Tomasz Budziszewski ve oğlu Antosh, Rusya Başbakanı ile dalga geçiyor. Şu anda Polonya’dayız. Varşova’nın biraz dışında kalan Tomasz’a ait olan ‘‘Angelika’‘ adındaki restoranındayız. O da bir şekilde elma savaşlarına girmiş bulunuyor. Vladimir Putin’in Avrupa menşeli meyve ve sebze ithalatına ambargo koymasıyla Polonya halkı mizah ve değişik yemek tarifleriyle işin içinden çıkmaya çalışıyor.
Gazetelerde her gün elmayla yapılabilecek yeni bir yemek tarifi veriliyor, restoranlar da bu harekete dahil oluyor.
Polonya’da bulunan restoranların girişinde ‘’ Elma yiyerek Putin’le dalga geçin’‘ yazıları mevcut. Asıl amaç ise biraz mizah ve halk dayanışmasıyla ambargonun etkisini azaltmak.
Restoran sahibi Tomasz bunun bir ülke meselesi olduğunu söylüyor: ‘‘Bu harekete biz de katılıyoruz. Elma tüketimini arttırıp üreticilere yardım etmek istiyoruz.’‘
Varşova’nın dört bir yanı, Solidarnosk kampanyasını andıran posterlerle dolu durumda. Kampanya, Poloya’nın totaliter rejimden kurtulmasına
atıfta bulunan afişlerde ‘‘Elma ye ! Bu senin vatandaşlık görevin’‘ sloganı halkın yüzünü güldürüyor.
Meyve üreticilileri birliği başkanı Miroslaw Malszewski aldıkları zararın boyutlarını değerlendirdi:
‘‘Rus ambargosu yüzünden, bu yıl Polonyalı sebze ve meyve üreticileri takriben 400 milyon avroluk bir zarara uğradı. Avrupa Birliği bize 125 milyon avroluk bir tazminat ödedi fakat bu rakam açığı kapamıyor. Birçok Polonyalı çiftçi ödenen tazminatın düşük olması yüzünden para alamadı.’‘
AB, Ukrayna’da yaşanan olaylardan dolayı bankacılık, petrol ve savunma sanayisinde uyguladığı ambargoya misilleme olarak Moskova, Ağustos ayında Avrupa gıdalarına ambargo koydu.
Polonya, Rusların koyduğu ambargodan mustarip. 12. yüzyıldan bu yana elma yetiştiriciliğin bir kültür olduğu Sandomierz kenti en çok etkilenen yerlerden biri.
Refal meyve kooperatifinde 50 kadar işçi bu senenin elma hasadını topluyor. Kooperatif 15 elma üreticisini bünyesinde barındırıyor. Bu oluşumda hasat teknikleri ve makineler de paylaşılıyor. Meyve bahçesi senede 10 bin elma üretiyor. Rus ambargosu yüzünden bazı üreticiler üretimlerini yok etmeyi veya bağışlamayı bile düşünüyor. Sezonluk işçiler de bu durumdan endişe duymaya başlıyor.
Geçtiğimiz sene AB’den Rusya’ya meyve ihracatının hacmi 1 milyar avroydu. Sandomierz bölgesi diğer üreticilere oranla en fazla etkilenen bölge. Polonya ise Avrupa’nın en büyük elma üreticisi.
Tarlada olan işçi duyularını paylaştı:
‘‘Putin ve bütün üst mercide karar veren insanlar ambargodan etkilenmeyecek. Biz, halk olarak, tarlada çalışan, üreten, hasat toplayanlar olarak sıkıntı çekeceğiz. İşveren para kazanamadığı zaman burada çalışan onca işçiyi işten çıkartmak zorunda kalacak. Biz de aç kalacağız.’‘
Elma üreticileri kooperatifi başkanı Zbigniew Rewera ise bölgenin meyve üretimini Rus ambargosundan nasıl kurtulabileceğini düşünüyor. Başkanın B planı Çin ve Hindistan gibi pazarlara açılmak. Ayrıca Cezayir, Mısır, Kazakistan ve Azerbaycan’la da görüşmeler yürütülüyor.
Elma üreticileri kooperatifi başkanı Zbigniew Rewera:
‘‘Normalde üretimimizin yüzde 60 70’ini Rus pazarına satıyorduk. Rusya’nın koyduğu ticaret yasağı yüzünden Afrika, Asya ve Avrupa gibi pazarlara yönlenmeliyiz. Polonyalılar daha fazla elma yiyebilir. Senede ortalama 14,15 kilo elma yiyoruz. Bunu 20’ye kadar çıkarırsak sorunlarımız da çözülür.’‘
Bilgoraj Polonya’nın en önemli elma şarabı üreten yeri olmaya aday. Artur ve Marcin şarap fabrikanın müdürü. İşleri gereği fazlasıyla elma yemek zorundalar. Yaptıkları işte, değişik elma kombinasyonları bulmaları ve şaraplarda farklı tatlar yakalamaları gerekiyor. Yeni yönetmelik sayesinde hükumet düşük alkollü içeceklerdeki vergileri indirdi. Ambargo elma şarabı üretimini tetikledi.
Fabrika müdürü Artur Dubaj: ‘‘Geçtiğimiz sene 2 milyon litre elma şarabı ürettik, bu sene ise hedefimiz 10 ile 15 milyon litreyi üretmek. 2 ile 5 yıl içerisinde ise 100 milyon litreyi bulabilmek.Yakın zamanda yıllık 100 bin ile 140 bin ton arası elmaya ihtiyacımız olacak. Ticaret yasağından evel Rusya’ya ihraç ettiğimiz elma 1 milyon ton civarındaydı. Elma şarabının yükselişi, Rusya’ya ihraç edilen rakamın yüzde 15 ini kapatacak.
Et üretimi yapan Moscibrody fabrikası 1 milyon avrodan fazla zarar etti. Rusya domuz ateşi gerekçesiyle Şubat ayında Avrupa’dan domuz ithalatını yasaklamıştı. Fakat hastalığın menşeli Rusya olduğu belirtiliyor. Rus veterinerler ise kendi topraklarında durumu kontrol edemiyor.
Meclis Üyesi ve Et üreticisi Krysztof Borkowski ‘’ Avrupa Birliği’nin her ülkesinin katkıda bulunacağı bir dayanışma fonu yaratması gerekiyor. Bazı et üreticileri kredi borcu içerisinde ve yardıma muhtaçlar. Dayanışma fonu et alımı yapıp Afrika’daki yoksul ülkelere ihraç etmesi veya Ukrayna’ya vermesi gerekiyor. Komşumuz yaşanan iç savaştan etkilenmiş durumda.’‘
Ambargo yüzünden küçük üreticiler stoklarını yüzde 40 oranında düşürdü. Rusya ile Avrupa arasında 1 milyar avroluk bir domuz eti ticareti söz konusuydu. Bu da Rusya’nın yüzde 20 ihtiyacı anlamına geliyor. Nisan ayında AB Komisyonu Dünya Ticaret Örgütü’nde Rusların domuz eti ambargosu hakkında bir tartışma konusu açtı. Brüksel ve Dariusz domuz ateşinin bir iftiradan ibaret olduğunun görüşünde.
Rusya’nın Avrupa’ya uyguladığı ambargo iki taraf için de riskli. Geçtiğimiz sene Rusların gıdalarının 3 te 1 i Avrupa’dan ithal edildi. Avrupa tarımı Rusya’ya 12 milyar avroluk bir ithalat yaptı. Ve alışılmış ticaret dengeleri değişmekte. Avrupa’nın kaliteli üretimi ise başka ülkelere doğru yol almakta…