Avrupa'da ve dünyada çok sayıda ülkede tartışma, itiraz ve bazılarında da hükümet krizine neden olan BM'nin 'Güvenli ve Düzenli Göç Anlaşması' neyi hedefliyor? Bağlayıcı mı? Anlaşma bugüne nasıl geldi ve onaylanması için nasıl bir takvim süreci var?
REKLAMAvrupa'da tartışmalara neden olan ve Belçika başta olmak üzere hükümet krizlerine dahi yol açan Birleşmiş Milletler Göç Anlaşması ne anlama geliyor?
Son oylaması Eylül 2019'daki Genel Kurul'da yapılacak olan anlaşma kabul edilirse BM'nin göç sorununa ilişkin hayata geçireceği küresel ölçekli ilk anlaşma olacak. Anlaşma metni ile insanların güvenli yollardan göç etmesinin sağlanması ve düzensiz göçün önüne geçilmesi hedefleniyor.
İnsan tacirlerinin önüne geçmek, göçe maruz kalan çocuk, yaşlı ve kadınların küresel işbirliği yoluyla koruma altına alınmasını amaçlayan anlaşmaya Avrupa'da Almanya öncülük eden ülkelerden biriyken Avusturya, Hollanda, İsveç, Polonya, Çekya, Estonya, Bulgaristan, Hırvatistan ve Macaristan gibi ülkeler itirazlarda bulundu. ABD, Avustralya ve İsrail de Avrupa dışında olup imza atmak istemeyen ülkeler arasında. Son olarak İsveç anlaşmayı imzalayacağını açıklamış olsa da içeriğe ilişkin tartışmalar büyüyerek devam ediyor.
BM çatısı altında hükümetlerarası müzakereler ve konferanslar ile şekillenen metinde küresel ölçekte tüm göçler için bütüncül bir yaklaşım sergilenmesi ve evrensel prosedürler izlenmesi görüşülüyor.
Anlaşma takvimi
BM raporlarına göre bugün dünyada 258 milyon göçmen bulunyor. Bu rakamın nüfus artışı, iletişim teknolojilerindeki ilerleme, ticaret, eşitsizlik ve iklim değişikliği gibi sebeplerle artarak büyümesi bekleniyor. Aslında pek çok uzmana göre göç doğru şekilde düzenli ve kontrollü yapıldığında göç edenler için de göç edilen toplumlar için de hem sosyokültürel hem de ekonomik açıdan verimli sonuçlar doğuruyor. Aksi durum ise tüm taraflar için ciddi sıkıntılara yol açıyor. Ölümler, salgın hastalıklar, insani krizler, çatışmalar, yabancı düşmanlığı, hoşgörüsüzlük ve daha pek çok sorun toplumlarının bugününü ve geleceğini tehdit ediyor.
Eylül 2016'da BM Genel Kurulu 'Mülteciler ve Göçmenler için New York Deklarasyonu' adı altında küresel ölçekli bir düzenleme çalışması yapılmasını kabul etti. Ön hazırlıklar sonrası Nisan 2017'de başlayan geliştirme süreci 18 ay süren danışma ve müzakerelere sahne olduktan sonra Temmuz 2018'de üye ülkelerce final metni 'Güvenli ve Düzenli Göç için Küresel Anlaşma' adı altında son onay için kaydedildi.
BM Göç Anlaşması'nda yer alan maddeler, Fas'ın Marakeş kentinde 10-11 Aralık'ta düzenlenecek bir konferansla kabul edilecek ve anlaşma, Eylül 2019'da düzenlenecek BM Genel Kurulu'nda oylanacak.
Anlaşma neyi kapsıyor ve neden tartışmalı?
Göç konusunda kapsamı ve derinliği bakımından türünün ilk örneği olan anlaşma yasal olarak bağlayıcı değilse de altına imza atan ülkeleri prensipte bağladığı varsayılacak ve BM'de buna ilişkin ülkelerden üzerlerine düşen sorumlulukları yerine getirmeleri istenecek. Karşılıklı sorumluluk üstlenme prensibine dayalı olan anlaşma yerel, ulusal ve uluslararası ölçekteki göçlere ilişkin toplamda 23 hedef içeriyor.
Bu hedefler:
Kanıt temelli politikalar yürütmek adına doğru ve ayrıştırılmış verileri toplayıp kullanmak.
İnsanları kendi ülkelerini terk etmeye zorlayan olumsuz faktörleri ve yapısal faktörleri en aza indirmek.
Göçün tüm aşamalarında doğru ve zamanında bilgi sağlamak.
Tüm göçmenlerin yasal kimlik ve yeterli belgelere sahip olduğunu doğrulamak.
Düzenli göç için yolların kullanılabilirliğini ve esnekliğini arttırmak.
İnsan onuruna uygun iş imkanı sağlayan adil ve etik işe alım koşullarını oluşturmak.
Göç sırasında oluşan göçmenlerin savunmasızlıklarını gidermek ve azaltmak.
Kayıp göçmenlerin yeni yaşamlarını kurabilmeleri adına koordineli uluslararası çabalarda bulunmak.
Göçmen kaçakçılığına karşı ulusötesi müdahaleleri güçlendirilmek.
Uluslararası bağlamda insan ticaretinin önlenmek ve ortadan kaldırılmasını sağlamak.
Sınırları entegre, güvenli ve koordineli bir şekilde yönetmek.
Uygunluk için tarama, değerlendirme ve yönlendirme gibi göç prosedürlerinde kesinliği arttırmak ve öngörülebilirliği güçlendirmek.
Göçmenlerin alıkonulmasını sadece son çare olarak uygulamak ve alternatiflere odaklı hareket etmek.
Göç boyunca ilgili konsolosluklarca koruma, yardım ve işbirliği fırsatlarını değerlendirmek ve geliştirmek.
Göçmenlerin temel hizmetlere erişimini sağlamak.
Göçmenleri ve toplumları tam katılım ve sosyal uyumu gerçekleştirmek için güçlendirmek.
Göç ve göçmen algısı üzerindeki her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve bununla ilgili kamusal söylemler geliştirip desteklemek.
Göçmenlerin beceri, yeterlilik ve kişisel gelişimlerine yatırım yapmak ve var olan becerilerin, yeterlilik ve niteliklerin ülkeler arasında karşılıklı tanınmasını kolaylaştırmak.
Göçmenler ve diasporalar için tüm ülkelerde sürdürülebilirliğe katkıda bulunacak koşulları yaratmak.
Göçmenler için daha hızlı, daha güvenli ve daha ucuz para havalesi ve transferlerini teşvik etmek ve bu alanda mali katılımı teşvik etmek.
Sürdürülebilir yeniden entegrasyon kadar güvenli ve onurlu geri dönüş ve geri kabulü de kolaylaştırmak adına işbirlikleri yapmak.
Sosyal güvenlik haklarının taşınabilirliği için mekanizmalar oluşturulmak.
Güvenli ve düzenli göç için uluslararası işbirliği ve küresel ortaklıkların güçlendirmek