Yazar, oyunlarında ırk ayrımının gerçeklerini gözler önüne serdi ve ırkçı seyirciler için oynamayı reddetti.
REKLAM
Güney Afrikalı oyun yazarı Athol Fugard, 92 yaşında hayatını kaybetti. Eserlerinde ırk ayrımcılığının yarattığı baskıları derinlemesine irdeleyen Fugard, altmış yıl boyunca 30'dan fazla oyun kaleme alarak büyük takdir topladı.
Güney Afrika Spor, Sanat ve Kültür Bakanı, yaptığı açıklamada, "Güney Afrika, ulusumuzun kültürel ve sosyal yapısını şekillendiren en büyük edebi ve teatral ikonlarından birini kaybetti," dedi.
"Athol Fugard, ırk ayrımının acımasız gerçeklerini oyunlarıyla gözler önüne serdi ve baskı altında susturulanlara ses verdi. Korkusuz bir hikâye anlatıcısıydı."
1932 yılında Cape Eyaleti’nin Middelburg şehrinde doğan Fugard, İrlanda ve İngiliz kökenli bir babayla çay ocağı işleten Afrikaner (Hollanda kökenli Afrikalılar) bir annenin tek çocuğuydu. Güney Afrika, 1948'de ırk ayrımı rejimini uygulamaya başladığında ise Fugard henüz 16 yaşındaydı.
1990'ta Interview dergisine verdiği röportajda Fugard, "Sanırım oldukça erken yaşta, sistemin bana ne yapmaya çalıştığını fark etmeye başladım," diyerek, "Beni nasıl şekillendirmeye çalıştıklarını, hangi önyargıları aşılamaya çalıştıklarını fark ettim," şeklinde açıklamada bulunmuştu.
Hükümet zulmünün hedefi
Fugard yetişkinliğinin başlarında Johannesburg'a taşındı ve ırkçı yasaları çiğneyen Siyahları mahkum eden bir mahkemede katip olarak çalıştı. Bu deneyim onun gözlerini ırk ayrımcılığının gerçeklerine açtı ve yazma arzusunu ateşledi.
İlk büyük oyunu "The Blood Knot" 1961'de prömiyerini yaptı. Güney Afrika'da geçen oyun, aynı siyah anneyi paylaşan ancak babaları farklı olan iki kardeşi karşı karşıya getirir: kardeşlerden biri beyaz olarak görünebilirken diğeri koyu tenlidir. Oyun ilk başarısının ardından Güney Afrika'da yasaklandı. Hükümet ırklar arası oyuncuların ırklar arası seyirciler önünde oynamasını yasadışı ilan etti.
Bu durum Fugard'ın kararlılığını engellemedi. Farklı ırktan oyuncularla çalışmaya devam etti ve sadece beyaz seyirciler için oynamayı reddetti.
1960'larda, siyahi komedyenler için bir tiyatro atölyesi olan ve geleceğin Güney Afrikalı yıldızları John Kani ve Winston Ntshona'nın kariyerlerini başlatan The Serpent Players'ı kurdu.
Fugard'ın çalışma arkadaşlarının çoğu tiyatro faaliyetleri nedeniyle hapse atıldı. Irkı nedeniyle Fugard hapse girmekten kurtuldu, ancak muhalifliği onu yine de hükümetin gözetim ve zulmünün hedefi haline getirdi.
1967 yılında "The Blood Knot" İngiliz televizyonunda yayınlandıktan sonra Fugard'ın pasaportuna el konuldu ve birkaç yıl boyunca ülkeden ayrılamadı.
Utanç duygusu
Kariyerinin ilerleyen yıllarında, Fugard’ın eserleri giderek daha fazla eleştirel beğeni topladı. Aralarında, yazarın Güney Afrika dışında prömiyer yapan ilk oyunu olan "Master Harold ... 'and the Boys'"un da bulunduğu altı oyunu, Broadway'de sahnelendi.
Bu oyun, yazarın en otobiyografik eseri olarak kabul edilir. Çay dükkanında geçen hikâye, beyaz sahipler ile siyah hizmetkarlar arasındaki ilişkiye odaklanır. Oyunun doruk noktasında, dükkan sahiplerinin oğlu Hally, ailesinin siyah çalışanlarından biri olan Sam’in yüzüne tükürür. Bu olay, Fugard ailesinin çay ocağında yaşanan gerçek bir anıdan alınmıştır.
Fugard, 1992 yılında Güney Afrika televizyonuna verdiği demeçte, "Genç Athol Fugard gerçekten de sonsuz utancına rağmen bir siyahın yüzüne tükürmüştü. Şu anda burada otururken bile çocukluğumda bunun yaşandığı o anı hatırlayabiliyorum," diyerek o anın hayatı boyunca ona duyduğu utancı nasıl taşıdığını anlatmıştı. Bu duygusu, yazılarını derinden etkileyen bir iz bıraktı.
Kariyeri boyunca, Fugard, Güney Afrika rejiminin kurduğu ırksal hiyerarşiyi kınamak için kendi deneyimlerinden ve ayrıcalıklarından yararlandı. Dünyanın dört bir yanında yankı bulan hikayelerinde, bu sosyal adaletsizliğe karşı güçlü bir duruş sergiledi.
Eserlerinden ötürü 2001'de Amerikan Tiyatro Onur Listesi'ne alındı ve 2011'de yaşam boyu başarı ödülü olarak Tony Ödülü'nü kazandı.