Viktor Orban, Brüksel'de daha önce yaşanan bir dizi tartışmaya rağmen Oliver Varhelyi'yi Avrupa Komisyonu üyeliğine tekrar aday gösterdi. Varhelyi, son beş yıldır görüşlerini Orban hükümetiyle uyumlu hale getirdiği için eleştiriliyor.
REKLAMMacaristan Başbakanı Viktor Orban, ülkesinin Avrupa Komisyonu üyesi önerme hakkını, bir önceki görev süresinde yaşanan tartışmalara rağmen bir kez daha Komisyon'un Genişlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi'den yana kullandı.
Başbakan, bu ayın başlarında beklenenden daha büyük bir çoğunlukla Avrupa Komisyonu başkanlığına yeniden seçilen Ursula von der Leyen ile yaptığı ve "son istişare" olarak nitelendirdiği görüşmenin ardından pazartesi günü söz konusu haberi duyurdu.
Bir sonraki adım olarak von der Leyen'in, her üye devlet tarafından gönderilen adaylardan oluşan yeni Komiserler Kurulu'nu oluşturması gerekiyor. Başkan, politika portföylerini atama ve yürütmenin hiyerarşik yapısını tasarlama konusunda tek yetkiye sahip.
Başkentlerin adaylarını bildirmek için 30 Ağustos'a kadar süreleri var ancak birçoğu von der Leyen'in talep ettiği kadın-erkek ikilisini umursamadan isimleri öne sürmeye başladı.
Macaristan'ın seçtiği kişi, halen Komisyon'un Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Üyesi olarak görev yapan Oliver Varhelyi oldu.
Orban sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Geçtiğimiz beş yıl boyunca Komisyon Üyesi Varhelyi, AB'nin komşuluk bölgesinde ve ötesinde olumlu bir güç olarak fark yaratabileceğini kanıtladı. Gelecek Komisyon'da mükemmel bir iş çıkaracaktır!" dedi.
Varhelyi ise, "aday gösterilmenin büyük bir onur" olduğunu ve "Başkan von der Leyen ile ortak çalışmalarına devam etmeyi dört gözle beklediğini" söyledi.
Öte yandan, 52 yaşındaki Varhelyi'ye ikinci bir şans verilip verilmeyeceği oldukça şüpheli.
Varhelyi'nin atanması, Komisyon'un resmi çizgisinden ayrıldığı ve Orban hükümetiyle uyumlu bir gündem izlediği için acımasız eleştirilerin hedefi olduğu Avrupa Parlamentosu'nda (AP) yapılacak bir onay oturumuna bağlı.
Onay alma şansı düşük olan bu adaylık, Varhelyi'nin teklifi milletvekilleri tarafından reddedildiğinde Orban'ın gerçek adayını B Planı olarak tuttuğu yönündeki spekülasyonları körükleyecek.
2019 yılında Macaristan'ın ilk adayı Laszlo Trocsanyi, çıkar çatışması iddiasıyla reddedilmiş, yerine Varhelyi seçilmişti.
O zamanlar Orban'ın Fidesz partisi merkez sağ Avrupa Halk Partisi (EPP) üyesiydi ancak bugün, merkez partilerin etrafında bir "sıhhi kordon" (cordon sanitaire) oluşturdukları aşırı sağcı "Avrupa için Vatanseverler" üyesi.
Tartışmalı bir yetki
Varhelyi'nin Brüksel'deki görevi, AP'nin denetimiyle karşı karşıya kaldığında yeniden su yüzüne çıkacak olan bir dizi tartışmayla gölgelendi.
Söz konusu tartışmalar:
Ocak 2023: AP, Varhelyi'nin Komisyon'un davranış kurallarını ihlal edip etmediğini belirlemek için "bağımsız ve tarafsız bir soruşturma" talep etti. Milletvekilleri üst düzey yetkiliyi Sırbistan'ın hukukun üstünlüğü konusundaki gerilemesini görmezden gelmek ve Milorad Dodik'in Bosna Hersek'teki ayrılıkçı eylemlerini desteklemekle suçluyor. Varhelyi suçlamaları "yalanlayarak," çalışmalarını savundu.
Şubat 2023: Batı Balkanlar hakkında bir parlamento tartışması sırasında Varhelyi bir "mikrofon kazası" yaşadı. Varhelyi katıldığı oturumda mikrofonunu açık unutunca, milletvekillerine ettiği "Hala kaç aptal kaldı?" hakareti salondakiler tarafından duyuldu. Olay
sosyal medyada viral olurken, istifasını isteyen milletvekillerinin öfkesine yol açtı. Varhelyi özür dileyerek, yorumun kabine başkanıyla yaptığı "özel ve devam eden bir konuşmayla bağlantılı" olduğunu ve "bağlamından koparıldığını" söyledi.
Ekim 2023: Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırılarının hemen ardından Varhelyi aniden Filistin makamlarına yapılan "tüm ödemelerin" "derhal askıya alınacağını" açıkladı. Bu açıklama uluslararası manşetlere taşınırken, bazı üye devletlerin tepkilerine yol açtı. Sorularla karşılaşan Komisyon, Varhelyi'nin von der Leyen'in onayı ya da önceden istişareler olmadan hareket ettiğini açıkladı.
Mayıs 2024: Gürcistan Başbakanı Irakli Kobakhidze, adı açıklanmayan bir Komisyon üyesini tartışmalı "yabancı ajanlar" yasası nedeniyle "şantaj" yapmakla suçladı. Bir telefon görüşmesi sırasında Komiser, Kobakhidze'nin "son derece rahatsız edici" bir tehdit olarak algıladığı Slovakya Başbakanı Robert Fico'ya yönelik suikast girişimine atıfta bulundu. Varhelyi yaptığı açıklamada, görüşmenin yanlış aktarıldığını ve Fico'nun davasını genel olarak "yüksek düzeyde kutuplaşmanın" tehlikelerinden bahsetmek için kullandığını söyledi.
Mayıs 2024: Varhelyi resmi bir sıfatla İsrail'e giderek Başbakan Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant ile görüştü. Görüşme, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) genel savcısının Netanyahu ve Gallant hakkında savaş suçu ve insanlığa karşı suç işledikleri gerekçesiyle tutuklama emri çıkarılmasını talep ettiğini açıklamasından sadece birkaç gün sonra gerçekleşti. Her iki isim de Gazze Şeridi'nde sivillerin aç bırakılmasını bir savaş yöntemi olarak kullanmakla suçlanıyor.