar.”
Matija ayrılmayı kafasına koydu. Valizlerini hazırladı bile. Ekim ayında Almanya’da yer alan bir araştırma merkezinde çalışmaya başlayacak. Hükümet durumun farkında. Amaç bu gidişatı tersine çevirmek. Ülke, yurt dışına çıkan öğrencilerin eğitim sonrası ülkelerine geri dönmelerini teşvik edecek önlemler üzerine çaba harcıyor. Bu önlemler arasında Newfelpro programı dikkat çekiyor. 4 yıllık program kapsamında 7 milyon Euro fon oluşturuldu. Bu fonun yüzde 60’ı hükümet tarafından, yüzde 40’ı ise Avrupa Birliği’nin Marie Curie fonu tarafından karşılanıyor. Bu haber Temel Bilim Fakültesi’nin Kimya bölümünde sevinçle karşılandı.
Nikola Bregović, kimya bölümü doktora öğrencisi:
“Bana göre hükümetin bu inisiyatifi oldukça önemli bir adımdır. Genç araştırmacılar açısından teşvik edici. Bu program sayesinde genç öğrenciler ve bilim adamları hem yurt dışında eğitim görecek; hem de dönüşlerinde tecrübeleri ile ülkeye katkı sağlayacaklar. Program, ayrıca diğer ülkelerden Hırvatistan’a daha çok öğrenci gelmesine olanak verecek. 4 yıl önce diplomayı aldıktan sonra burada iş bulma imkanım oldu. Burada 2 sene daha kalabilirim. 2 sene sonra belki 4 sene daha kontrat yapabilirim. Ama burada çalışarak kariyerimin sonunda nereye varacağını göremiyorum.”
Newfelpro programı doğru bir adım; fakat yeterli değil. Marijan Herak 30 yıldan bu yana jeofizik alanında profesör olarak çalışıyor ve araştırma yatırımlarının öneminin farkında:
“Beyin göçü tabiri yerine beyin sirkülasyonu terimini tercih ediyorum. Bence bu beyin sirkülasyonu teşvik edilmeli. Özellikle biz bilim adamları için ülkeler arasında gel-gitler, kurumlar arası alış-verişler önemlidir. Tabii ki en sonunda da bu insanları geri dönmeye ikna edecek imkanlar bulunmalı. Bunun tek yolu araştırma ve geliştirmeye yatırım yapmaktan geçer.”
Matija ve Nikola araştırma yapmanın bir tutku, sabır ve kendini adama işi olduğunun farkında. Ama ayrıca yaptıklarının takdirini de bekliyorlar. Hırvatistan bilimde üçüncü yol arayışında. Matija ve Nikola’nın hayatları da bu arayışa kenetlendi.