Uzmanlar, Avustralya'nın yeni sosyal medya yasağının çocukların çevrimiçi yaşamlarını beklendiği kadar değiştirmeyebileceğini belirtiyor.
Avustralya'nın dünyada bir ilk olan sosyal medya yasağı çarşamba günü yürürlüğe girerken, uzmanlar Euronews Next'e bunun çocukların çevrimiçi yaşamlarını iyileştirmede pek etkili olmayabileceğine dikkat çekiyor.
10 Aralık itibarıyla, Avustralya'da 16 yaşın altındaki çocuklar Facebook, X, Threads, Snapchat, Instagram, TikTok, Twitch, X, Reddit ve Google'a ait YouTube gibi platformlarda hesap açamayacak ya da hesaplarını kullanmaya devam edemeyecek.
Çocuklar hesap oluşturamayacak; ancak giriş yapmadan platformlara erişebilecek.
Ülkenin eSafety Komiseri, yeni düzenlemelerin, daha uzun ekran sürelerini teşvik eden 'tasarım unsurları' ve 'sağlıklarına ve esenliklerine zarar verebilecek' içerikler de dâhil olmak üzere, genç Avustralyalıları sosyal medyada karşılaşabilecekleri 'baskı ve risklerden' korumayı amaçladığını söylüyor.
Yasa yürürlüğe girerken, Avustralya'daki bu büyük değişiklikten neler beklenebilir?
'Çok fazla hata olacak'
Sosyal medya şirketlerinin, 'yaş güvencesi' yani yaş doğrulaması yoluyla 16 yaş altındaki kullanıcıları filtreleyerek Avustralya'nın yeni düzenlemelerine uymaları bekleniyor. Bu, genç Avustralyalıların yaşlarını kanıtlamak için ya video çekimi ya da resmî bir kimlik belgesi yüklediği hizmetler.
Kısıtlamalardan önce, Avustralya 28 bin 500 yüz tanıma testinde 60 yaş doğrulama aracını denedi.
Çalışma, kimlik kontrolü, yüz yaş tahmini ve ebeveyn izni gibi pek çok yöntemin işe yarayabileceğini, ancak 16 veya 17 yaşındaki kullanıcılar için daha az etkili olduğunu ortaya koydu. Araçlar kızlar ve Kafkas kökenli olmayan yüzler için de daha az etkiliydi; bu gruplarda yaş tahmini en az iki yıl sapıyordu.
Uzmanlar, bazı gençlerin doğrulama araçlarını aşabileceği konusunda uyarıyor.
Euronews Next'e konuşan London School of Economics'de sosyal psikoloji profesörü Sonia Livingstone, yaş doğrulamasına değinerek "çok fazla hata" olacağını belirtti.
Sosyal medya şirketleri de bunu kendi uygulama planlarında kabul ediyor.
Sosyal medya devi Meta yakın tarihli bir blog yazısında, "Gerçekçi olmak gerekirse, herkesten resmi kimlik istemeden yaş tespiti konusunda ancak bir yere kadar gidebiliriz (ki bu güvenli değil, ciddi mahremiyet riskleri barındırıyor ve kimlik hırsızlığına yol açabilir)," diye yazdı ve yaş doğrulamasının "tüm sektör" için bir sorun olduğunu belirtti.
Bu gibi durumlarda, hesaplarının gereksiz yere kapatıldığını düşünen 16 yaş üstü çocuklar bu işleme itiraz edebilecek.
Hesap açmak mı, açmamak mı?
Sosyal medya şirketleri kısıtlamalara karşı çıktı. Argümanlarının özü, genç kullanıcılar için zaten yaşa uygun ayarlara sahip oldukları.
Örneğin Meta, çocuklar giriş yapmadan da Instagram'a erişebileceği için, çevrimiçi olarak onlarla kimin iletişim kurabileceğini sınırlayan ve hassas konulardaki içerikleri kısıtlayan uygulamanın 'Genç Hesaplar' özelliklerinin daha sıkı hükümlerine tabi olmayacaklarını söyledi.
Google ve YouTube temsilcisi Rachel Lord, Avustralya parlamentosuna yılın başlarında, genç hesaplarda, 'farklı kiloları ya da fitness seviyelerini' yücelten videolar gibi uygunsuz ya da zararlı içerikleri öneriler bölümünden süzen yerleşik güvenlik önlemleri bulunduğunu söyledi.
O dönem Lord'un söylediğine göre, platforma giriş yapmış çocuk kullanıcılar için YouTube'un otomatik oynatma özellikleri ve kişiselleştirilmiş reklamlar da kapalı.
Essex Üniversitesi'nden internet hukuku profesörü Lorna Woods, şirketlerin çocukların çevrimiçinde neleri gördüğünü denetleme çabalarının çoğu zaman amaçlandığı gibi işlemediğini söyledi.
Woods, Euronews Next'e, "Eğer yeterince etkili olsalardı, yasağa ihtiyaç duyulmazdı," dedi.
Örneğin, Dublin City University'den bir çalışma, genç bir erkeğin açtığı yeni bir YouTube veya TikTok hesabının kadın düşmanı içerikler almaya başlamasının ortalama 23 ila 26 dakika sürdüğünü ortaya koydu.
İngiltere merkezli Molly Rose Foundation'ın bir başka araştırması ise, varsayımsal 15 yaşındaki bir kızın TikTok 'Sana Özel' sayfasındaki önerilen videolarının sıklıkla intihar, depresyon ya da kendine zarar verme ile ilgili olduğunu, hatta talimat videoları içerdiğini gösterdi.
'Alternatif alanlar'
Livingstone, sosyal medya yasaklarına karşı temel argümanlardan birinin, gençlerin kısıtlamaların daha az olduğu 'alternatif alanlar' bulacak olması olduğunu söyledi.
Sensor Tower'a göre, yaşam tarzı uygulaması Lemon8, 'güvenli' video paylaşım uygulaması Coverstar ve canlı yayın uygulaması Tango gibi daha küçük platformlar, 1 Aralık'tan bu yana hem Google Play'de hem de Apple'ın uygulama mağazasında Avustralya'da en çok indirilen ilk 10 uygulama arasında yer alıyor.
Öte yandan, WhatsApp, Telegram ve Signal gibi mesajlaşma uygulamaları popülerliğini koruyor olsa da kısıtlamalardan muaf ve Sensor Tower verilerine göre son birkaç günde çok sayıda indirildi.
Bu yılın başlarında ABD'de kısa ömürlü olan TikTok yasağı, kısıtlamaları aşmanın yollarını arayan gençler için Çin menşeli bir başka video paylaşım uygulaması olan RedNote'un alternatiflerden biri olabileceğini gösterdi.
Livingstone, "İnsanların buluştuğu yerin burası olduğuna dair söylentiler yayılmaya başlayacak ya da ChatGPT'ye en son eğlenceli uygulamanın ne olduğunu soracaklar. Biz fark edene kadar da başka bir yere geçmiş olacaklar,' dedi.
Woods, mesajlaşma uygulamalarının kapsam dışında bırakılması nedeniyle yasağın düzenleyicilerin umduğundan daha az etkili olabileceğini söyledi.
"Herkes WhatsApp'a geçip aynı şeyleri yapıyorsa bunun bir etkisi olacak mı? Ekran ya da uygulama kullanım süresi aynı mı kalacak?" dedi.
Livingstone ve Woods, yasağa dâhil olmayan ancak yine de hassas içerikler ya da riskli etkileşimler barındırabilecek Discord veya Roblox gibi oyun platformlarına birçok gencin yöneleceğini düşünüyor.
Avustralyalı araştırma grupları, kısıtlamaların gençlerin ruh sağlığını nasıl etkilediğini ve yasağın, ergen çocuklarının sosyal medya kullanımını dizginlemeye çalışan ebeveynlere yardımcı mı yoksa zarar mı ettiğini inceleyeceklerini açıkladı.
Buna karşın Woods, kısıtlamaların çocukları sosyal medyadan uzaklaştırıp uzaklaştırmadığını ve çocukların esenliğini artırıp artırmadığını görmek için en az birkaç yıl gerekeceğini söyledi.