ABD'nin İran yaptırımları Avrupa'da hangi sektörleri etkiliyor?

ABD'nin İran yaptırımları Avrupa'da hangi sektörleri etkiliyor?
By Beraat Gokkus
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

ABD 2016 yılında 'nükleer anlaşma' kapsamında kaldırdığı İran'a yönelik ekonomik yaptırımları yeniden uygulamaya konuyor. Ancak anlaşmaya ABD ile birlikte imza atan Avrupalı ülkeler İran'la ticarete devam edeceklerini açıkladı

REKLAM

ABD, 'İran nükleer anlaşması' kapsamında 2016 yılında kaldırdığı Tahran'a yönelik ekonomik yaptırımları yeniden uygulamaya kondu. Ancak, nükleer anlaşmaya 2015 yılında ABD ile birlikte imza atan Avrupalı ülkeler İran'la ticarete devam edeceklerini açıkladı.

ABD'nin yaptırımları İran'ın dolar alımı, altın ticareti, değerli metaller ticareti ve otomotiv sektörünü kapsayacak. Yaptırımların ikinci kısmı ise Kasım ayından itibaren fiilen yürürlüğe girecek. İkinci kısım yaptırımlar petrol ve gaz sektörleri ile merkez bankasını etkileyecek.

ABD Başkanı Donald Trump, mayıs ayında tek taraflı olarak selefi Barack Obama'nın ve Batılı ülkelerin 2015 yılında imzaladığı İran nükleer anlaşmasını iptal ettiğini açıklamıştı. Ancak Avrupa Birliği ülkeleri bu konuda Trump'a destek vermemişti.

Avrupa: İran'la ticaretin arkasındayız

Trump yönetiminin fiilen yaptırımları hayata sokmasına bir gün kala İngiltere, Fransa ve Almanya dışişleri ortak yazılı bir açıklama yaparak, İran'a yaptırım uygulamayacaklarını ve bu ülke ile ticaret yapan Avrupalı firmaların arkasında olduklarını duyurdu.

ABD'nin yaptırımlara yeniden başlayacak olmasına "derinden üzgün" olduklarını söyleyen Avrupa Birliği üçlüsü "İran'la meşru çerçevede ekonomik ilişkileri olan işletmeleri korumaya kararlıyız. Bu nedenle Avrupa Birliği tarafından güncellenen blokajın durumu 7 Ağustos'ta yürürlüğe girecek." dedi.

'Blokaj durumu' denilen yasa 1996 yılında AB tarafından Amerika'nın Küba, Libya ve İran'a karşı uyguladığı yaptırımları etkisiz hale getirmek için çıkarılmıştı. Bu yasa daha önce hiç uygulanmamıştı. 'Blokaj durumu' yasası AB ülkelerinin Dışişleri Bakanlarınca eylül ayında onaylandı.

Bu yasa Avrupalı şirketlere ABD'nin yaptırımlarının kendi sınırları dışındaki etkilerine riayet etmeyi yasaklıyor. ABD'nin yaptırımlarına uyan Avrupalı şirketler kendi ülkelerinin belirlediği cezalara çarptırılıyor.

AB'nin Dışişleri Politikaları Temsilcisi Federica Mogherini 16 Eylül'de yaptığı açıklamada "İran nükleer anlaşmasının ölmemesi için elimizden geleni yapacağız" demişti.

Avrupa'da hangi sektörler ABD'nin İran yaptırımlarından etkilenecek?

Trump yönetimi İran'la iş yapan firmaların 'kara listeye' alınacağını duyurmuştu. 'Geri tepme' olarak anılan ABD yaptırımlarının dönüşünden AB'nin mesajlarına rağmen birçok Avrupalı şirket etkilenecek. Bu durum hangi sektörleri ve firmaları vuracak ?

Otomobil üreticileri

İran otomotiv pazarının üçte birini elinde bulunduran Fransız PSA (Peugeot Citroen Grubu), haziran ayında bu ülkedeki yatırımlarını askıya aldığını açıkladı. PSA, İran'daki kazancının cirosunun yüzde birinden daha azına tekabül ettiğini söyledi. Fransız Renault ise şirketin çıkarlarını tehlikeye sokmadan İran'da var olmayı arzuladığını açıkladı.

Alman otomobil üreticilerinin de yaptırımlardan etkilenmesi bekleniyor. Daimler firması Mercedes-Benz kamyonları tedarik etmek için İran'la anlaşması bulunuyor. Volkswagen ise yıllar süren aranın ardından geçen sene İran'a otomobil satmaya başlayacağını açıklamıştı. Bu firmaların ABD pazarındaki varlıkları İran'la ilgili tekrar düşünmelerine sebep olacak.

İsveçli Scania'da etkilenecek üreticiler arasında. Volkswagen'in sahibi olduğu Scania, İran pazarına bütün araç satışlarını durdurabileceklerini belirtmişti. Scania ağustos ortasından itibaren teslim edilemeyecek bütün siparişlerini iptal etti. Scania'nın kazancının yüzde 5'ini İran'a sattığı araçlar oluştururken yüzde 13'ünü ABD piyasası karşılıyor.

Sanayi

Alman firması Siemens 2016 yılında İran'la doğal gaz anlaşması imzalamıştı. Siemens Mayıs ayında artık İran'la yeni bir iş yapamayacağını açıkladı.

Fransız Total da yine Mayıs ayında İran'da gaz sahası geliştirme projesini iptal ettiğini duyurdu. Yine Fransız şirketi olan Air Liquide İran'da hiçbir yaptırımı olmadığını kaydedip bu ülke ile bütün ekonomik aktivitelerini durduğunu açıkladı.

Gemicilik

Danimarkalı gemicilik şirketi A.P Moller-Maersk, Trump nükleer anlaşmayı iptal ettiğini açıkladıktan sonra Mayıs ayında İran'la çalışmayı durduracağını açıklayan firmalardan oldu. İcra Başkanı Soren Skou, "Amerika'nın yaptırımları sonrası eğer bu ülke ile bizim gibi büyük ölçekli ticari ilişkileriniz varsa İran'la iş yapmanız mümkün değil" dedi.

Fransız CMA CGM de temmuz ayında İran operasyonlarını durduracağını belirtti. İtalyan gemi nakliyat şirketi Fincantieri 2016 yılında İran'la çeşitli anlaşmalar imzalamıştı. Fincantieri geçen yıl İran'a yaptıkları ihracatın yüzde 12,5 arttığını duyurdu.

Havacılık

Airbus İran Hava Yolları ile 100 uçaklık 10 milyar dolar değerinde anlaşma imzalamıştı. Bu uçakların şimdiye kadar sadece 3 tanesi teslim edildi.

Fransız ATR, ABD yaptırımları yürürlüğe girmeden hemen önce İran'a 5 uçak teslim etmeyi başardı. ATR toplamda İran Air'a vermesi gereken 20 uçaktan 13'ünü teslim edebildi. Geri kalan yedi uçağın teslimatı ile ilgili ciddi şüpheler ortaya çıktı. ATR, ABD ile de ticaret yapıyor.

REKLAM

Tren yolları

İtalyan Ferrovie dello Stato 2017 yılında İran'a iki hızlı tren yolu yapmak için anlaşma imzalamıştı.

İsviçreli Stadler Rail, Mayıs ayında İran'daki projelerini iptal ettiğini açıkladı. ABD yaptırımlarına uyacağını açıklayan Siemens 2016 yılında İran demiryolu ağını geliştirmek için anlaşma imzalamıştı. Siemens İran'a 50 tane dizel-elektirikli lokomotif tedarik edecekti.

Turizm

İngiliz havayolları şirketi British Airways ve Alman Lufthansa, ABD'ye sefer düzenlemeye devam edebilmek için muhtemelen İran'ın Tahran şehrine yaptıkları seferleri iptal etmek zorunda kalacak. Tahran Havaalanın'da iki otel açan Fransız AccorHotels ve 2016 yılında beş yıldızlı otel için anlaşmaya varan İspanyol Melia Hotels International da yaptırımların geri gelişinden etkilenmesi bekleniyor.

Tıbbi ürünler

Fransız grubu Sanofi İran'daki ticari faaliyetlerine devam edeceğini yorum yapmak için çok erken olduğunu ifade etti.

Bankacılık

Alman bankaları Helaba ve DZ Bank, ABD'nin yaptırımları yeniden hayata geçireceğini açıklaması sonrası İran'dan çıkacaklarını açıklamıştı.

REKLAM

Türkiye'yi nasıl etkiler ?

ABD yaptırımlarının doğal gazı ithalatını kapsamaması İran'dan önemli miktarda doğalgaz alan Türkiye için önemli. Yaptırımların kaldırılması sonrası, 2016 yılından itibaren İran'dan ithal edilen petrol miktarı artış göstermişti. Geçen yıl Türkiye'nin ham petrol ithalinin yarıya yakını İran'dan yapıldı. ABD yaptırımlarının geri gelmesiyle İran'ın yerini ham petrolde Irak, Rusya ve Suudi Arabistan gibi ülkelerin alması bekleniyor.

Trump: Yeni bir anlaşmaya açığım

ABD Başkanı Donald Trump, yaptırımların başlamasına saatler kala "yeni bir nükleer anlaşmaya açık olduğunu" söyledi. Trump, "İran rejimi üzerine ekonomik baskımızı en yüksek seviyede uygularken İran'ın teröre desteği, füze programı gibi zararlı faaliyetlerini kapsayan, daha küresel bir anlaşmaya açığım" dedi. ABD Başkanı Donald Trump, "İran bir seçimle karşı karşıya. Ya tehditkar ve istikrarsızlaştırıcı tutumunu değiştirip dünya ekonomisine dahil olacak ya da ekonomik yalnızlaşma yolunda devam edecek" şeklinde konuştu.

Başkan Trump İran'a yönelik ambargoları ihlal edenlere yaptırım uygulanmasını sağlayacak yeni bir başkanlık kararnamesi de imzaladı.

ABD'nin İran ile imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi çerçevesinde uygulamaya geçecek yaptırımların ihlal edilmesini önlemeye yönelik kararnamede, "İran'ın ABD dolarına ve değerli metallere erişimine, enerji sektörüne, ABD'nin kara listesindeki vatandaşlarına, nakliyat ve gemi yapımı ve liman operasyonlarına destek verenlere" yaptırım uygulanması talimatı verildi.

Politikaları ABD'yi yalnızlaştırıyor

İran devlet televizyonu, Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in ABD yaptırımları için "Bugün Trump, Suudi Arabistan Prensi Muhammed bin Selman ve İsrail Başbakanı Netanyahu dünyada güvensizliğin sembolü oldular" dediğini aktardı.

REKLAM

Zarif'in "Onların zülmedici politikaları ve saldırgan önlemleri kendilerini yalnızlaştırıyor. Dünya onların İran'a karşı uyguladıkları düşmanca politikalara mesafe aldı" ifadelerini kullandığı belirtildi.

Trump'ın İran'ın nükleer faaliyetlerini ekonomik yaptırımların kaldırılması şartıyla sınırlayan anlaşmayı tek taraflı terk etmesi Suudi Arabistan ve İsrail yönetimleri tarafından desteklenmişti.

Bu haberler de ilginizi çekebilir:

Endonezya'da deprem: Can kaybı 142'ye yükseldi

İtalya'da havaalanı yakınında korkutan patlama

REKLAM

Suudi Arabistan Kanada büyükelçisini istenmeyen adam ilan etti, ticari ilişkileri dondurdu

Ek kaynaklar • Reuters, AFP

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Ahmedinejad'dan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye istifa çağrısı

ABD - İran yaptırım krizi: AB'den şirketleri koruyan adım

Ruhani'den ABD'ye müzakere tepkisi: Dürüst olmak gerekir