Altıncı yılında 'Make Amazon Pay' hareketi, Amazon'un çalışma uygulamalarını, siyasi nüfuzunu ve çevresel etkisini hedef alıyor.
Amazon yılın en büyük alışveriş günlerinden birine hazırlanırken, dünyada binlerce kişi 30'dan fazla ülkede eş zamanlı grev ve protesto dalgasına hazırlanıyor.
Sendikalar, teknoloji çalışanları, insan hakları kuruluşları ve çevreci gruplar "Make Amazon Pay" (Amazon Ödesin) kampanyası kapsamında Kara Cuma'dan Siber Pazartesi'ye kadar teknoloji devine karşı gösteriler düzenleyecek.
Grup, Amazon'u eşitsizliği körüklemekle, ABD Başkanı Donald Trump'ın yemin törenini finanse ederek demokratik hakları zayıflatmakla ve çevresel tahribata yol açmakla suçluyor.
Amazon, Trump'ın yemin törenini finanse etti ve bunun karşılığını aldı: Sendika karşıtı uygulamalara destek, düzenlemelerin gevşetilmesi ve çevre koruma önlemlerinin geri çekilmesi.
Organizatörler, bu yılki protestoların Amazon'un küresel etkisinin derinleştiği bir döneme denk geldiğini, şirketin nüfuzunun perakendenin çok ötesine geçerek lojistik, bulut hizmetleri, kolluk, sınır güvenliği ve siyasi lobi faaliyetlerine uzandığını söylüyor.
Hizmet sektörleri için küresel bir sendika olan UNI Global Union'ın genel sekreteri Christy Hoffman, "Amazon, Jeff Bezos ve siyasi müttefikleri tekno-otoriter bir geleceğe oynuyor, ancak bu Make Amazon Pay Day'de dünyanın dört bir yanındaki işçiler 'yeter' diyor," dedi.
"Amazon yıllardır sendikalaşmayı bastırarak ve otoriter siyasi figürlerin desteğiyle işyerindeki demokratik hakları ezdi. Modeli eşitsizliği derinleştiriyor ve çalışanların örgütlenme, toplu pazarlık yapma ile güvenli, adil çalışma koşulları talep etme gibi temel haklarını baltalıyor," diye ekledi.
'Amazon’un teknolojileri dünya çapında şiddet sistemlerinin içine işlemiş'
Progressive International adlı siyasi örgütün eş genel koordinatörlerinden David Adler, Amazon'un "gözetim ve sömürü üzerine kurulu yeni bir otoriter düzenin temel sütunlarından biri" hâline geldiğini söyledi.
"ICE baskınlarından Filistinlilerin bastırılmasına kadar, Amazon’un teknolojileri dünya çapında şiddet sistemlerinin içine işlemiş. Ancak 'Make Amazon Pay', işçilerin ve toplulukların bu güce karşı çıkabileceğini ve bunun yerine onur ve demokrasiye dayalı bir gelecek kurabileceğini gösteriyor".
Sahada birçok işçi, şirketin artan üretkenlik taleplerinin ve sert çalışma koşullarının kendilerini tükenme noktasına getirdiğini söylüyor.
Hindistan'ın Manesar kentinde, depo işçisi Neha Singh yaz sıcak dalgalarının tesisleri "bir fırına" çevirdiğini anlattı.
Basın açıklamasında, "Sıcak dalgaları sırasında depo adeta fırın gibi oluyor. İnsanlar bayılıyor ama hedefler asla durmuyor," dedi.
"Bayılsak bile bir gün izin alıp eve gidemiyorduk. O gün izne çıksak ücretimiz kesiliyordu, üç gün izin alsak işten atılıyorduk. Amazon bizi gözden çıkarılabilir görüyor. En temel hakları talep etmek için 'Make Amazon Pay'e katılıyoruz: Güvenlik, onur ve eve sağ salim dönebilme."
Büyük Teknoloji'nin gezegen üzerindeki etkisi
Çevre örgütleri, şirketin artan siyasi nüfuzunun artık işyerinin ötesinde riskler doğurduğunu söylüyor.
Greenpeace International'da kıdemli kampanyacı Sanna Ghotbi, "Jeff Bezos'un Amazon'u, Büyük Teknoloji'nin insanlar ve gezegen üzerindeki genişleyen ve yıkıcı etkisinin bariz bir örneği," dedi.
"Make Amazon Pay" hareketi, Amazon'un Büyük Teknoloji ile baskıcı rejimler arasındaki derinleşen ittifakın merkezinde yer aldığını dünyaya duyuruyor.
"Amazon gibi milyarderlerin sahip olduğu Büyük Teknoloji şirketleri, itirazı bastırıp gezegeni tahrip ederken haklarımıza yönelik giderek büyüyen bir tehdit oluşturuyor. Büyük Teknoloji'nin hayatımıza aşırı müdahalesine direnmenin ve Amazon'a bedel ödetmenin zamanı geldi!"
Bu yılki gösteriler Amazon’un küresel imparatorluğunun neredeyse her köşesine uzanacak.
Almanya'da, ver.di sendikası tarafından temsil edilen Amazon depo çalışanları iş bırakmayı planlıyor. ABD genelinde ise aktivistler, Amazon'un Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza (ICE) ile yaptığı sözleşmeleri hedef alan Cyber Monday (Siber Pazartesi) protestoları düzenleyecek; şirketi kurumun gözetim sistemlerini desteklemekle suçlayacak.
Avrupa'da Danimarka, İspanya, Yunanistan, İngiltere, Polonya ve Lüksemburg'da protestolar planlanıyor.
Avustralya, Endonezya, Tayvan, Nepal, Filistin, Brezilya, Kolombiya ve Güney Afrika'da da eylemler planlanıyor.
Fiziksel protestoların yanı sıra, organizatörler Amazon'un siyasi etkisine dikkat çekmeyi amaçlayan dijital ve yaratıcı bir dizi eylemi de koordine ediyor; projeksiyon gösterileri ve çevrimiçi dayanışma etkinlikleri bunlar arasında.
İşçilere ödeme yap, vergi öde, zararın bedelini öde
Kampanya yürütenler, Amazon'un siyasi ve ekonomik hayatı şekillendiren merkezi kurumsal güçlerden biri hâline geldiğini savunuyor. Şirketin, Trump'ın yemin törenine sağladığı mali desteğe ve son dönemdeki kurumlar vergisi indirimlerinden elde ettiği faydalara işaret ediyor.
Amazon, son beyanında geçen yılın aynı dönemine kıyasla 1,4 milyar dolar (1,2 milyar euro) daha az vergi ödediğini bildirdi.
Organizatörler, şirketin otomasyon ve yapay zekâya yaptığı hızlı yatırımların yüz binlerce işi ortadan kaldırma tehdidi oluşturduğunu, dünyanın en büyükleri arasında yer alan veri merkezlerinin ise muazzam miktarda su ve enerji tükettiğini uyarıyor.
'Make Amazon Pay' koalisyonu, işçilere adil ücret ödenmesini, şirketin vergisini ödemesini ve büyümesinin yol açtığı çevresel zararın bedelini karşılamasını talep ediyor.