Sivrisinek kaynaklı hastalıklar, küresel ölçekte kamu sağlığının bugün karşı karşıya olduğu en büyük zorluklardan biri olarak öne çıkıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yeni bir raporda, finansman kesintileri ve ilaç direncinin “büyüyen tehdidi” eşliğinde geçen yıl dünya genelinde sıtma vakaları ve ölümlerin arttığı uyarısında bulundu.
2024’te tahminen 282 milyon sıtma vakası ve 610 bin ölüm görüldü; bu, önceki yıla kıyasla yaklaşık 9 milyon ek vaka ve 12 bin daha fazla ölüm demek.
DSÖ’ye göre, Afrika’daki 11 ülke sıtma vakaları ve ölümlerin yaklaşık üçte ikisini oluşturuyor ve ölüm oranını düşürmede kaydedilen ilerleme “hala hedeften çok uzak”.
Malaria No More UK adlı kar amacı gütmeyen kuruluşun genel müdürü Gareth Jenkins, yaptığı açıklamada, 2024’teki vaka artışının, “bu yılki finansman kesintilerinin etkisini henüz yansıtmadığı için daha da endişe verici” olduğunu söyledi.
ABD, Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa gibi zengin ülkeler, küresel sağlık programları için finansmanı ciddi biçimde kıstı; buna sıtmayla mücadeleye yönelik olanlar da dahil.
DSÖ, uluslararası yardım kesintilerinin salgın riskini ve sıtmanın yeniden yükselişini artırdığını, ancak finansman düzeylerinin zaten yetersiz olduğunu söyledi.
Rapora göre 2024’te sıtmanın kontrolüne yönelik küresel finansman 3,9 milyar dolar (3,4 milyar avro) olarak tahmin edildi. Bu, bir önceki yıla göre hafif bir düşüş ve sağlık otoritelerinin ihtiyaç duyulduğunu söylediği 9,3 milyar doların (8,1 milyar avro) çok altında.
Sıtma, dünyanın en büyük halk sağlığı sorunlarından biri. Parazit taşıyan sivrisinekler aracılığıyla insanlara bulaşıyor; bu da, insanlar arasında yayılan diğer hastalıklara göre ortadan kaldırılmasını daha zor hale getiriyor.
DSÖ, hastalığı taşıyan parazitin evrim geçirmesiyle sıtmayla mücadelenin zorlaştığını, insektisitli cibinlikler gibi mevcut tedavilerin ve koruyucu önlemlerin giderek daha az etkili hale geldiğini uyardı.
En az sekiz Afrika ülkesi, artemisinine karşı kısmi direnç bildirdi. DSÖ, parazitin 1980’lerin başına kadar birinci basamak ilaç olan klorokinden kaçmayı öğrendiğinden beri artemisininin sıtma tedavilerinin “bel kemiği” olduğunu belirtiyor.
Jenkins, yeni tedaviler, “yeni nesil” cibinlikler ve aşılama kampanyaları dahil, sıtmayla mücadele için küresel finansmanın artırılması çağrısında bulundu.
Jenkins, “Liderlerin olası bir sıtma yeniden yükselişinin boyutunu anlamakla kalmayıp, ülkelerin karşı koymasına yardımcı olabilecek sıtma biliminin potansiyelini de görmeleri gerekiyor” dedi.