Drone, füze ya da nükleer bomba: İran'ın elinde hangi silahlar var?

REKLAM

İsrail'in İran'ın başkenti Tahran'a ve ülkenin dört bir yanında nükleer programıyla bağlantılı olduğu iddia edilen hedeflere düzenlediği saldırılarda çok sayıda üst düzey askeri yetkilinin yanı sıra nükleer bilimcinin de öldüğü bildirildi.

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan cuma günü televizyonda yaptığı konuşmada İsrail'e, halihazırda fırlatılmış olan 100 insansız hava aracına ek olarak "güçlü" bir yanıt verileceği uyarısında bulunmuştu.

Euronews Next, İran'ın İsrail'e karşı hangi seçenekleri kullanabileceğine bir göz atıyor.

'İran'ın en kötü tepkisi en olası tepki olabilir'

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, bu hedefe yönelik askeri operasyonun İran'ın nükleer silah üretmesini engellemek için başlatıldığını söyledi.

İsrail'in saldırısından saatler önce Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) İran'ın nükleer silahların yayılmasını önleme yükümlülüklerine uymadığı sonucuna varmıştı.

Uzmanlara göre, saldırıların ardından İran'ın seçeneklerinden biri, İsrail'in "varoluşsal tehdit" olarak gördüğü nükleer silahları geliştirmeye devam etmek olabilir.

Washington'daki Orta Doğu Enstitüsü'nün politikadan sorumlu başkan yardımcısı Kenneth Pollack'ın analizine göre "İsrail Pandora'nın kutusunu açtı: İran'ın vereceği en kötü yanıt aynı zamanda en olası yanıt olabilir; silah kontrolü taahhütlerinden çekilme ve ciddi bir şekilde nükleer silah üretme kararı."

Atlantik Konseyi'nin Scowcroft Ortadoğu Güvenlik Girişimi Direktörü Jonathan Panikoff'un analizine göre de İsrail saldırısına duyulan öfke İran'ın "bir nükleer bomba için acele etmesi ya da asla sahip olamama riski arasında seçim yapması gerektiği" anlamına gelebilir.

Panikoff sözlerine şöyle devam etti: "Pek çok İranlı lider için nükleer silahı olmayan bir İran rejimin bekası için varoluşsal bir tehdit."

IAEA'nın yakın tarihli bir raporu İran'ın uranyumu yüzde 60'a kadar zenginleştirdiğini ortaya koymuştu ki bu da silah seviyesine (IAEA tarafından genellikle yüzde 90 olarak kabul edilir) yakın bir teknik adım.

Ajans, ülkenin 2021'den bu yana toplam uranyum arzını doğrulayamadığını ancak 17 Mayıs 2025 itibarıyla bunun 9,247 kg civarında olduğunu tahmin ettiğini söyledi.

İsrailli devlet yetkilileri cuma günü Times of Israel'e yaptıkları açıklamada, İran'ın şu anda 9 nükleer silah için yeterli uranyuma sahip olduğunu ve "silahlanma" ya da nükleer bomba yapma yolunda adımlar attığını iddia etti.

Associated Press'in haberine göre ise İranlı yetkililer uzun süredir nükleer programlarının barışçıl olduğu konusunda ısrar ediyor.

Yeni bir İran nükleer anlaşması için 'agresif arayış' gerekli

Pollack, İran'ın tepkisinin uzun vadede Tahran'ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'ndan ve 2015'te imzalanan nükleer anlaşmadan çekilmesiyle sonuçlanabileceğini de sözlerine ekledi.

Pollack'a göre en iyi strateji, Tahran'la yeni bir nükleer anlaşmanın "agresif bir şekilde takip edilmesi", ancak "İsrail saldırısına duydukları öfke göz önüne alındığında, İran liderliğinin bir anlaşmayla en az ilgileneceği zamanda" herhangi bir anlaşmanın gerçekleşmesi pek olası değil.

Uzman, yeni bir anlaşma olmadan İsrail'in İran'ın nükleer programında kısa vadeli bir gerileme yaratacağını, ancak "çok geçmeden" nükleer tehdidin oluşacağını savunuyor.

Associated Press'e göre Amerikalı ve İranlı müzakereciler pazar günü Umman'da İran'ın nükleer programına ilişkin altıncı tur görüşmeler için bir araya geleceklerdi.

Washington Institute for Near-East Policy'den Farzin Nadimi'nin analizine göre İran'la gelecekte yapılacak herhangi bir anlaşma füze kısıtlamalarını da içermeli.

İran'ın elinde başka hangi silahlar var?

Uzmanlar, İran'ın İsrail'e misilleme yapmak için insansız hava aracı ya da füze saldırısı gibi başka seçenekleri de olduğunu, ancak İsrail'in "Demir Kubbe" olarak adlandırılan savunma sisteminin de bunları alt edebileceğini belirtiyor.

ABD Ulusal İstihbarat Direktörlüğü 2024 yılında İran'ın Ortadoğu'nun "en büyük balistik füze cephaneliğine" sahip olduğunu ve "bu sistemlerin doğruluğunu, ölümcüllüğünü ve güvenilirliğini geliştirmeye" devam ettiğini söyledi.

ABD ordusunun yakın zamanda yaptığı bir tehdit değerlendirmesi, İran'ın bölge genelinde saldırı düzenleyebilecek "büyük miktarda" balistik, seyir füzesi ve insansız hava aracına sahip olduğunu ortaya koymuştu.

Raporda, ülkenin savunma sanayisinin insansız hava araçları gibi düşük maliyetli silahlar için "güçlü bir geliştirme ve üretim kapasitesine" sahip olduğu belirtilmişti.

ABD'li General Kenneth Mackenzie 2022'de Senato komitesindeki bir oturumda İranlıların Tel Aviv'e ulaşabilecek çeşitli tiplerde 3 binden fazla balistik füzeye sahip olduğunu söylemişti.

Nadimi, bu cephaneliğin İsrail, Arap Yarımadası ya da Güneydoğu Avrupa'ya ulaşabilecek orta menzilli sistemleri de içerdiğini ekledi. Analizinde bu füzelerin hipersonik hızlara, manevra kabiliyetine sahip savaş başlıklarına ve tuzaklara sahip olduğuna inanıldığını da belirtti.

İran'ın geçmişte İsrail'e karşı Fettah-1 hipersonik füzesini kullandığı belirtiliyor.

CNN'e konuşan analistler bu füzenin manevra kabiliyeti olan bir yeniden giriş aracına sahip bir savaş başlığı olduğunu, yani uçuşu sırasında küçük ayarlamalar yaparak füze savunmalarından kaçınabileceğini aktardı.

Geçen ay İran medyası, yetkililerin Kasım Beşir adlı yeni bir yerli üretim katı yakıtlı füzeyi görücüye çıkardığını bildirmişti.

İran Savunma Bakanı Tuğgeneral Aziz Nasırzade yerel medyada yer alan açıklamasında füzenin en az 1200 km menzile sahip olduğunu ve ABD yapımı Patriot sistemi gibi sistemlerden kaçmak üzere tasarlandığını iddia etmişti. Füzenin ayrıca tuzaklar arasından ilgili hedefleri belirleyebildiğini ve elektronik savaşa karşı bağışıklığı olduğunu da sözlerine eklemişti.

Nadimi, İran'ın ayrıca uyduları göndermek için daha hızlı roket fırlatmayı kolaylaştıran "katı yakıt teknolojisinde" de ilerlediğini ve bunun kıtalararası füzelere uyarlanabileceğini dile getiriyor.

Atlantik Konseyi'nden Rachel Whitlark'a göre ise İsrail'in son saldırısı balistik füze ve insansız hava aracı tesislerini de hedef aldı ve bu da İran'ın karşılık vermesini zorlaştırdı.

Ancak Pollack, İran'ın İsrail'e karşı bir siber saldırı da düzenleyebileceğini, çünkü 2023'te bazı İsrail hastanelerinin elektriğini keserek bunu başarıyla yaptığını söylüyor.

Pollack yine de hem İsrail'in hem de İran'ın siber yetenekleri konusunda "belirsizlikler" olduğunu da yazıyor.

"İran'ın elinde hangi siber silahların olduğu ya da İsrail'in altyapısında hangi açıkları keşfetmiş olabileceği tam olarak belli değil."

İran'ın füze saldırıları

İsrail'in cuma günü erken saatlerde İran'a başlattığı hava saldırılarının ardından, akşam saatlerinde İran'dan da misilleme saldırıları gelmişti.

İsrail Savunma Kuvvetleri'nden (IDF) gelen açıklamada Tahran'ın İsrail'e "onlarca füze" fırlattığı ifade edildi. Başkent Tel Aviv'de dumanların yükseldiği görülürken, hem Tel Aviv'de hem de Kudüs'te patlama sesleri duyuldu.

İran devlet medyası ise Tahran'ın misilleme amcıyla İsrail'e "yüzlerce çeşitli balistik füze" fırlattığını bildirdi. İran'ın resmi haber ajansı IRNA, "Birkaç dakika önce işgal altındaki topraklara yüzlerce çeşitli balistik füzenin fırlatılmasıyla, siyonist rejimin vahşi saldırısına kararlı bir yanıt operasyonu başladı," ifadelerini kullandı.