Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İsrail ile iş birliğini askıya alma ihtimalinin AB için belirsizliğini koruduğunu vurguladı.
REKLAM
Gazze'deki durum nedeniyle AB'nin İsrail'le ticaret ve iş birliğini gözden geçirmesini öngören Hollanda'nın teklifi, önümüzdeki hafta Brüksel'de dışişleri bakanları tarafından resmen tartışılmadan önce bir grup üye ülke arasında giderek destek kazanıyor.
Belçika, Finlandiya, Fransa, Portekiz ve İsveç, hükümeti İsrail'in sıkı bir müttefiki olarak görülen Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp'ın geçen hafta AB'nin dış politika şefi Kaja Kallas'a yazdığı bir mektupla ortaya koyduğu girişimi açıkça destekledi.
Euronews tarafından görülen mektupta Veldkamp, 10 haftadan uzun bir süredir kritik yardımların giremediği Gazze'ye uygulanan "insani ablukanın" uluslararası insani hukuku ve dolayısıyla AB ile İsrail arasındaki ilişkileri ve ticareti düzenleyen Ortaklık Anlaşması'nın 2. maddesini ihlal ettiği görüşünü paylaşıyor.
Madde 2, ilişkilerin "iç ve uluslararası politikalarına yön veren ve bu anlaşmanın temel bir unsurunu oluşturan insan haklarına ve demokratik ilkelere saygıya dayalı olacağını" belirtmektedir.
AB, İsrail'in en büyük ticaret ortağı.
Anlaşmanın gözden geçirilmesi fikri ilk olarak İrlanda ve İspanya tarafından 15 ay önce Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'e gönderilen ve henüz cevaplanmamış bir mektupla gündeme getirilmiş ancak başka hiçbir AB ülkesinin kesin desteğini alamamıştı.
Önümüzdeki salı günü yapılacak görüşmeler öncesinde sekiz ülke bu fikri açıkça onayladı. Bu her ne kadar gerekli olan oy birliği desteğinin çok uzağında olsa da 27 ülke arasında bir düşünce değişikliğine işaret ediyor.
Salı günü Fransız yayın kuruluşu TF1'e konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Gazze'deki durumu "utanç verici" olarak nitelendirdi ve İsrail ile iş birliğini askıya alma ihtimalinin AB için "açık bir soru" olduğunu söyledi.
Macron, "Hiçbir şey olmamış gibi davranamayız," dedi. "Bu konulardaki baskıyı arttırmak zorundayız."
Röportaj üzerine İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun ofisi Macron'u "bir kez daha (...) katil bir İslamcı terör örgütünün yanında durmayı ve onun aşağılık propagandasını yinelemeyi" seçmekle suçladı.
AB ülkeleri derinden bölünmüş durumda
Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e yönelik saldırılarıyla tetiklenen Gazze'deki İsrail-Hamas savaşına ilişkin AB'nin pozisyonu her zaman derin bir bölünme yaşamıştır.
Hollanda, İsrail'in 7 Ekim saldırılarından bu yana esir tutulan rehinelerin serbest bırakılması için Hamas'a baskı yapma çabası olduğunu söylediği, ilaç ve gıda gibi kritik yardımlara yönelik 10 haftadır devam eden İsrail ablukası karşısında tutumunu değiştirmiş görünüyor.
Geçen hafta kabul edilen planlara göre İsrail, Gazze'de Hamas'a karşı yürüttüğü savaşı genişletmeyi ve yardım dağıtımı için mevcut sistemi değiştirerek BM kuruluşlarını devre dışı bırakan özel kontrollü bir dağıtım operasyonuna geçmeyi planlıyor. BM bu planı "yardımı silahlandırmaya yönelik kasıtlı bir girişim" olarak kınadı.
Hollanda Dışişleri Bakanı mektubunda bu planların "tarafsızlık, yansızlık ve bağımsızlık ilkeleri" ile bağdaşmadığını söyledi.
Ancak Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, İsrail destekli benzer bir ABD yardım dağıtım planına destek verdiğini belirtmiş ve bu hafta başında Kudüs'e yaptığı ziyaret sırasında yardımların "uluslararası insani ilkeler temelinde" akmaya devam edeceğini söylemiştir.
Oy birliğiyle destek bulma ihtimalinin düşük olması nedeniyle, kâr amacı gütmeyen gruplar Avrupa Komisyonu'nu başkentleri atlayarak İsrail'in 2. Maddeye uyumunu doğrudan incelemeye ve Avrupa Konseyi'ne "uygun tedbirler" önermeye çağırıyor.
Eski AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Kasım ayında İsrail ile ilişkilerin askıya alınması ihtimalini bizzat gündeme getirmiş ve bunun sonucunda İsrail Dışişleri Bakanı ile AB'li mevkidaşları arasında kapalı kapılar ardında bir toplantı düzenlenmişti.
Borrell'in halefi Kaja Kallas'ın başkanlık ettiği bu toplantıda, Gazze'de ateşkes yürürlükte olduğu için 2. Maddenin gözden geçirilmesi çağrıları tamamen sessiz kaldı.
Kallas geçen hafta yaptığı açıklamada, Hollanda'nın önerisinin 20 Mayıs'ta AB dışişleri bakanları tarafından inceleneceğini ve diğer olası yanıtlar üzerinde "beyin fırtınası" yapılacağını söyledi.
Avrupa Komisyonu sözcüsü salı günü yaptığı açıklamada, Ortaklık Anlaşması'nın gözden geçirilmesi önerisinin tüm AB üye ülkelerinin oy birliğiyle desteklenmesini gerektirdiğini vurguladı.