Aşırı muhafazakar din adamı Ryszard Halwa, Polonya’nın başkenti Varşova’nın mütevazi bir mahallesinde bulunan “Yaşamın korunması” adlı bir vakfın başkanlığını yapıyor.
Polonya’daki seçim kampanyası döneminde Halwa, sağ-kanat politikacılara dini dergisinin ön sayfasına fotoğraflarını koyarak destek verdi. Halwa, bir “medya rahibi”. Onun görevi, Polonya’nın yazılı basını, radyo ve televizyonun da yardımıyla her şekilde kürtajla mücadele etmek.
Polonya, Avrupa genelindeki en sert kürtaj yasalarından birine sahip. Polonya’da kürtaj, sadece tecavüz, hamile kadının sağlığının tehlikeye girmesi ya da ceninin sakat olması durumlarında yasadışı.
Ancak rahip Ryszard için mevcut yasa yeterince sert değil: “Bugün kürtaj yasası korkunç ve vahim, gerçekten korkunç. Tecavüz sırasında gebe kalındığında, çocuğun alınmasına izin veriyor. Doğum öncesi muayenelere izin veriyor ve eğer bu muayene, çocuğun sakat olduğunu gösteriyorsa, yasa bu çocuğun öldürülmesine de izin veriyor. Ben bu yasaya karşıyım. Bu, sanki İkinci Dünya Savaşı gibi; Almanlar Alman ırkını saflaştırmak için sakat çocukları öldürmesi gibi birşey.”
Rahip Ryszard, kariyerine Kalküta’nın gecekondularında başladı. Avrupa’ya döndüğü günden beri Halwa, Polonya’da genel bir kürtaj yasağının kabul edilmesi için mücadele veriyor: “Demografik bir tehdit var, sadece Polonya için değil tüm Avrupa için. Beyaz ırk yaşlanıyor ve yok olacak.”
Sokağın sadece birkaç adım aşağısında ise, yasağın serbertleştirilmesi için mücadele veren “Polonya Kadın ve Aile Planma Federasyonu” bulunuyor. Polonya’da her yıl gizlice 100-200 bin kürtaj yapılıyor.
Federasyonun başkanı Wanda Nowicka, muhafazakar girişimin, Polonya’da genel bir kürtaj yasağını ortaya koymasının felaket olacağını ifade ediyor: “Kadınlar hayatlarını kaybedebilirler çünkü sağlıkla ilgili problemler olduğu zaman, doktorlar annenin hayatını kurtarmak yerine, ceninin hayatını kurtarmayı tercih edebilirler. Polonya’da bugünkü kürtaj karşıtı mevcut yasa, birçok kötü sonuç doğurdu. Öncelikle bu yasa, kürtajları durduramadı. Yani kadınlar kürtaj yaptırıyorlar ancak bunu gizlice yaptırıyorlar. Size kürtaj hizmetlerinin, gizli kürtaj hizmetlerinin sunulduğuna dair bazı ilanlar göstereyim. Örneğin, burada jinekolog, her türlü hizmet veren bir jinekolog yazan bir ilan var. Sonra, jinekolog, farmakoloji, profesyonel ve güvenli yazan bir ilan daha var.”
İrlanda, Malta ve Polonya, Avrupa’da kürtaj yasası anlamında en sert üç ülke. Her geçen gün daha fazla kadın kürtaj için yurt dışına gidiyor; Slovakya’ya, Çek Cumhuriyeti’ne ya da Almanya’ya.
Sınırın Almanya tarafında, Polonyalı kadınlar için danışmanlık ve kürtaj hizmeti veren çok sayıda kamu ve özel sağlık kuruluşu var.
Sabahın erken saatlerinde güneş, bize batıya doğru yol gösterdi. Almanya’ya, sınırın diğer tarafına, araba ile birkaç dakika mesafedeki Prenzlau’ya gitmek için Polonya’dan ayrılıyoruz.
Üç yıl önce, her yıl yaklaşık 50 Polonyalı kadın, ülkelerindeki gizlice yapılan kürtaj yerine Prenzlau’yu tercih ediyordu. Şimdi ise, bu Alman hastanesine, her yıl Polonya’dan 600 kadın vakum ile kürtaj için geliyor.
“Julita” olarak çağrılmak isteyen bu çok genç kadın onlardan sadece birisi. Bu zor durumda ona destek olmak için, babası “Julita“nın yanında.
“Julita”, Polonya’da gizlice yapılan kürtajlar sırasında oluşabilecek komplikasyonlardan korktuğu için bu konuda Almanya’yı tercih ettiğini ifade etti: “Benim de diğerleri gibi Polonya’da gizlice kürtaj yaptırmak için cesaretim yoktu. Oradaki durum, gerçekten kötü. Burada, kürtajın yasal olduğu Almanya’daki gibi değil. Polonya’da sağlıkla ilgili komplikasyonların olmasından korkuyordum. Polonya’da kürtaj yaptırmayı kabul edecek bir doktor bulmak çok zor. Polonya’daki yasa gerçekten çok sert. Almanya’daki gibi olmalı. Eğer kürtaj yaptırmak istiyorsanız, bu hizmete herkes erişebilmeli ve bu kadar karışık olmamalı. Çünkü her kadının kendi kararını verme hakkı var. Ancak Polonya’daki bu durumun değişeceğini düşünmüyorum. Katolik Kilisesi’nin de rahiplerin de kafalarının içinde sabit fikirleri var.”
Her geçen gün artan Polonyalı hastalar ile başa çıkabilmek için Alman hastaneler, Polonyalı hemşireleri, psikoloogları ve doktorları bünyesinde bulunduruyor. Kürtajın fiyatı, 450 Euro. Polonya’da gizlice yapılan kürtajın maliyeti ise 1000 Euro’yu bulabiliyor.
Prenzlau Hastenesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Janusz Rudzinski, Polonya’da gizlice yapılan kürtajların, ciddi komplikasyonlara neden olması riski var: “Bu yasadışılığın, Polonya’da gizlice yapılan bu kürtajın riski; bazen bu gizli kürtajların gerekli tıbbi bilgi olmadan yapılması. Bu da, çok ciddi komplikasyonlara neden olabilir, hatta kadının sağlığı ve hayatı için bir tehdit olabilir. Yasadışı kürtajlar, enfeksiyonlara, kan zehirlenmesine, kanamalar, çok kuvvetli kanamalara, hatta ölümcül kanamalara neden olabilir.”
Varşova’ya baktığımızda, merkezdeki tren istasyonuna 10 dakika mesafede Fransisken mezhebinin, zor durumdaki annelerin istenmeyen bebeklerini gizli ve güvenli bir şekilde terk edebilecekleri “yaşamın penceresi” adını verdikleri bir yer var.
Son yıllarda Polonya’da parklara bırakılan ya da balkondan atılan bebeklerin sayısı arttı. Hemşire Barbara, “yaşamın penceresi“ndeki bebeklere gündüzleri ve geceleri gözkulak oluyor.
2008’de kurulan bu yerde profesyonel bir hemşire olan Barbara, yeni doğmuş istenmeyen on bebeğin ilk bakımıyla ilgilendi: ““Yaşamın penceresi“nin amacı, henüz bir aileye sahip olamamış, dışarı atılmış bu çocukları korumak. Kuruluşumuzdan iki hafta sonra, ilk bebeğimizi bulduk, bir erkek bebekti. Bu evde, İkinci Dünya Savaşı sırasında, Yahudi bebekleri koruduk ve onları kurtardık. Yahudi anneler bize gelip, bebeklerini saklamamızı istediler ve biz de yaptık. Buradaki gelenek; hayatları kurtarmak.”
Polonyalıların yaklaşık yüzde 90’ı Katolik. Kilise, siyasi partiler ile yakından bağlantılı. Son olarak, Polonya parlamentosu genel bir kürtaj yasağını neredeyse kabul etti. Oylama, Mariusz Dzierzawski’nin kampanyası sayesinde bir buçuk milyonu aşkın kürtaj karşıtının imzalarıyla başlatıldı.
Dzierzawski, Avrupa’da her yıl bir buçuk milyon doğmamış bebeğin öldüğünü söyledi: “Polonya’da her yıl, 500’den fazla annenin karnındaki bebek yasal olarak öldürülüyor. İnsan öldürmek kötü birşey. Ben kesinlikle buna karşıyım. Polonya ile kıyasladığınızda, Avrupa’nın diğer yerlerindeki kürtaj sorunu daha da büyük. Bu gerçekten utanç verici. Her yıl, Avrupa’da bir buçuk milyon doğmamış bebek öldürülüyor. Doğmamış çocukların her biri korunmadığı sürece, mücadelemizden vazgeçmeyeceğiz.”
Ancak Polonya toplumu bu konuda ikiye bölünmüş durumda, kürtaj taraftarları ve kürtaj karşıtları arasında. Sosyologlar, cinsel davranış kalıplarının değiştiğini söylüyorlar. Kadın hakları savunucusu
Agnieszka Grzybek, “Kadınlar için evet” adlı bir kampanya başlattı.
Onun amacı, mevcut yasayı yumuşatmaları konusunda parlamentoya baskı yapmak için 100 bin imza toplamak: “Okullarda cinsel eğitim, gebelikten korunma yöntemlerinin geri ödenmesi ve tüp bebek ve ayrıca kürtaj hakkının serbetleştirilmesi, bunların hepsi bu pakette var.”
Varşova’ya bir saat mesafede, küçük bir kasaba olan Tluszcz’da inşaatı süren yeni bir kilise var. Katolik kilisesi, Polonya’nın Avrupa Birliği üyeliğini destekliyor.
1993’de oylanan daha sert bir kürtaj yasası var. Ancak Polonyalı kürtaj karşıtları, bu konuda daha da ileri gitmek istiyor.
Doktor Wujkowska’nın, Slovakya’daki, Macaristan’daki, İrlanda’daki ve İspanya’daki kürtaj karşıtlarıyla iyi ilişkileri var: “Projemiz henüz bitmedi. 600 bini aşkın kişi imza verdi. Polonya sivil toplumunun başlattığı bu girişim, devam edecek. Daha çok imza toplayacağız. Sadece Polonya’da değil, Avrupa’nın her yerinde. 1 milyon imzayla, tüm Avrupa’da kürtajı yasaklayan bir yasanın kabul edilmesi için bir Avrupa girişimi başlatacağız.”
Varşova’da okullarda cinsel eğitim zorunlu değil. Sadece bir seçenek. Ülkede gençler arasında istenmeyen hamilelikler giderek artıyor ve Polonya bununla başa çıkmak zorunda.
15 yaşın altında hamile kalan gençlerin sayısı her geçen gün artıyor. Her yıl, 19 yaşın altında hamile kalanların sayısı 20 binden fazla.
Finka, hamileliği önleyiciler ile ilgili, gençleri gönüllü olarak bilgilendiriyor: “Gençler bizimle oldukça sık iletişime geçiyorlar, hamile kızlar, başka hiçbir yardım bulamadıklarını ve bunun gibi şeyler söylüyorlar. O kızlar, hamile kaldıklarında nasıl ve nereden yardım alacaklarını bilmiyorlar. En küçük hamile kız, sadece 13 yaşındaydı.”
Roma Katolik Kilisesi’nin kürtaj karşıtı sert duruşu, kadın hakları ile uyumlu mu? Polonya toplumu bu konuda derinden bölünmüş durumda. Polonya’da yasadışı kürtajla ilgili bu tartışma sürecek.