Real Economy bu hafta 2015 yılı Ocak ayı itibarıyla Euro para birimini kabul edecek olan Litvanya'nın ekonomisini konu alıyor. 2007 yılında Euro bölgesine girmeyi reddeden bu ülke şimdi ekonomisinin g
Büyük bir sancının ardından Litvanya ekonomisi 2011 yılında büyümeye başladı ve kişi başına düşen gelir de hızla yükseliyor. Enflasyon kontrol altında, istihdam artıyor ve kamu borcu azalmış durumda… Euro bölgesine girecek bu 19. ülkeyi hızlıca bir tanıyalım.
14. yüzyılda Büyük Litvanya Dukalığı şimdiki Litvanya, Belarus, Ukrayna, Rusya ve Polonya’nın bir kısmını içerisine alarak Avrupa’nın en büyük ülkesini oluşturuyordu.
1990 yılında Sovyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsızlığını ilan eden ilk ülke olan Litvanya, 2004 yılında Avrupa Birliği ve NATO üyesi oldu.
Polonya, Letonya, Belarus ve Kalinigrad Oblast’a sınırı olan ülkenin yüzde 84’ünü Litvanyalılar, yüzde 6’sını Polonyalılar ve yüzde 5’ini de Ruslar oluşturuyor.
Litvanyalılar I. Dünya Savaşı’ndan sonra 1922 yılından itibaren ‘Litas’ para birimini kullanıyordu ancak 1993 yılına kadar aşamalı olarak Ruble’ye geçildi.
Litas 1994 yılında Amerikan Dolarına ve 2002 yılında da Euro’ya sabitlendi.
Ancak yüksek enflasyondan dolayı Litvanya 2007 yılında Euro bölgesine girmeyi reddetti.
Bir ülke para birimini değiştirdiğinde her zaman enflasyondan çekinilmiştir. Ancak resmi oranlarda çift tarifeli fiyatlama sistemi ile insanlar ürünlerin gerçek değerini biliyorlar.
Diğer bir çekince ise Euro’dan sonra tek fiyatlama politikası ve faiz oranlarının düşük seviyede seyretmesi… Ancak istihdam oranının orta vadede büyümesi uzun vadede de yapısal reformlarla devam ettirilmesi düşünülüyor.
Litvanya 1 Ocak tarihinde Euro’ya geçiş için gün sayıyor. Yılın ilk 15 günü Ritas ile Euro birlikte kullanılacak. Bankalar ve postaneler yeni para birimine hazırlıklılar. Esnaf ve vatandaş çoktan yeni paraları kullanmaya başlamış bile…
Birçok mağaza Euro’ya geçerken fiyatları yükseltmeme konusunda ortak bir karar almış. Ayrıca 40 temel ihtiyaç ürününün fiyatları izlemeye alınmış ve hükümet buna ek olarak gelecek Ağustos ayına kadar 100 ayrı tüketim malını da söz konusu listeye eklemiş. Litvanyalılar yeni para birimine hazırlıklı olduklarını söylüyor.
Avrupa Birliği’ne üye ülkelere kıyasla Litvanya’daki maaşlar en düşük seviyede. Bu sebeple maaşlar yüzde 4- 5 oranında artmaya başladı ancak uzmanlar işgücü verimliliğinin belli bir müddet daha yavaş olacağını söylüyor.
Litvanya’nın nüfus yapısı ile ilgili çok önemli bir konuya değindiniz. Şu anda nüfusun hızla yaşlandığı ve daha fazla emekli maaşının ödenmesi gerektiği, günümüzde yüksek beceri isteyen mesleklere uyum konusunda bu yaşlanan kesimin iş bulma konusunda sıkıntı yaşadığı bir süreçten geçiyoruz. Yapısal reformları uygulama konusunda bu sorun çok önemli ve büyük bir yer kaplıyor.
Şimdi AB’ye giren ancak Euro’yu kabul etmeyen Polonya’yı inceleyeceğiz.
Anketlere göre halkın üçte ikisi Euro’ya karşı gözüküyor. Bunun ana sebebi ekonomik büyümenin buna gereksinim olmadan da hızlı bir şekilde ilerlemesi. Polonya 2008 yılında meydana gelen ekonomik krizden etkilenmeyen tek Avrupa Birliği ülkesi. Ancak bu ülkenin başka sorunları var. Kişi başına düşen milli gelir Euro bölgesinin üçte birinden daha düşük ve enflasyon oranı ise sıfırın altında.
Ancak Dünya Bankası, Polonya’nın Euro para birimini kabul ettiği taktirde avantajların daha ağır basacağı kanaatinde…
Ekonomi bir yana uzmanlar komşu ülke Ukrayna’da yaşanan sorunlar yüzünden Polonya’nın Brüksel’e daha yakın olduğu görüşünde. Ülke hükümeti Polonya’nın Soğuk Savaş döneminden sonraki en büyük güvenlik sorununu yaşadığını düşünüyor.
Litvanya Batı Avrupa pazarı için yoğun bir şekilde çalışıyor ve diğer ülkelerle yeni anlaşmalar yapmak için fırsat kolluyor. Yaptırımlardan önce Rusya’ya olan ihracat oranı yüzde 20 civarındaydı. Birçok iş adamı Rusya pazarının çok riskli olduğunu söylüyor.
Litvanya Gazprom şirketi ile anlaşma sağlarken enerji fiyatlarını yüzde 20 oranında düşürdü. Yani Litvanya daha şimdiden sıvı doğal gaz ithalatı yapmaya başladı. Şimdi Norveçli Statoil firması ile de anlaşma yaptı. Önceden bu alanda bir risk vardı. Ancak şimdi bu durum kalktı çünkü artık başka bir ülkeden de enerji satın alabiliyorlar. Şimdi ise Litvanya elektrik enerjisi ile ilgili iki büyük anlaşmayı bitirmeye çalışıyor. Bir tanesi İsveç ve diğeri de Polonya ile bağlantılı olacak.