İtalya’nın yaşadığı ekonomik krizde verimlilik ve rekabet konuları ön plana çıkıyor. İşgücü piyasasındaki daralma ve ülkenin büyüme hızının yavaşlaması ülke sanayisini de vurdu. Endüstriyel üretim düşüyor ve işgücü verimliliği yeterince rekabetçi değil. Ülkedeki siyasi yapı olumsuz gidişi engelleyecek ekonomik ve siyasi reformları hayata geçirmeyi başaramadı. Ülkenin önemli şirketlerinden Fiat çalışanları uluslararasılaşma sürecinin korkusunu yaşıyor.
İtalya’nın güneyindeki Melfi, Fiat’ın önemli üretim merkezlerinden biri. Ancak Fiat, burada kesinti yapacağını açıkladı. Bunun anlamı fabrikanın 5 bin 500 çalışanını olumsuz etkileyecek. Ülkedeki işçi sendikaları işçi çıkarları konusunda endişelerini dile getiriyor. Melfi’deki çalışanlar geleceklerinin ne olacağını bilmiyor.
euronews, bölgedeki Fiat çalışanlarını dinledi: “Şu anda iki yeni model yapıyoruz. Bir tanesi burada üretiliyor. Herkes için yeterince iş olmasını umuyoruz. Çünkü bölge halkı bu fabrikadan geçimini sağlıyor. Şimdi Fiat, Chrysler ile birleşme yoluna gitti .Umarım bunun faydasını görürüz. Bundan Amerkalılar yarar sağlayacak. Biz burada yeni bir Jeep modeli yapıyoruz. Bu olumlu bir gelişme. Öyle değil mi?”
Ülkede insanlar uluslararasılaşmayı tartışıyor: “Melfi’nin kapatılıp Çin’e gidilmesi çok kötü olacak. Fakat onlar hem Çin’de hem burada araç üretmeye karar verirse bu harika olur?”
Aldo Caprarella, aylık bin 700 euro kazanıyor. İşçilerden bazıları işçi reformu yapılmasını her koşulda kabul edeceklerini söylüyor: “Yıllardır olan kuralların bazılarını değiştimeye hazırlanıyoruz. Eğer onlar bizden cumartesi günü de çalışmamızı isterse çalışırız: Küresel piyasada rekabetçi olmak zorundayız.”
Fakat sendika üyelerinin bu konuda bazı şüpheleri var: “Yeni üretim tarzının buradaki 5 bin 500 çalışanın ürettiği araç sayısında ciddi azalmasına yol açma tehlikesi var. İşten çıkarma fonu anlaşması içten çıkarıılacak olanların 24 ay içinde tekrar işlerini başına dönme konusuna açıklık getirmiyor.
Yöneticiler, işçi sendikalarını suçluyor, onlar da, uzun dönem planları olmadığı için şirketleri: “Biz gelişmiş ülkelerin daha kolay küreselleşeceğini düşünüyorduk. İtalya da bu ülkeler arasındaydı. Biz, dünyada sanayileşmiş ülkeler arasında altıncı ya da yedinci sıraydık. Gelişmekte olan ülkelerin kalitesiz ürünler yapacağını ve Avrupa ve İtalya’daki gibi teknolojik standartlara ulaşamayacağını düşünüyorduk. Bu bir hataydı. Orta vadede böyle düşünüyorduk.”
Otomobil piyasasının geleceğiyle ilgili kapsamlı bir proje olmazsa bunun yararını görecek olanlar gelişmekte olan ülkelerdir: Örneğin Sırbistan’da İtalya’da üretilebilecek olan bir model üretiliyor.”
Sırbistan’ın Kragujevac kentindeyiz. Fiat, burada eski Yugoslavya döneminden kalma Zastava fabrikasında üretim yapıyor. Fabrikada çalışan işçiler değişimi anlatıyor: “Zastava’da işe başladığımda burada çalışma koşulları oldukça zordu. Çok soğuktu. Fiat geldiğinde ise herşey değişti. Tesisler ve çalışma ortamımız yenilendi, ışıklandırıldı ve daha sıcak hale getirildi. Şimdi işe giderken üşümeyeceğimi biliyorum.”
Onun oğlu da burada iş bulmuş: “Buradaki işimiz bize gelecek planları yapmamızı sağlıyor. Liseden mezun olur olmaz, birkaç ay içinde buraya başvurdum ve işe alındım. O zamandan beri de çalışıyorum.”
Yaklaşık bin 500 kişi bu tesiste çalışıyor. Aylık kazançları 350 ila 400 euro arasında değişiyor. Zastava’daki tesiste 25 bin işçi var. Buradaki maaşlar ise biraz daha az.
Sırbistan’daki fabrikanın yöneticisi bu ülkede yatırım yapma sebeplerinin sadece işgücüne bağlı olmadığını söylüyor: “İtalya’da endüstriyel ilişkiler oldukça gelişmiş. Ancak iş sözleşmeleri ve işçi hakları konusunda Sırbistan farklı bir noktada duruyor. Bu, bir şirketin burada daha kolay iş yapabileceği anlamına gelmiyor. Burada işçi hakları diye birşey yok. Bu farklı bir gerçeklik. İtalyan iş hukuku alanında uzman değilim. Burada bulunma sebebimiz sadece işgücüne bağlı değil. Başka sebepleri var. Piyasayı yatırım konusunda değerlendirdik.Burası bize dünya genelindeki piyasalara ulaşma imkanı veriyor. Bizim için önemli olan noktalar var. Fabrikanın mekanı, Sırp meslektaşlarımızın daha önceki tecrübeleri ve hükümetin bize sunduğu avantajlar paketi bunlar arasında.”
Fiat’ta yaşananların ışığında yurtdışından İtalya’ya bakıldığında, ülkenin işçi ve şirketler temelinde kapsayıcı ekonomik ve siyasi reformlara ihtyacı olduğu daha net ortaya çıkıyor. İtalya’daki seçimler Ostajic ailesi için oldukça uzakmış gibi görünebilir. Ancak meslektaşlarının politik seçimi belki de onları daha çok ilgilendiriyor.