Pekin, haksız sübvansiyonları gerekçe göstererek AB’den ithal edilen süt ürünlerine yüzde 42,7’ye varan gümrük vergisi getiriyor. Karar, AB’nin Çin yapımı elektrikli araçlara yönelik adımlarının ardından tırmanan karşılıklı ticaret restleşmesinin son halkası oldu.
Çin Ticaret Bakanlığı, Avrupa Birliği’nden (AB) ithal edilen süt, peynir ve benzeri süt ürünlerine yüzde 42,7’ye kadar geçici gümrük vergisi uygulanacağını pazartesi günü açıkladı. Yeni vergiler salı günü itibarıyla yürürlüğe giriyor.
Yükseltilen vergiler, Pekin ile Brüksel arasındaki gerilimin arttığı bir dönemde Çin Ticaret Bakanlığı tarafından başlatılan soruşturmanın ön sonuçlarına dayanıyor.
Çin, bu adımı, AB’nin Çinli elektrikli araç üreticilerine verilen sübvansiyonları incelemesi ve ardından Çin yapımı elektrikli araçlara yüzde 45,3’e varan gümrük vergileri uygulamasına karşılık olarak attı.
Pekin, AB ülkelerinin süt ürünleri ve diğer tarım ürünlerine sağladığı sübvansiyonları bu çerçevede mercek altına aldı.
AB sübvansiyonları Çinli üreticileri zor durumda mı bıraktı?
Çin’in kademeli gümrük vergileri uygulama kararı, AB, ABD ve diğer büyük ekonomilerde de kullanılan ticari korunma soruşturmalarına benzer bir çerçeveye dayanıyor.
Yetkililer, AB’li süt üreticilerinin devlet sübvansiyonlarından yararlanarak Çin pazarında yerli üreticilerin altına fiyatlarla satış yapıp yapmadığını araştırdı.
Çin Ticaret Bakanlığı, Ağustos 2024’te süt, peynir ve krema da dahil olmak üzere AB’den ithal edilen süt ürünlerine yönelik sübvansiyon karşıtı bir soruşturma başlatmıştı.
Soruşturma kapsamında, AB'nin Ortak Tarım Politikası kapsamındaki mali desteğin yanı sıra, üye ülkelerin çiftçilere yönelik doğrudan ödemeler, fiyat desteği ve diğer yardımları da içeren ek sübvansiyonları incelendi.
Çinli yetkililer bu sübvansiyonların fiyatları düşürerek, AB pazar payını arttırarak veya yerli üreticilerin karlılığını baskılayarak Çin'in süt ürünleri sektöründe "maddi zarara" yol açıp açmadığını değerlendirdi.
Ön bulgulara dayanarak Pekin, AB sübvansiyonlarının Çin pazarındaki rekabeti bozduğu sonucuna vararak, soruşturmada işbirliği yapmayan şirketlere daha yüksek oranlarda uygulanmak üzere geçici telafi edici vergiler uygulamaya karar verdi.
İş birliği yapan daha az, yapmayan daha çok vergi ödüyor
Bu tür soruşturmalarda, ayrıntılı mali veriler sunan, anketleri yanıtlayan ve denetime izin veren şirketler genellikle daha düşük vergi oranlarıyla ödüllendirilirken, iş birliği yapmayan firmalar en yüksek cezai oranlarla karşılaşıyor.
Bu durumda Çin Ticaret Bakanlığı, işbirliği yapan AB süt ürünleri üreticilerine, yetkililerin doğrulanmış bir sübvansiyon ve zarar seviyesini yansıtacak şekilde yüzde 28,6'lık bir tarife uygulandığını açıkladı.
İşbirliği yapmayan şirketlere ise en yüksek oran olan yüzde 42,7 oranında tarife uygulandı. Bu ceza, katılımı caydırmak ve firmaların şeffaflık eksikliğinden faydalanmasını önlemek için tasarlanmış bir varsayılan ceza.
Bu tür kademeli tarife sistemleri anti-sübvansiyon ve anti-damping davalarında yaygın ve özellikle de soruşturmalar daha geniş siyasi ya da ticari anlaşmazlıkların ortasında başlatıldığında (elektrikli araçlar konusunda AB-Çin arasındaki anlaşmazlıkta olduğu gibi) ticaret ortakları tarafından zorlayıcı olmakla eleştiriliyor.
Çin, AB'nin Çin elektrikli araçlarına uyguladığı gümrük vergilerine karşı önlem olarak Avrupa'dan konyak ve domuz eti ithalatına yönelik başka soruşturmalar da başlatmıştı. Geçtiğimiz hafta Pekin, AB'nin domuz eti ithalatına yüzde 62,4'e varan ön gümrük vergilerinden önemli ölçüde daha düşük olan yüzde 19,8'e varan gümrük vergileri uygulayacağını açıkladı.
AB'yi domuz eti ve domuz yan ürünlerini ülkeye damping yaparak ucuz fiyattan satmakla ve bunun sonucunda yerli domuz eti endüstrisine zarar vermekle suçladı.
Kısasa kısas
Avrupa Komisyonu, AB adına ticaret politikalarını yürüten kurum olarak karardan endişe duyduğunu açıkladı.
Komisyon sözcüsü Olof Gill, “Komisyonun değerlendirmesine göre soruşturma, tartışmalı iddialara ve yetersiz kanıtlara dayanıyor; bu nedenle alınan önlemler haksız ve gerekçesiz,” dedi.
Gill gazetecilere yaptığı açıklamada, komisyonun bu adımın arkasındaki gerekçeleri incelediğini ve Çinli yetkililere yorumlarını sunmayı planladığını söyledi.
AB ile Çin arasındaki ilişkiler son dönemde gergin. Çin’in AB ile olan ticaret fazlası da giderek daha fazla tartışma konusu oluyor. AB, geçen yıl Çin ile ticarette 300 milyar euronun üzerinde açık verdi.
Pekin, temmuz ayında Fransa menşeli konyaklar da dahil olmak üzere AB’den ithal edilen brendi ürünlerine yüzde 34,9’a kadar gümrük vergisi açıklamış ancak bazı büyük markalar muaf tutulmuştu.
Gill, AB’nin Çin ile iyi ticaret ve yatırım ilişkilerini sürdürme niyetinde olduğunu vurguladı ancak şunları da sözlerine ekledi: “Bunun gerçekten mümkün olabilmesi için Çin’in, aşırı kapasite, ticaret araçlarının adil olmayan kullanımı ve ticaret açığı gibi, AB’nin aylardır hatta yıllardır dile getirdiği birçok sorunu ele alması gerekiyor.”