Anket, NATO liderlerinin ittifakın savunma harcamaları hedefini 2 katından fazla artırmalarının beklendiği bir zirve öncesinde yapıldı.
REKLAM
Yeni bir anket, Avrupa’da savunma harcamalarının artırılmasına yönelik desteğin yüksek olduğunu ancak önümüzdeki beş yılda ABD'den bu konuda bağımsız hale gelmenin mümkün olduğuna inanılmadığını ortaya koydu.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (ECFR) tarafından 12 Avrupa ülkesinde yapılan ve 16 binden fazla katılımcının yer aldığı ankette, Polonya, Danimarka, İngiltere, Estonya ve Portekiz gibi ülkelerde açık çoğunluk, ulusal savunma bütçelerinin artırılmasından yana görüş bildirdi.
Çoğunluk olmasa da Romanya (yüzde 50), İspanya (yüzde 46), Fransa (yüzde 45), Macaristan (yüzde 45), Almanya (yüzde 47) ve İsviçre (yüzde 40) gibi ülkelerde ise yüksek oranda destek çıktı. Anket yapılan ülkeler arasında yalnızca İtalya'da halkın çoğunluğu (yüzde 57) karşı çıktı.
Buna karşın, AB'nin önümüzdeki beş yıl içinde ABD'den güvenlik ve savunma alanında bağımsızlaşabileceğine dair ciddi bir şüphe hâkim. Yalnızca Danimarka ve Portekiz’de çoğunluk, on yıl bitmeden ABD'den bağımsız olunabileceğine dair iyimser.
Ancak Polonya, Estonya ve İspanya’daki çoğu kişi bunun tersini düşünüyor. İtalya ve Macaristan'da katılımcıların çoğunluğu (yüzde 54 ve yüzde 51) önümüzdeki beş yılda AB'nin güvenlik ve savunmada özerk olmasının "çok zor" ya da "neredeyse imkânsız" olduğunu söylüyor.
Almanya’da ise halk ikiye bölünmüş durumda: Katılımcıların yüzde 44'ü bunun mümkün olduğunu, yüzde 45'i ise zor ya da imkânsız olduğunu belirtiyor.
Anketin dikkat çekici bir diğer bulgusu ise, Avrupa’nın Ukrayna’ya desteğinin ABD’nin tutumuna bağlı olmadığını ortaya koyması. 12 ülkeden 11’inde çoğunluk veya yüksek oranlar, Avrupa’nın Ukrayna’ya askeri desteğini kesmesine, Rusya’nın işgal ettiği topraklardan feragat etmesi için Ukrayna’ya baskı yapılmasına ya da Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılmasına karşı çıkıyor. Bu tutum, ABD’nin bu konularda yön değiştirip değiştirmemesinden bağımsız olarak sürüyor.
Trump etkisi
Anket sonuçlarında Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünün ve kendisinin (ve bazı danışmanlarının) ticaret ve savunma konularında Avrupa karşıtı söylemlerinin etkili olduğu görülüyor. Bu tutum bazı Avrupa ülkelerinde anti-Amerikancı duyguları da körüklemiş durumda.
Yine de, 10 ülkede halkın çoğunluğu Trump’ın AB-ABD ilişkilerine zarar verdiğini düşünse de, çoğu kişi onun görevden ayrılmasının ardından ilişkilerin yeniden onarılacağı görüşünde.
Anket, 32 NATO üyesi ülke liderinin Lahey’deki zirve öncesinde yayımlandı. Trump, NATO’nun şu anda yüzde 2 olan savunma harcaması hedefinin yüzde 5’e çıkarılmasını talep ediyor ve ABD’nin Avrupa güvenliğine yönelik uzun vadeli desteğine şüpheyle yaklaşıyor.
Görüşülen yeni plan, askeri harcamaların yüzde 3,5’e çıkarılmasını ve bunun yanında altyapı, siber güvenlik ve toplumsal güvenliği güçlendirmeye yönelik yüzde 1,5’lik ek yatırım yapılmasını öngörüyor.
Ancak bu hedefin tüm müttefiklerce oy birliğiyle onaylanması gerekiyor ve İspanya bu konuda itirazını iletti. Başbakan Pedro Sanchez geçen hafta NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’ye yazdığı mektupta, İspanya’nın GSYH (Gayrisafi yurt içi hasıla) üzerinden belirli bir harcama taahhüdü veremeyeceğini bildirdi.
Sánchez mektubunda, “İspanya için yüzde 5 hedefi taahhüt etmek yalnızca mantıksız değil, aynı zamanda ters etki yaratır; bizi ideal harcama düzeyinden uzaklaştırır ve AB’nin güvenlik ve savunma ekosistemini güçlendirme çabalarını sekteye uğratır,” ifadelerini kullandı.
Ancak ECFR anketine göre, İspanyolların azımsanmayacak bir kısmı, ülkenin savunmaya yeterince harcama yapmamasının güvenlik açısından fazla harcama yapmasından daha büyük bir tehdit oluşturduğunu düşünüyor. Yine de çoğunluk bu konuda net bir görüş bildirmemiş.
Bu soruya verilen yanıtlarda 12 ülke genel olarak ikiye bölünmüş durumda. Danimarka, İngiltere, Polonya, Romanya ve Almanya, İspanya ile benzer görüşleri paylaşırken; diğer altı ülke daha fazla savunma harcamasının kamu hizmetlerini aksatacağından endişe ediyor.
AB ise bu kaygıları gidermek adına savunma üretimini ve konuşlanmayı artıracak programlar başlatmayı hedefliyor. Bu programlar kapsamında, üye ülkelerin savunmaya yönelik ek harcamalar yapmaları durumunda, AB'nin sıkı bütçe kurallarından sapmalarına izin verilecek. SAFE adlı yeni fon ise üye devletlere piyasadan borçlanmak yerine, daha düşük faizli AB kredileri sağlamayı amaçlıyor. Ayrıca daha önce başka programlara ayrılmış ama kullanılmamış AB fonlarının savunma harcamalarına yönlendirilmesine de izin verilecek.
Savunma konusu, perşembe günü Brüksel’de yapılacak AB liderler zirvesinin de ana gündem maddelerinden biri olacak.