Avrupa toplumu derin bir dönüşüm yaşıyor. Saçları kıraranların sayısı artıyor. Uzayan yaşam süresi, düşük doğum oranı, savaş sonrası doğan neslin emekli olması... İşte ekonomilerimizi zorlayan nedenle
Avrupa toplumu derin bir dönüşüm yaşıyor. Saçları kıraranların sayısı artıyor. Uzayan yaşam süresi, düşük doğum oranı, savaş sonrası doğan neslin emekli olması… İşte ekonomilerimizi zorlayan nedenler.
Real Economy’nin bu bölümünde gittikçe daha büyük bir sınavdan geçen sağlık sistemimizi mercek altına alıyoruz.
Ama ilk olarak yaşlanan Avrupa hakkında bilgilerimizi tazeleyelim.
Avrupalılar 2060’ta bugüne oranla daha fazla bebek sahibi olacak. Ama bu, nüfusun yaşlanmasını engelleyemeyecek. Zira yaşam süresi uzamayı sürdürecek. Devam eden göçün ise 2040’tan itibaren düşüşe geçmesi söz konusu.
Sonuçta çalışan genç nüfusun uzun vadede beslemek zorunda kalacağı emekli sayısı ikiye katlanacak.
Şu anda 65 yaşın üzerindeki her birey için 4 bireyin çalışması gerekiyor. Ama yaşlanma krizinden dolayı bu sayı 2023’te 2’ye düşecek.
2060’taysa her çalışan bir emeklinin maaşını karşılayacak. 2023 ile 2060 arası aktif nüfus 9 milyon nüfus azalacak.
Bu tablo 3 bölüme ayrıldığında daha da netleşiyor. 2007-2011 arası ilk dönemde çalışan nüfus arttı. 2012-2022 arasında genç nüfus artacak ve tüm savaş sonrası doğan nüfus emekliye ayrılmış olacak. Ama bu gidişler çalışan nüfusla dengelenecek. Ama 2023’ten itibaren yaşlı nüfus gittilçe daha fazla büyürken çalışan sayısı düşmeye devam edecek.
“The European Commission’s Aging Report 2015”:http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2014/pdf/ee8_en.pdf
Maithreyi Seetharaman, euronews:
Yaşlı sayısının yükselişi sağlık masraflarını artıracak. Uzun süreli tedavi masraflarıysa hem orta hem de uzun vadede 16 Avrupa ülkesinin bütçelerinde çok ağır bir yük oluşturacak.
Sadece yaşa bağlı masraflara göz attığımızda 2060’ta gayri safi yurt içi hasılaya oranı yüzde 2 aratacak.
Bu durumu yerinde inceleyen Guillaume Desjardins Slovenya’ya gitti ve sağlık sistemleri hakkında çıkarılan raporu ve alınan dersleri yerinde inceledi.
Franci, emekli:
“79 yaşındayım. Sağlığım yerinde. Yürüyüş yapıyor, araba, bisiklet sürüyor ve kayak yapıyorum.”
Maalesef tüm yaşlılar Franci kadar şanslı değil. Onların sağlık masraflarıysa Avrupalı ailelere ve sağlık sistemlerine kabarık faturalar olarak geri dönüyor:
“Banyolu bir oda için ayda 660 Euro kira ödüyorum. Ne başka bir harcamam var ne de ihtiyacım.”
Natasa Schwartbartl, Sosyal işler memuru:
“Masraflarını kendilerinin karşılaması gerekiyor. Bunu yapamazlarsa çocukları devreye girmek zorunda. En kötü durumda kimsede para yoksa hükümet masrafları karşılıyor.”
Guillaume Desjardins, euronews:
“Öngörülere göre gelecek yıllarda Avrupa nüfusu yüzde 3 artacak. Ama yaşlı sayısı 2060’da bugünden yüzde 60 daha fazla olacak. Bu da onlarla ilgilenilmesi, ihtiyaçlarının karşılanması yani daha fazla istihdam demek.”
Slovenya, zorunlu sağlık sigortası için çalışanlardan kesilen katkı paylarına bağımlılığından dolayı iş piyasasındaki dalgalanmalara karşı korunmasız kılıyor. Sağlık masraflarını dengelemek için kanserlerin erken teşhisi, uzun süreli ve tam kapsamlı tedavi sigortaları gibi ön tedbirlere ağırlık veriliyor.
Guillaume Desjardins, euronews:
“Slovenya yaş piramidine bağlı masrafların karşılanması sorununa şimdiden eğilmeye başladı. 2060’ta yaşlanan nüfusun masrafları Avrupa milli hasılasının yüzde 1,4’üne, Slovenya’nın ise yüzde 6,8’ine denk gelecek.”
Natasa 10 yıl içinde emekliye ayrılacak. O ve onun yaşındakiler daha yaşlı bir toplumun yükünü taşıyabilecek bir sisteme ihtiyaç duyuyor. Yükün hükümetle vatandaşlar arasında paylaşımı kaçınılmaz. Slovenya’da sosyal sigortalar kısmi olarak özelleştirilmiş durumda. Yaşlılar için bakım evleri artık finanse edilmiyor. Diğer Avrupa Birliği ülkeleri ise duruma uyum sağlayabilmek için emeklilik yaşını ilerletmiş durumda.
Bostjan Vasle, yönetici, IMAD:
“Bu sorunu göç almadan çözmemiz mümkün değil. İnsanların Slovenya’ya gelip çalışmalarını sağlamak için onları kendimize çekmenin yollarını bulmalıyız. Yaşamaları, çalışmaları ve tabii ki emekli olmaları için de bu geçerli.”
Peki bugünün hedeflerinden şaşmadan nasıl bir emekli ekonomisine dönüşülebilir? Çünkü şundan eminiz ki Franci, arkadaşları ve biz bir gün yaşlanacağız.
Maithreyi Seetharaman, euronews:
Slovenya başka bir konuyu da gündeme taşıyor. 2060’ta Avrupa ülkelerinin yarısının nüfusunun azalacağını. Peki bu, sağlık sistemi için ne anlama geliyor?
Pedro Barros Lizbon’daki Nova Üniversitesi’nde ekonomi profesörlüğü yapıyor.. Portekiz Sağlık Reformu somut olarak uygulamada neyi işaret ediyor. Avrupa’nın bundan çıkaracağı dersler neler?
Ekonomi profesörü Pedro Barros:
“Aslında deneyimlerimiz bize bu reformları almamızın zor olduğunu gösteriyor. Bunlar çok uzun zaman alıyor. NHS ile birlikte yaptığımız gibi uzun vadeli bir sağlık tedavi sisteminin yaratılması bile 10 yıl sürüyor. Yolu henüz yarıladık. Dolayısıyla işlerin tam olarak nasıl yapılacağını, yeni fikirlerin insanlara nasıl kabul ettirileceğini, profesyonel ve yaşlıların farklı modellere geçiş sürecini başarabilmek en büyük sorunların başında.
euronews:
“Bu şablon farklı sistemlere sahip bir Avrupa’da uygulanabilir mi?”
Ekonomi profesörü Pedro Barros:
“Evet, şüphesiz uygulanabilir. Böylece çeşitli fikir ve tercihler de karşılanmış olur. En büyük sorun insanların vereceği tepki. Örneğin insanların evlerindeki tedavilerinin sadece doktorlar tarafından değil de aynı zamanda hemşireler ve terapistler tarafından da yürütülmesi konusunun büyük ihtimalle gözden geçirilmesi gerekecek.”
euronews:
“Bu tür reformlar ekonominin büyümesi için gereken ticari fırsatları da beraberinde getirebilir.”
Ekonomi profesörü Pedro Barros:
“Bazen insanların hayatının organize edilmesini fazla abartıyoruz. Oysa insanlara farklı seçenekler sunulduğunda her zaman en pahalısını seçmiyorlar. Yeni yöntemleri test edebiliriz. Yaşlı kişilerin de katkıları yeni faaliyetlerin yaratılmasını sağlayacaktır. Bunu şimdiden görüyoruz. İnsanların ihtiyaçlarını tek başına karşılayabilmeleri için şirketler takip edilebilen destek araçları sunuyor. Sosyal Sigortalar fırsat yaratmak için bunlardan esinlenebilmeli.”
euronews:
“Bunlar fırsatlar. Ama uzun süreli tedavilerden dolayı artan masraf riskleri hakkında ne denilebilir?
Ekonomi profesörü Pedro Barros:
“Buradaki olumlu nokta, yeniden organize olma konusunda durumu masrafları kısacak şekilde değiştirebiliriz. Kendi kendine yaşayabilmekten bahsettiğimizde risklerden bir tanesi evde düşmek oluyor. Ama insanlar evlerinde kalmayı tercih ettiklerinde ve bu riskle yaşadıklarında onları görmeye geldiğimiz zaman ya da telefonla durumlarını sorduğumuzda bu büyük ihtimalle onları hastaneye kaldırmaktan daha az masraflı olacak. Genel plana baktığımızda karmaşık sorunlar tabii ki var. Ama duruma yeni bir vizyon ile baktığımızda önemli finansal riskler olmayacaktır.
euronews:
“Peki Avrupa genelinde konuya doğru yaklaşıldığını düşünüyor musunuz?”
Ekonomi profesörü Pedro Barros:
“Aslında herkese uygun bir politika bulmak kolay değil. Ama tüm ülkeler arasında paylaşılabilen sağlık yardımları hakkında yeni bir bakış açısına sahip olmak iyi bir başlangıç noktası olacaktır ve politikaların uygulanmasına imkan sağlayacaktır. Öncelikle insanların yaşlandıklarında ne arzuladıklarına ve ne şekilde tedavi görmek istediklerine bakmak gerekli. Bu sebeple kendi kabuklarına kapanmalarındansa içinde bulundukları ve kendi ihtiyaç ve beklentilerini daha iyi karşılayabilecek bir sistemde daha sağlıklı olmaya çabalamaları bana göre en iyi politika gibi görünüyor.
euronews:
“Pedro, daha olgun bu Avrupa için daha olgun bir vizyona ihtiyacımız var. Seyircilerimize ve size çok teşekkürler. Hoşçakalın.
“Avrupa yaşlanma değerleri ve Sağlık yardımları”:
http://ec.europa.eu/health/ageing/policy/index_en.htm