Dünya yörüngesi giderek kalabalıklaştıkça, bu tür olaylar daha iyi uydu yönetimine duyulan ihtiyacı açıkça gözler önüne seriyor.
Elon Musk’ın şirketi SpaceX, uydularının başka bir uzay uydusuyla çarpışmaktan kıl payı kurtulduğunu açıkladı.
SpaceX’in Starlink olarak bilinen uyduları, Musk’ın şirketine göre Çinli rakip CAS Space’in geçen hafta fırlattığı dokuz uyduya yörüngede yalnızca 200 metre mesafedeydi.
Olay, SpaceX’te Starlink mühendisliğinden sorumlu başkan yardımcısı Michael Nicholls’un, işletmeciler arasında koordinasyon eksikliği olduğunu söyleyerek duyduğu hayal kırıklığını dile getirmesinin ardından ortaya çıktı.
“Uydu işletmecileri uydularına ait yörünge verilerini paylaşmadığında, uzayda tehlikeli derecede yakın geçişler yaşanabilir” diye, Musk’a ait sosyal medya platformu X’te yazdı.
“Bildiğimiz kadarıyla, uzayda faaliyet gösteren mevcut uydularla herhangi bir koordinasyon veya çakışmaları önleme yapılmadı” diye ekledi.
Uydular, akıllı telefon GPS’i, hava tahmini ve finansal sistemler gibi hizmetleri destekleyerek günlük yaşamda hayati bir rol oynuyor.
Dünya’nın yörüngesi kalabalıklaştıkça, bu tür olaylar daha iyi uydu yönetimi ihtiyacını vurguluyor.
ABD merkezli kar amacı gütmeyen Space Foundation’a göre 2023’te yaklaşık 2.800 uydunun fırlatılmasıyla rekor kırıldı. SpaceX, Starlink programı aracılığıyla bu fırlatmaların önemli bir bölümünü gerçekleştirdi.
2024’te yayımlanan bir Dünya Ekonomik Forumu raporuna göre, alçak Dünya yörüngesindeki uydu sayısının önümüzdeki on yıl içinde %190 artması bekleniyor.
CAS Space, sorumluluğu reddederken aynı zamanda daha iyi işbirliği çağrısı yaparak Nicholls’a yanıt verdi.
"Tüm CAS Space fırlatmaları, bilinen uydular ve enkazla çarpışmaları önlemek için yer tabanlı uzay farkındalık sistemi kullanılarak fırlatma pencerelerini seçer. Bu zorunlu bir prosedürdür" diye CAS Space X aracılığıyla cuma gecesi açıkladı.
"Doğrulanırsa, bu olay faydalı yük ayrımından neredeyse 48 saat sonra gerçekleşti; o zamana kadar fırlatma görevi çoktan tamamlanmıştı. CAS Space, ilerlemek için uydu işletmecileriyle koordinasyon sağlayacak. Bu, iki Yeni Uzay ekosistemi arasındaki işbirliklerinin yeniden tesis edilmesini gerektiriyor" diye şirket, birkaç saat sonra X’teki başka bir paylaşımda ekledi.
CAS Space Kinetica 1 fırlatması, China Daily’ye göre “altı Çin çok amaçlı uydu, Birleşik Arap Emirlikleri için bir Dünya gözlem uydusu, Mısır için bir bilim uydusu ve Nepal için bir eğitim uydusu” taşıdı.
Nicholls’un paylaşımı, bu uzay araçlarından hangisinin Starlink uydusunun yakınından geçtiğini belirtmedi.
Nicolls, yanıtında “Hızlı yanıt için teşekkür ediyor ve gelecekteki fırlatmalar için koordinasyon içinde çalışmayı sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi.
“Tüm uydu işletmecileri arasında veri paylaşımının sağlanması kritik önemde.”
Uzay araçları arasında yaşanacak bir çarpışma, yörüngeye tehlikeli parçalar saçan büyük miktarda enkaz oluşturabilir. Bu uzay çöpü, daha fazla çarpışma riskini artırır ve hem mevcut uyduları hem de gelecekteki görevleri tehdit eder.
Uzmanlar ayrıca, uzay enkazı kritik bir seviyeye ulaştığında çarpışmaların bir zincirleme reaksiyonu tetikleyerek daha fazla enkaz yaratıp yörüngenin bazı bölümlerini kullanılamaz hale getirebileceğini öne süren, NASA’dan bir bilim insanı tarafından ortaya atılan “Kessler Sendromu” olasılığı konusunda uyarıyor.