REKLAMTarget programı bu hafta Kazakistan’ın başkenti Astana’da. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra siyasi bağımsızlığını kazanan Orta Asya ülkeleri, şimdi siyasi açıdan değil ancak ekonomik yollarla Rusya ile olan ilişkilerini devam ettirecek. Avrasya Ekonomi Birliği Kazakistan, Belarus ve Rusya arasında imzalanmak üzere. Bu anlaşma ile birlikte bu ülkeler arasındaki gümrük vergileri kalkacak ve ticaret hacmi genişleyecek. Hepsi ve daha fazlası bu hafta Target programında.
Burada Kazakistan’ın dünyaya parıldayan başkenti Astana’da, Rusya ve Belarus ile 29 Mayıs’tan itibaren geçerli olacak Avrasya Ekonomi Birliği anlaşması imzalandı.
Başkan Vladimir Putin’in çok önem verdiği bu eski Sovyet bütünleşme projesi, siyasi bağların yerini ekonomik bağların alacağını gösterdi. Bu önemli anlaşmaya fon sağlayacak imzalar atılmadan önce şimdi pazara yeni bir ülke daha geldi.
Kazakistan ve Belarus bağımsızlıklarını asla kaybetmek istemediklerinin sinyallerini verseler de, bunun bir ticaret anlaşması olduğunun bilincindeler.
Kazakistan başbakan yardımcısı Bakytztan Sagintayev, egemenliklerini kimseye vermeyeceklerini belirtti.
Baktytzhan Sagintaev, Kazakistan Başbakan Yardımcısı: ‘‘Sovyetler Birliği dönemine geri dönmeyeceğiz. Tamamıyla çıkarlarımız üzerine kurulu bir ekonomik topluluk oluşturuyoruz. İstediğimiz şey ekonominin büyümesi ve iş hacminin artmasıdır. Yatırımcıların ülkemize gelmesini arzu ediyor ve gayri safi yurtiçi hasılamızın yükselmesini istiyoruz.’‘
Rusya, Merkez Asya civarında Belarus, Kazakistan ve Ukrayna ile 2000 yılında bölgesel bir ticari ortaklık oluşturmaya başladı. 2008 ve 2009 yılları arasındaki ekonomik kriz, bu üç ülkeyi birleşmeye itti. Rusya Kazakistan ve Belarus arasındaki bu karşılıklı anlaşma daha çok doğalgaz ve petrol alışverişi üzerine kuruluydu.
2010 yılında Avrasya Ekonomi Birliği’nin temelleri atıldı. Bu gümrük birliği anlaşması ile karşılıklı olarak vergiler kaldırılmış oldu.
Rakhim Oshakbae, Kazakistan Uluslararası Girişimciler Odası Başkan Vekili: ‘‘Birçok dünya markası Kazakistan’a geldi ve doğrudan yatırım yapma kararı aldı. 170 milyon insanın yararlanacağı Gümrük Birliği pazarına ilgi duydular. Bu rakam, gayri safi yurtiçi hasıla olarak 2.2 trilyon dolar yani 1.6 trilyon euro demek oluyor.
Güney Kore firması Otto, şekerleme sektörüne giriş yaptı. Burası otomobil imalat pazarı. Toyota, SsangYong ve Iveco Kazakistan’da ürün yelpazesi oluşturuyorlar.’‘
Ancak bu bölgede farklı bir proje daha var. Avrupa Birliği Doğu Ülkeleri Anlaşması eski Sovyet ülkesi Belarus’u da içine alıyor. Yani ticaret hayatı için yeni bir fırsat daha geliyor.
Antonio Somma, Avrasya Rekabet Kurulu Başkanı, OECD: ‘‘Avrasya Ekonomi Birliği’nin faydalı olabilmesi için önce şirketlere ve sonra da iş adamları ve yatırımcılara faydalı olması gerekir. Ancak bu gerçekleştiği zaman bütün birliğe faydalı olacaktır.’‘
Ancak coğrafi etmenlerden kaçılamıyor. Bu ticaret hacminin yüzde 50’lik kısmı Rusya Belarus ve Kazakistan arasında yapılıyor. Ukrayna ise Avrasya programındaki son on yılın anahtar rolünü oynuyor.
Rusya, Ukrayna’nın Avrupa Birliği ile olan ticaret anlaşmasını iptal etmek için bu ülkeye tam 15 milyar dolar kredi sözü verdi. Ukrayna’nın doğu ve batı arasındaki kararsızlığı şimdiki siyasi krize sebep oldu.
Rusya Avrasya Ekonomi Birliği Komisyonu’nun fikri olan Avrasya projesindeki varlığı için şimdi Ukrayna’nın çok farklı ekonomik ilgileri bulunuyor. Topluluğun gelecekteki bağlantı noktası bu ülke olacak.
Tatiana Valovaya, Avrasya Ekonomik Komisyonu Bakanı, Rusya: ‘‘Bence Avrasya Ekonomi Birliği, Ukrayna olmadan kurulamazdı. Ama şimdi bu ülkenin üye olması pek doğru olmayabilir. Şimdi Ukrayna’nın Avrasya projesinde olmaması bence daha iyi sonuçlar getirecek.’‘
Ama kapılar her zaman açık. Ermenistan ve Özbekistan’da birliğe katılma kararı aldı. Ekonomik durumu iyi olmayan Tacikistan ve Kırgızistan katılmak istiyor ancak henüz değil. Avrasya Birliği 1 Temmuz 2015 yılında resmi olarak yürürlüğe girecek.