Londra ve Brüksel'in açıklamalarına göre ticaret anlaşması, toplam hacmi 747 milyar euro olan karşılıklı ticaretin gümrüksüz, kesintisiz ve kotasız şekilde devamını teminat altına alıyor. AB ve Birleşik Krallık, Brexit ticaret anlaşmasında uzlaştı; bundan sonra süreç nasıl işleyecek?
REKLAMAvrupa Birliği (AB) ve Birleşik Krallık arasında Brexit süreci 2021 ile birlikte resmileşti. 2020'nin son günlerine kadar iki taraf arasında sıkı pazarlıklara sahne olan anlaşmayla taraflar gümrüksüz ve herhangi bir kesinti olmaksızın ticarete devam edebilecek.
Yaklaşık 2 bin sayfalık ticaret anlaşmasına ilişkin Londra ve Brüksel'den yapılan ilk açıklamalara göre, toplam hacmi 747 milyar euro olan karşılıklı ticaret gümrüksüz, kesintisiz ve kotasız şekilde devamı teminat altına alındı.
Peki AB ile İngiltere'nin uzlaştığı Brexit ticaret anlaşmasında bundan sonra süreç nasıl işleyecek?
Eşit şartların sağlanması
Avrupa Birliği'nin Birleşik Krallık'a adil rekabete aykırı davranması durumunda kendine "tek taraflı yaptırım uygulama hakkı" tanıması müzakereleri çıkmaza sürükleyen hususlardan biri olmuştu.
Varılan anlaşma kapsamında, rekabet ile ilgili ihtilafların çözümü için arabuluculuk mekanizması oluşturulacak. Tekrarlanan ve çözümü uzun süre alan sorunlar için ticaret anlaşmasının ilgili kısmı yeniden müzakere edilebilecek.
Ürün ticaretinde daha fazla kontrol ve bürokrasi
Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden tam anlamıyla ayrılacağı 1 Ocak'tan itibaren, ürünler gümrüklerde kontrole tabi tutulacak. Bu da daha fazla bürokratik işlem anlamına geliyor.
Birleşik Krallık'a tek kara sınırı bulunan ve Brexit'ten en çok etkilenen İrlanda'da ithalat ve ihracat beyannamelerinin 12 kat artıp yıllık 20 milyonu bulabileceği tahmin ediliyor.
Serbest dolaşım hakkı sonlanıyor
Her ne kadar kısa dönem ziyaretler için vize uygulaması şu an söz konusu olmasa da Brexit, AB içi serbest dolaşımdan Birleşik Krallık'ı çıkarıyor.
Dolayısıyla AB'ye giden İngilizler ya da adaya giden AB vatandaşları daha fazla sınır kontrollerine tabi olacak.
1 Ocak'tan itibaren AB'ye yerleşip çalışmak isteyen Birleşik Krallık vatandaşları veya adaya yerleşmek isteyen AB'liler vizeye başvurmak zorunda kalacak. 1 Ocak öncesi içinse "oturum hakkı" kurallarını her ülke kendi belirliyor. Örneğin, Fransa'da 5 yılını tamamlayan bir İngiliz vatandaşı 10 yıllık oturum hakkı alırken, 1 yılını tamamlayanların oturum izni ise konumuna göre belirleniyor. Birleşik Krallık'ta da mütekabiliyet ilkesi gözetilecek.
Mevcut hayvan pasaportları da doğrudan sınırlarda tanınmayacak.
İstihbarat paylaşımı azalacak
Londra hükümeti, Brexit anlaşmasının hız ve etkinlik açısından istihbarat paylaşımını engellemeyeceğini savunsa da Reuters haber ajansına göre yeni dönemde güvenlik politikalarında önemli değişiklikler olacak.
Birleşik Krallık'ın Europol ve Eurojust ile olan ilişiği kesilecek, parmak izi, araç bilgisi gibi yolcu verilerinin toplandığı Schengen Bilgi Sistemi'ne erişimi de sonlanacak.
İlerleyen tarihlerde Europol ve Eurojust ile iş birliğinin nasıl olacağının netleşmesi bekleniyor.
Ulaşımda yeni dönem
Birleşik Krallık'ın verdiği pasaport veya ehliyetler, Birleşik Krallık ile AB arasında ulaşım için yeterli olmayacak. Hava ulaşımı etkilenmese de havacılıkla ilgili düzenlemeler birlik değil ülke bazında hazırlanacak.
Balıkçıklıkta kota ve sulara erişimde kısıtlama
Balıkçılık alanında sulara sınırsız erişim sona eriyor. Birleşik Krallık kara sularında kontrolü tamamen devralacak. AB bandıralı balıkçı teknelerinin, Birleşik Krallık sularında ne kadar balık avlayabileceği yıllık müzakerelerde belirlenecek.
Finans sektörü
Birleşik Krallık merkezli finans kurumlarının, senenin ilk gününden itibaren AB'nin tek pazarına erişimi olmayacak. Taraflar, pazarlara erişim konusunun ticaret anlaşmasının dışında, daha ayrıntılı müzakere edilmesinde hem fikir. Finans hizmetlerine dair iş birliğine yönelik mevzuatın da Mart 2021'e kadar hazırlanması bekleniyor.
Enerji ve iklim için ayrı anlaşmalar
Birleşik Krallık, Avrupa Birliği'nin enerji iç pazarı ile karbon emisyonları ticareti planının bir parçası olmayacak. Londra hükümeti, karbon emisyonları ticareti planı için 1 Ocak'tan itibaren yeni bir ulusal düzenleme getirileceğini duyurmuştu.
REKLAMRoaming tarifeleri
AB, tek pazarda mobil telefonlar için dolaşımı ücretsiz hale getirmişti. Bu uygulamadan bu yana cep telefonu kullanıcıları AB içinde hangi ülkeye giderse gitsin, kendi ülkelerindeki tarife üzerinden fatura ödüyor ya da internet paketlerini rahatlıkla kullanabiliyor. Ancak bu kural uygulama Birleşik Krallık için bağlayıcı olmayacak.
Birleşik Krallık merkezli GSM operatörleri, AB sınırları içinde kullanım için ayrı fiyatlandırma getirebilecek, AB operatörleri de aynı şekilde adaya ziyaret eden müşterilerinin internet kullanımını faturalarına yansıtabilecek.