Brüksel yargı bağımsızlığı ve basın özgürlüğü alanlarındaki sistematik ihlalleri nedeniyle Polonya'ya yaptırım uygulamaya hazırlanıyor.
Avrupa Birliği antlaşmasının temel haklar ve değerlerin ihlali durumunda yaptırımını içeren 7. maddesi, birliğin tarihinde ilk kez kullanılma aşamasına geldi.
Çarşamba günü Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans 7. maddenin ilk bölümü olan "resmi uyarı" adımının atılması için süreci başlattıklarını duyurdu.
Timmermans:
"Bu adımı Polonya ve Polonyalı vatandaşların iyiliği için atıyoruz. AB üyesi her ülkenin her vatandaşının bağımsız bir yargı mekanizmasına sahip olmaya hakkı olduğuna inanıyoruz. Bu birliğin gücünün gerçek kaynağı hukukun üstünlüğü ve herkesin hukuk karşısındaki eşitliği ilkeleridir."
Komisyon'un açıklamalarına yanıt Başbakan Mateusz Morawiecki'den geldi. Ülkesinin AB değerlerine bağlı bulunduğunu ancak yapılan reformların da elzem olduğunu dile getirrn Morawiecki Komisyon ile Varşova arasındaki diyaloğun açık ve dürüst olması gerektiğini belirterek "Polonya'nın hükümranlığı ile birleşmiş bir Avrupa idealinin birlikte yürüyebileceğini umuyorum" ifadeleriin kullandı.
Bu aşamada Avrupa Konseyi'nde 22 üyenin desteği yeterli. Maddenin ikinci bölümü olan 7.2 işletilirse Polonya'nın AB karar mekanizmalarındaki oy ve veto hakları askıya alınacak. Bunun içinse Polonya dışındaki üyelerin oybirliği gerekiyor.
Polonya Macaristan'ın peşinen kullanacağını açıkladığı vetoya güvenerek geri adım atmazsa Brüksel Polonya ve Macaristan için aynı anda 7. maddeyi işletme kararı alabilir ancak bu şimdilik uzak bir olasılık olarak değerlendiriliyor.
**Doğu Avrupa devletleri için öngörülmüştü **
Polonya hükümetinin Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay'da yapmak istediği değişiklikler, iktidarın yargıçları ve mahkemeleri etkileyebilmesi anlamına geleceği gerekçesiyle uzun süredir yoğun eleştiri alıyordu.
Kritik 7. maddeye 1999 yılında imzalanan Amsterdam Antlaşması'nda ilk kez yer verildi. Madde yakında AB üyesi olacak olan Doğu Avrupa ülkelerinin eski alışkanlıklarına geri dönebilecekleri öngörüsü ile hazırlanmıştı.
Venedik Komisyonu da olumsuz görüş bildirmişti
Strazburg'da Türkiye'nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi’nin danışma organı olan ve yasal konularda görüş bildiren Venedik komisyonu da Polonya'nın refromları noktasında olumsuz görüş bildirdi. Komisyondan yapılan açıklamada “Değişicek olan Polonya sisteminin, eski Sovyet sistemiyle tam olmamakla birlikte aşırı benzerlik içerdiği” tespiti yapıldı.