İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılmasından beş yıl sonra yapılan anketler, kamuoyunun bu konudaki görüşünün tersine döndüğünü ve insanların çoğunluğunun artık bunun bir hata olduğuna inandığını gösteriyor.
REKLAM
Beş yıl önce Cuma günü, İngiltere Parlamentosu yakınında iki ayrı kalabalık toplandı. Bir grup tezahürat yaptı ve Union Jack bayrakları taşıdı, diğeri ise daha kasvetliydi ve Avrupa Birliği (AB) pankartları taşıyordu.
31 Ocak 2020'de İngiltere, AB ülkeleri arasında serbest dolaşım ve serbest ticaret getiren neredeyse elli yıllık üyeliğin ardından bloktan resmen ayrıldı.
Brexit'i destekleyenler için İngiltere kendi kaderinden sorumlu egemen bir ulus haline geldi. Muhalifler içinse izole edilmiş ve küçülmüş bir ülkeye dönüştü.
Beş yıl sonra, insanlar ve işletmeler hala Brexit'in ekonomik, sosyal ve kültürel artçı şoklarıyla boğuşuyor.
UK in a Changing Europe (Değişen Avrupa'da İngiltere) adlı düşünce kuruluşunun başında bulunan siyaset bilimci Anand Menon, "Etkisi gerçekten çok derin oldu," diyor. "Ekonomimizi değiştirdi."
Tarihi öneminin bilincinde bir ada ülkesi olan İngiltere, Haziran 2016'da AB'de kalmak ya da ayrılmak konusunda referanduma gittiğinde uzun süredir AB'nin tedirgin bir üyesiydi.
Yıllar süren sanayisizleşme, ardından kamu harcamalarında kesintiler ve yüksek göç oranları, Brexit'in İngiltere'nin sınırları, yasaları ve ekonomisi üzerindeki "kontrolünü geri almasına" izin vereceği argümanı için verimli bir zemin oluşturdu.
Yine de sonuç - yüzde 52 ayrılma ve yüzde 48 kalma lehine - pek çok kişi için bir şok oldu.
Ne AB'de kalmak için kampanya yürüten Muhafazakâr hükümet ne de Brexit yanlısı kampanyacılar ayrılığın karmaşık ayrıntılarını planlamamıştı.
Referandumun ardından, yaralı bir AB ile parçalanmış bir İngilrere arasındaki ayrılık koşulları üzerinde yıllar süren çekişmeler Parlamento'da tıkanıklığa neden oldu ve nihayetinde Başbakan Theresa May'i yenilgiye uğrattı.
May 2019'da istifa etti ve yerine "Brexit'i gerçekleştirme" sözü veren Boris Johnson geçti.
Ancak bu, İngiltere'nin, ülkenin ticaretinin yarısını oluşturan AB ile gelecekteki ekonomik ilişkisi konusunda bir anlaşmaya varmadan ayrılması anlamına geliyordu.
Bu siyasi ayrılığı, koşullar üzerinde 11 ay süren ve 2020 Noel arifesinde bir anlaşmayla sonuçlanan zorlu müzakereler izledi.
Çıplak ticaret anlaşması, İngiltere'nin bloğun tek pazarından ve gümrük birliğinden ayrılmasını öngörüyordu.
Bu, malların tarife ya da kota olmaksızın hareket edebileceği anlamına geliyordu ve ticaret yapan işletmeler için yeni bürokrasi, maliyetler ve gecikmeler getirdi.
Londra merkezli şirketi My Nametags ile 150'den fazla ülkeye çocuk giysileri ve okul malzemeleri için parlak renkli etiketler gönderen Lars Andersen, "Bu bize pahalıya mal oldu. Kesinlikle daha yavaşız ve daha pahalıyız. Ama hayatta kaldık," diyor.
AB ile ticareti sürdürebilmek için Andersen İrlanda'da bir üs kurmak zorunda kaldı ve AB ülkelerine gönderilen tüm siparişlerin gönderilmeden önce buradan geçmesi gerekiyor.
Bu zahmete değdiğini söylüyor, ancak tanıdığı diğer bazı küçük işletmeler AB ile ticareti durdurdu ya da üretimlerini İngiltere dışına taşıdı.
Hükümete bağlı Bütçe Sorumluluk Ofisi, Birleşik Krallık'ın ihracat ve ithalatının uzun vadede AB'de kalması durumunda beklenenden yaklaşık yüzde 15 daha düşük olacağını ve ekonomik verimliliğin de aksi durumda olacağından yüzde 4 daha düşük olacağını tahmin ediyor.
Brexit bazı açılardan ne destekçilerinin ne de karşıtlarının beklediği gibi sonuçlanmadı.
COVID-19 salgını ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgali daha fazla ekonomik kesintiye neden oldu ve İngiltere'nin AB'den çıkışının ekonomi üzerindeki etkisini anlamayı zorlaştırdı.
Önemli bir alan olan göç konusunda Brexit'in etkisi pek çok kişinin öngördüğünün tam tersi oldu.
Göçü azaltma arzusu pek çok kişinin AB'den ayrılma yönünde oy kullanmasının başlıca nedenlerinden biriydi, ancak bugün İngiltere'ye göç Brexit öncesine kıyasla çok daha yüksek çünkü dünyanın dört bir yanından gelen işçilere verilen vize sayısı arttı.
Bu arada, başta ABD'nin yeni Başkanı Donald Trump olmak üzere korumacı siyasi liderlerin yükselişi, Avrupa'daki yakın komşuları ve ABD ile olan Atlantik ötesi "özel ilişkisi" arasında kalan İngiltere için riskleri arttırdı.
Siyaset bilimci Menon, "Dünya şu anda, ayrılma yönünde oy kullandığımız 2016 yılına kıyasla çok daha az bağışlayıcı bir yer," dedi.
Anketler İngiltere'de kamuoyunun Brexit'e sıcak bakmadığını ve artık çoğunluk tarafından bunun bir hata olduğunun düşünüldüğünü gösteriyor.
Bununla birlikte, AB'ye yeniden katılmak uzak bir ihtimal gibi görünüyor.
Tartışmaların ve bölünmenin hatıraları hala taze olduğu için çok az insan tüm süreci yeniden yaşamak istiyor.
Geçtiğimiz temmuz ayında seçilen İşçi Partili Başbakan Keir Starmer, AB ile ilişkileri "sıfırlama" sözü verdi ancak gümrük birliğine ya da tek pazara yeniden katılmayı reddetti.
Starmer, sanatçıların turneye çıkmasının kolaylaştırılması ve profesyonellerin niteliklerinin tanınmasının yanı sıra kolluk kuvvetleri ve güvenlik konularında daha yakın iş birliği gibi nispeten mütevazı değişiklikler hedefliyor.
AB liderleri Starmer'in seleflerine kıyasla tonunu değiştirmesini memnuniyetle karşıladı. Bununla birlikte, kıta genelinde artan popülizm nedeniyle blok kendi içinde önemli sorunlarla karşı karşıya olduğundan, İngiltere artık AB için en önemli öncelik değil gibi görünüyor.