Bingazi’deki diplomatik krizin, Libya'nın doğusundaki önemli bir kısmını kontrol eden General Halife Hafter’in Avrupa Birliği’ni doğu hükümetini tanımaya zorlamak için planladığı bir hamlenin parçası olabileceği düşünülüyor.
REKLAM
Adı açıklanmamak kaydıyla konuşan bir kaynağa göre, Libya’nın doğusunun önemli bir kısmını kontrol eden askeri lider Halife Hafter, AB heyetini, Bingazi merkezli yönetimin meşruiyetini tanımaya zorlayacak şekilde kurgulanmış bir toplantı düzenledi.
Heyette yer alanlar, salı günü Bingazi Havalimanı’na varışta “istenmeyen kişi” ilan edildi ve Libya topraklarını terk etmeleri istendi.
Bu görev, AB’nin uluslararası alanda tanınan Ulusal Birlik Hükümeti (GNU) ile Trablus’ta yaptığı görüşmenin ardından doğu Libya’ya geçmişti. Bu hükümet, Trablus ve batı Libya’yı kontrol eden Abdulhamid Muhammed Dibeybe liderliğinde bulunuyor.
Tarafların, yasa dışı göçle mücadele kapsamında ortak devriyeler ve geri gönderme stratejileri üzerinde görüştüğü bildirildi.
Heyet daha sonra, Bingazi ve doğu Libya’yı kontrol eden Ulusal İstikrar Hükümeti (GNS) ile görüşmek üzere Bingazi’ye gitti. Ancak gerçekte, bölgede fiili güç Halife Hafter’in askeri yönetiminde.
Heyette AB’nin İçişleri ve Göç Komiseri Magnus Brunner da bulunuyordu. Amaçları, göçmenlerin Avrupa’ya geçişini durdurmak için Bingazi yetkilileriyle stratejileri görüşmekti.
Ancak yolculukları sadece Bingazi Havalimanı’yla sınırlı kaldı. Başbakan Osama Saad Hammad ve iki GNS bakanı, ellerinde kameralar ve fotoğrafçılarla heyeti bekliyordu.
Görünüşte sıradan bir karşılama gibi görünen bu an, AB yetkililerinin resmen tanınmayan bir hükümetle yan yana gösterilme riskini taşıyordu — bu da medya açısından GNS’nin fiili olarak tanınması anlamına gelebilirdi.
AB heyetinin itirazları önce müzakerelere, ardından ise üyelerin sınır dışı edilmesine yol açtı. Libya hükümeti daha sonra, heyeti “yetkisiz bir görev yürütmekle” ve “Libya'nın ulusal egemenliğine saygısızlık etmekle” suçlayan bir açıklama yayınladı.
İtalya hükümeti yaşananları "bir protokol yanlış anlaşılması" olarak tanımladı. İtalyan RAI kanalına konuşan İçişleri Bakanı Piantedosi, toplantının son anda iptal edilmesini, “bazı AB yetkililerinin aşırı hevesli davranışlarının Libya tarafında hoşnutsuzluk yarattığına” bağladı.
Olayı “ciddi bir hadise” olarak nitelese de, Bingazi ile işbirliğinin zedelenmediğini savundu.
Brunner ve AB bakanları, toplantı için şart sundu
Konu hakkında bilgi sahibi olan bir kaynak Euronews’e, toplantıda sadece “Hafter’in adamlarının — yani askeri yetkililerin — bulunacağı” konusunda net bir anlaşmaya varıldığını söyledi.
Diğer siyasi aktörlerin katılımı sadece “varsayımsal olarak konuşulmuş” ve gerekirse daha sonra ele alınacak bir konuymuş.
İtalyan ve uluslararası medyadaki haberlere göre, İtalya’nın Libya Özel Temsilcisi Nicola Orlando’ya uçaktan ilk inmesi ve olası diplomatik etkiler nedeniyle fotoğraf çekilmemesi gerektiği söylenmişti.
Onay verildikten sonra AB heyeti uçaktan indi ve bekleme odasına alındı. Ancak o sırada izinsiz fotoğraf ve videoların çekilmeye başladığı anlaşıldı.
Ziyaretin Libyalı organizatörü telefonda, “Burası Bingazi hükümeti, bunu kabul etmek zorundasınız,” dedi.
Brüksel'deki kaynağa göre, Libya tarafı “Hafter ile yapılacak toplantıya hükümet ve başbakanın da katılacağını” net şekilde belirtmiş.
Komiser Brunner ve AB bakanları, bu durumu çözmek için, toplantının sadece Hafter ve askeri ekibiyle yapıldığını belirten resmi bir çerçeveyle gerçekleşmesini önermiş.
Ancak Avrupalıların tüm ısrarlarına rağmen Libyalılar bunu reddetmiş ve “Biz hükümetiz” diyerek rest çekmiş. Kaynak son olarak şöyle dedi: “Bu açıkça bir tuzaktı.”
General Hafter kimdir ve Libya için planları neler?
2011’deki Libya iç savaşı ve Kaddafi’nin ölümünden sonra Halife Hafter, Libya Ulusal Ordusu (LUO) aracılığıyla etkisini giderek artırdı ve sonunda Sirenayka ile Fezzan’ın büyük kısmını kontrol altına aldı.
On yılı aşkın süredir devam eden askeri çatışmaların ardından, Bingazi merkezli hükümet ve 81 yaşındaki LUO lideri Hafter, Trablus yönetimine karşı üstünlük sağlamış durumda. Trablus hükümeti uluslararası destek alıyor, ancak müttefik milisler arasındaki iç çekişmeler nedeniyle zayıflamış durumda.
Detaylara hakim başka bir kaynak, “Son haftalarda doğu hükümeti güç kazandı. Artık ellerinde Rus silahları var, çok güçlüler ve paraları da var” dedi.
“Bu hükümet kendini kabul ettirmeye çalışıyor ve her türlü baskı yöntemini kullanıyor,” diye ekledi. Göçmen çıkışlarını buna örnek olarak gösterdi ve hedeflerinin “Trablus’u devre dışı bırakıp tek hükümet olmak” olduğunu söyledi.