Birinin durmadan ayak sallaması ya da parmaklarıyla oynaması sizi sinirlendiriyor mu? Cevabınız "evet" ise, yalnız değilsiniz.
REKLAM
Kanada’daki British Columbia Üniversitesi'nden (UBC) araştırmacıların yürüttüğü bir çalışmaya göre, insanların yaklaşık üçte biri, başkalarının küçük ve tekrarlayıcı hareketlerini görmekten ciddi rahatsızlık duyuyor. Bu duruma "misokinezi" adı veriliyor.
Hareket nefreti
İlk kez 2021'de bilimsel olarak kapsamlı biçimde tanımlanan misokinezi, kelime anlamıyla "hareket nefreti" demek. O dönemde hakemli bilimsel dergi Scientific Reports'ta yayınlanan çalışmanın baş yazarı psikolog Sumeet Jaswal, Science Alert'e yaptığı açıklamada bunu şöyle tanımlıyor:
“Misokinezi, bir başkasının el ya da ayak gibi uzuvlarını amaçsızca, tekrarlayan şekilde hareket ettirmesini görmekle tetiklenen yoğun bir olumsuz duygusal tepkidir.”
Misokinezi, işitsel uyaranlara karşı gelişen misofoni adlı bozuklukla benzerlik taşıyor. Ancak burada tetikleyici olan şey görüntü, yani hareketler.
Araştırmacılar, 4 bin 100’den fazla kişinin katıldığı bir dizi deneyde, üniversite öğrencileri ve genel toplumda bu duruma ne kadar rastlandığını incelemişti. Sonuçlar çarpıcıydı.
Katılımcıların yaklaşık yüzde 33’ü, günlük yaşamda karşılaştıkları kıpırdanmalardan dolayı rahatsızlık duyduklarını ifade ediyordu.
Psikolog Todd Handy, bu durumun insanları sosyal ilişkilerde, iş ortamında ve eğitim hayatında anksiyete, öfke, huzursuzluk gibi tepkilerle olumsuz etkilediğini belirtiyor. Bazı kişiler, sırf bu nedenle sosyal ortamlardan uzak durmayı tercih ediyor.
Neden rahatsız oluyorlar?
Araştırmacılar beyindeki ayna nöronların bu olayda rol oynayabileceğini düşünüyor.
Jaswal, "Ayna nöronlar, bir hareketi yaptığımızda aktifleştiği gibi, o hareketi başka birinde gördüğümüzde de devreye giriyor. Örneğin, birinin canı yandığında bizim de yüzümüzü buruşturmamız gibi" diyor.
Bu bağlamda, kıpırdanan birini gören misokinezi hastası, o kişinin kaygı halini beyninde yansıtıyor ve kendisi de istemsizce huzursuzlaşıyor olabilir.
2024'te Jaswal’ın yürüttüğü ek bir çalışmada da misokinezi yaşayan bireylerin dikkatlerini bir uyarandan koparmakta zorlandığı, dolayısıyla esas sorunun dikkat dağılması değil, dikkat bırakamama olduğu öne sürülmüştü.
Gerçek ve yaygın bir sorun
Her ne kadar bilimsel araştırmalar yeni başlamış olsa da, eldeki veriler bu durumun yaygın, gerçek ve psikolojik açıdan etkileyici olduğunu gösteriyor.
Todd Handy, misokineziden mustarip bireylere şöyle sesleniyor: “Yalnız değilsiniz. Bu sorun sandığınızdan çok daha yaygın ve yaşadığınız şey gerçek.”