Güvenlik, göç ve sert söylemlerin yükselişi Şili'de son derece kutuplaşmış bir seçime işaret ediyor. İdeolojik uçlardan adaylar ve organize suç korkusu arasında kalan Şilililer, bu Pazar günü siyasi rotayı yeniden belirleyebilecek seçimlerde oy kullanacak.
Şilililer 16 Kasım Pazar günü, siyasi yasak nedeniyle yeniden aday olamayan Devlet Başkanı Gabriel Boric'in halefini seçmek üzere sandık başına gidecek. Oylama, önceki seçimlere damgasını vuran ekonomik ve sosyal tartışmaları arka plana iten güçlü bir kutuplaşmanın ortasında ve vatandaşların ana kaygısının güvenlik olduğu bir ortamda gerçekleşiyor.
Şili on yıllar boyunca Latin Amerika'nın en güvenli ülkelerinden biri olarak kabul edildi. Dünya Bankası'na göre 2023 yılında 100 bin kişi başına altı olan cinayet oranı bölgesel kıyaslamalara göre düşük kalsa da, ülke 2021 yılından bu yana sınır aşan organize suçlarda istikrarlı bir artışla karşı karşıya. Tren de Aragua gibi çetelere atfedilen adam kaçırma, gasp, kiralık katil ve vahşi soygunlar güvenlik algısını değiştirdi.
Başlıca adaylar kimler?
Anketler komünist Jeannette Jara, aşırı sağcı Jose Antonio Kast ve radikal özgürlükçü Johannes Kaiser'i önde gösteriyor. Her üçü de suçla mücadele ve göç kontrolü odaklı konuşmalar yapıyor.
Eski bir çalışma bakanı ve Şili için Birlik bloğunun tek temsilcisi olan Jara, birleşik bir sol kanat adayına liderlik eden ilk komünist olarak şimdiden tarihe geçti. Polisi güçlendirmeyi, yeni cezaevleri inşa etmeyi ve Güvenlik Bakanlığı ile organize suçlara karşı yeni uzmanlaşmış birimlerin oluşturulması da dahil olmak üzere Boric hükümeti tarafından desteklenen güvenlik politikalarını sürdürmeyi vaat ediyor.
Göçmen karşıtı söylem zemin kazanıyor
Diğer uçta ise 2021'de kazanmaya çok yaklaşan Kast, düzensiz göçe karşı sert bir söylem benimseyerek güçlendirilmiş sınırların genişletilmesini, kitlesel sınır dışı edilmeleri ve polis varlığının arttırılmasını öneriyor.
Bu seçimin sürprizi, kışkırtıcı söylemi ve Donald Trump'tan esinlenen söylemleriyle dikkat çeken radikal özgürlükçü Johannes Kaiser oldu: 'Make Chile Great Again' (Şili'yi Yeniden Büyük Yap) şapkaları, bayraklar, gürültülü müzik ve göçmenler ile uluslararası örgütlere karşı konuşmalar.
Protestolardan güvensizlik korkusuna
2019'daki protestolardan dört yıl sonra, hareketin izleri mevcut, ancak vatandaş huzursuzluğunun odağı değişti. Bir zamanlar eşitsizliğe karşı bir protesto olan bu hareket şimdi suça ve düzensiz göçe karşı bir öfkeye dönüşüyor.
Analistler, seçmenlerin yaklaşık yüzde 25'ini oluşturan gençlerin belirleyici olacağına dikkat çekiyor. Siyaset bilimci Guillermo Holzmann AP'ye verdiği demeçte "Bu grup için güvenilirlik ve somut sonuçlar önemli," diyerek oyların uç noktalara gittiğini belirtti.
Belirleyici seçimler ve neredeyse kaçınılmaz bir ikinci tur oylama
15,7 milyon vatandaşın oy kullanmaya çağrıldığı ve zorunlu oy hakkının bulunduğu Şili, son yılların en gergin seçimlerinden birine hazırlanıyor. Anketler iki adayın da ikinci tura kalmamak için gereken yüzde 50'ye ulaşamayacağını gösterirken, Kast ve Jara arasında 14 Aralık'ta yapılacak ikinci tur seçim en olası senaryo olarak görünüyor.
Pek çok seçmen için temel mesele artık ekonomik model ya da sosyal reformlar değil, güvenlik. Bu Pazar günü yapılacak seçimler Şili'nin siyasi haritasını yeniden şekillendirebilir.