Avrupa Komisyonu'nun savunma finansmanı için yeni önerilen 150 milyar euro değerinde bütçenin oylamaya sunulmasından kaçınmak için AB'nin işleyişine ilişkin antlaşmanın 122. Maddesini kullanarak AP'yi etkisiz bıraktı. Bazı AP üyelerinden karara tepki geldi.
REKLAM
Avrupa Parlamentosu (AP), kısa vadede Ukrayna'yı destekleme çabalarını arttırmak ve uzun vadede kendini savunmak için stratejik özerkliğini sağlamak üzere kısa süre önce açıklanan 800 milyar euro değerindeki 'yeniden silahlanma' planıyla ilgili karar alma sürecinden dışlandı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 'Avrupa'yı Yeniden Silahlandır' olarak adlandırılan planın bir parçası olarak, AB yürütme organının acil durumlarda Avrupa Parlamentosu'nu atlayarak doğrudan Konsey'e bir metin sunmasına olanak tanıyan Avrupa Birliği'nin İşleyişine İlişkin Antlaşma'nın 122. Maddesi uyarınca 150 milyar euro (5,9 trilyon TL) değerinde yeni bir mali araç oluşturulmasını teklif etti.
Von der Leyen Strazburg'da milletvekillerine yaptığı açıklamada, "Acil mali yardım için tek imkan bu ve şu anda ihtiyacımız olan da bu," dedi ve AB yürütmesinin Parlamento'yu gelişmelerden haberdar edeceğini sözlerine ekledi.
122. Madde ilk kez 2007 yılında AB Antlaşmalarına dahil edildi ve o zamandan bu yana COVID-19 salgını da dahil olmak üzere çok nadir durumlarda kullanıldı.
Bu madde AB'nin, Avrupa Parlamentosu'nun onayı olmaksızın, "özellikle belirli ürünlerin tedarikinde ciddi güçlüklerin ortaya çıkması halinde, ekonomik duruma uygun tedbirler" üzerinde anlaşmasına imkan veriyor.
Von der Leyen'in kararı, kendi siyasi partisi de dahil olmak üzere, AP üyeleri arasında karışık tepkilere yol açtı.
Parlamento'daki Avrupa Halk Partisi (EPP) grubuna liderlik eden Manfred Weber, süreçte daha fazla demokratik meşruiyete ihtiyaç olduğunu ve Parlamento'nun tam olarak sürece dahil edilmesi gerektiğini söyledi.
Weber Strazburg'daki genel kurulda mevkidaşlarına, "122. Madde ile Parlamento'yu atlatmak ve devre dışı bırakmak bir hatadır. Avrupa demokrasisi iki sütun üzerinde yükselir. Güvenliğimiz için her ikisine de ihtiyaç duyduğumuz; vatandaşlar ve üye devletler," dedi.
Daha geçen hafta Avrupa Parlamentosu Başkanı Roberta Metsola, Haziran 2024'teki son AB seçimlerinde meclisin sağa doğru büyük bir kayma gördüğünü ve "giderek daha fazla insanın hayal kırıklığı ve çaresizlik duygusuyla oy kullandığını," söyledi.
AB liderlerine 6 Mart'taki özel Avrupa Konseyi zirvesi sırasında yaptığı açıklamada Roberta Metsola, "Avrupa Parlamentosu üzerinden çalışma yürütmek, özellikle de bu büyüklükteki kararlarda birliğimize olan güveni arttırmanın bir yoludur," dedi.
Parlamento'nun hızlı, verimli ve etkin bir şekilde çalışarak zorlu koşullara uyum sağlayacağı sözünü veren Metsola, "Evet, hızlı hareket etmemiz gerekiyor, ancak birlikte hareket etmek geniş ve derin bir kamuoyu desteği sağlamanın tek yoludur," yorumunu yaptı.
Avrupa Parlamentosu Çarşamba günü planla ilgili görüşlerini ancak 419 lehte, 204 aleyhte ve 46 çekimser oyla kabul edilen ve yasal olmayan bir kararla ifade etti.
Siyasi yelpazenin farklı kesimlerinden AP milletvekilleri "AB'nin savunmadaki rolünün genişlemesine paralel olarak Parlamento'nun gözetim ve denetim rolünün güçlendirilmesi" çağrısında bulundu.
Çarşamba günkü kararda AP üyeleri, diğer tedbirlerin yanı sıra, üye devletleri savunma harcamalarını gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) en az yüzde 3'üne çıkarmaya, savunma, güvenlik ve dayanıklılık için bir banka kurulmasını desteklemeye ve büyük askeri yatırımları önceden finanse etmek için Avrupa savunma tahvilleri sistemini araştırmaya çağırdı.
Ancak Parlamento tarafından kabul edilen kararda, bazı milletvekillerinin bu yönde bir değişiklik teklifinde bulunmalarına rağmen, 122. maddenin kullanımına yönelik herhangi bir gensoru yer almadı.
Sol ve Yeşiller/EFA gruplarından bazı milletvekilleri aşağıdaki ifadenin eklenmesini teklif etti:
"Parlamento, üye devletlerin savunma kabiliyetlerini desteklemeyi amaçlayan yeni AB aracı için 122. Maddenin [...] kullanılmasının tercih edilmesinden üzüntü duyuyor; karar alma sürecinin dışında bırakılmaktan duyduğu derin endişeyi ifade ediyor".
Ancak değişiklik, aralarında EPP, Sosyalist ve Demokratlar (S&D), Avrupa'yı Yenile (Renew Europe) ve Avrupalı Muhafazakarlar ve Reformistler (ECR) gruplarından neredeyse tüm üyelerin bulunduğu 444 karşı oyla reddedildi.
ECR Eş Başkanı Nicola Procaccini Euronews'e yaptığı açıklamada, "Bu planın şekillendirilmesinde daha fazla yer almayı tercih ederdik, ancak bu bizim için büyük bir mücadele değil," diyerek grubunun kararını açıkladı.
EPP'nin Güvenlik ve Savunma Komitesi (SEDE) başkan yardımcılığını yürüten Estonyalı AP üyesi Riho Terras ise bunun zaman açısından kritik bir konu olduğunu ve AB'nin süreçten ziyade sonuçlara odaklanması gerektiğini düşünüyor.
Euronews'e konuşan Terras, "Biz (SEDE komitesi), Avrupa Komisyonu'nun üye ülkelere verdiği fonların kullanımı konusunda gözetim ve şeffaflığa sahip olduğumuz sürece kendimizi kenara itilmiş hissetmiyoruz" dedi.