Okyanuslar acımasız ortamlardır ve onların sağı solu belli olmayabilir. Tsunamiler aniden vururken, binlerce kişinin canını alabilir. Bu hafta Futuris programında yaklaşan bir tsunami dalgasının nasıl tespit edilebileceği konusunda yürütülen bir araştırma projesini ele alıyoruz.
Portekiz’in liman kenti Setubal’in dışında çalışan bilim adamları, yükselen tsunami dalgalarını tespit ederek yakında bulunan plajdaki insanları uyaran bir cihazı test ediyor.
Avrupa Kriz Yönetimi Laboratuvarı (JRC) Başkanı Alessandro Annunziato: “Belli bir yerde deniz seviyesini ölçmenin ve bu veriyi analiz etmenin, tamamen farklı bir noktada uyarı vermeyi mümkün kılacağını ispat etmek istiyoruz.”
Deniz radarı yüzeyin ne kadar uzak olduğunu ölçmek için ses dalgalarını kullanıyor. Su hızla yaklaşıyorsa, bu büyük bir dalganın cihazın altından geçtiğini gösteriyor.
Araştırmacılardan Daniele A. Galliano: “Normalde deniz radarı sabit destek üzerine monte edilir ancak bu deneyde yükselen ya da alçalan deniz seviyesini göstermek amacıyla yukarı ve aşağı doğru hareket ediyor. Bu eğri tsunami dalgasını temsil ediyor. Dolayısıyla ölçülen su seviyesi yükseliyor.”
Bu sistem deniz seviyesindeki ani bir değişikliği tespit etti. Peki bu uyarı sinyali nereye gidiyor? Doğal afetler ile ilgili çeşitli kaynaklardan gelen tüm veriler İtalya’daki Ortak Araştırma Merkezi’nin Avrupa Kriz Yönetimi Laboratuvarı’nda izleniyor.
Söz konusu tehditleri değerlendiren Küresel Afet Uyarı ve Koordinasyon Sistemi (GDACS) otomatik olarak çalışıyor. Herkese açık olan bu sisteme abonelik ücretsiz.
Alessandro Annunziato: “Burada sadece tsunamiyi değil, aynı zamanda depremleri, selleri ve tehdit seviyesine ve bölgenin nüfusuna bağlı olarak yeşil, turuncu ya da kırmızı ile gösterilen tropikal kasırgaları da görüntülüyoruz.”
Setubal’de yazılı mesaj yaklaşık 30 saniyede plajdaki dijital panele gönderiliyor ve cihaz tsunami dalgasını tespit edebiliyor. Bu sayede sahte tsunami dalgası kıyıya vurmadan önce bölgedeki insanları tahliye etmek için yaklaşık 3,5 dakikalık bir süre tanınıyor.
Araştırmacı Fernando Carrilho: “Bu çözümü ilginç kılan ise siren sesi ile paneldeki yazılı bilgiyi birleştirmesi ki bu oldukça özgün bir uygulama.”
Bu testin sonuçları Avrupa kıyılarını tsunami felaketinden korumak için bir uluslararası erken uyarı sistemi oluşturulmasına yardımcı olabilir.
https://ec.europa.eu/jrc