Avrupa Komisyonu ve Avrupa Merkez Bankası Litvanya’nın Ocak 2015’te Euro Bölgesi’ne dahil edilmesini onayladı. Karar sonrası Litvanya Ulusal Darphanesi’nde hummalı bir şekilde madeni Euro’lar basılmaya başlandı.
Litvanya 2007’de de Euro bölgesine katılmak istemiş ancak o dönemde ülke enflasyonu yüksek olduğu için bu talep reddedilmişti. Litvanya gereken kriterleri yerine getirdikten sonra yaptığı ikinci başvuruda Euro bölgesine kabul edildi. Bu kriterler: düşük enflasyon, düşük bütçe açığı ve düşük borç seviyesi. Ülke 1 Ocak’ta resmi olarak Euro bölgesinde olacak.
Vitas Vasiliauskas, Litvanya Merkez Bankası Genel Müdürü:
“Euro’ya giriş ekonomik bir proje değil sadece. Bunun siyasi yönleri de var. Şu anda üç Baltık ülkesi (Estonya, Letonya, Litvanya) Euro sistemine entegre oldu. Sanırım insanlar kendilerini daha güvende hissedebilecek.”
Ülkenin en önemli gündem maddesi, Litas’tan Euro’ya geçiş, gazete manşetlerinin birinci sayfasında. Muhalefet bu geçiş sonrası fiyatların yükseleceğini iddia ederek hükümeti eleştiriyor. Litvanyalılar da ikiye bölünmüş durumda. Ülkenin yarısı Euro’ya geçişi savunurken, diğer yarısı, ülke ekonomisine sıkıntılar getireceğini iddia ederek buna karşı çıkıyor. Öte yandan Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin hepsi Euro’ya geçmiş değil. Gelecek yıldan itibaren Litvanya Birliğin Euro kullanan 19’uncu üyesi olacak. Litvanya, madeni paralar üzerinde ülkenin efsanevi figürü at üzerinde şövalye “Vytis” ile temsil edilecek.
UNESCO Dünya Mirasları listesinde olan Baltık Denizi kıyısında 98 km uzunluğundaki kum plajı Kuron Dili’nde görüştüğümüz Kaptan Romas: “İnsanların çoğu hatta babam, Litvanya ve paramız Litas’ın bağımsızlığı için savaştı. 75 yaşındaki babam hayatı boyunca birçok askeri istilalar ve para birimi değişikliği gördü. Euroya geçiş hiç de iyi olmayacak” diye endişelerini dile getirdi.
Litvanya’da vasıfsız işçiler 300 euro kazanırken kalifiye elemanlar 700 euro kazanıyor. Fabrika işçisi Angel Euro’ya geçişin hayatı pahalandıracağını düşünüyor ve ekliyor: “Euro’ya şüpheci yaklaşıyorum. Çünkü herkes fiyatların artacağını söylüyor. Çalıştığımız şirkette yüksek maaş alamadığımız için, fiyatlar arttığında yaşam koşulları da ağırlaşabilir. Bu yüzden Litvanya’nın Euro para birimine geçişine tamamen karşıyım.”
Ancak istatistikler ise Angel’in dediklerinin tam tersini söylüyor. Çünkü Euro’ya geçişle beklenen fiyat artışı yüzde 0,2 gibi çok düşük bir miktarda olacak. Gelecek yıl için enflasyon tahmini ise sadece yüzde 1,5.
İhracat yapan bir şirketin yetkilisi Liudas Skierus, Litas’tan Euro’ya geçişin en olumlu sonuçlarından birisinin daha ucuz işlem maliyetleri olacağını savunuyor: “Genel olarak Euro bölgesindeki firmalarla çalıştığımız için herşeyi haliyle Euro olarak hesaplıyoruz. Ham madde ücretleri, ihracat fiyatları, yeni ekipman ve makine satın alımında tamamen Euro kullanıyoruz. Bu yüzden Euro’nun Litvanya’ya girişi, hayatı bizim için çok kolaylaştıracak.”
Başkentte fiyat denetleyiciliği yapan İlmera, 16 yıldır fiyatları kontrol ediyor. Euro’ya geçiş hazırlıkları kapsamında şu ana kadar genel bir fiyat artışı gözlemlemediğini söyliyen İlmera, para geçiş sürecinin kendisi için oldukça zorlu geçeceğini şöyle anlattı: “İşler daha da artacak. Fiyatları hem Litas hem de Euro olarak kayıt altına almalıyım. Ayrıca fiyat etiketleri üzerinde her iki para birimi doğru hesaplanmışmı diye kontrol etmeliyim.”
Litvanya orta sınıfından klasik bale dansçısı Ilva ile randevumuz var. O da fiyatların artmasından korkuyor. Ancak İrva’nın Euro’ya karşı asıl eleştirisi, ulusal kimliği zayıflatacağı yönünde şekillenmiş. Ilva Juodpusyte: “Litvanya kimliğimizin sembolü olan Litas’ı kaybedeceğimiz için çok üzgünüm. Litas tarihimizi temsil eder ve ülkemizde veya dışarda yaşayan her Litvanyalı için önemli bir anlamı var.”
Litvanya tarihinin sembolü, Litvanya’nın efsanevi koruyucusu at üzerindeki şövalye figürü ortadan kaybolacak mı sorusuna Antanas hayır diyor. Litvanya’nın bağımsızlık mücadelesinden beri Antanas, ülkenin özgürlük içgüdüsünü sanatında tasvir ediyor. Ayrıca o, Litvanya madeni Euro’larının ulusal figür tasarımcısı. Sovyet döneminde, kamuda uzun bir süre yasaklı olan Vytis sembolü, Litvanya Bağımsızlık İhtilali sonrası serbest kalmış.
Antanas Zukauskas: “Bu Litvanya’nın arması Vytis figürü. Bu da Avrupa’ya doğru dörtnala koşan Litvanya şovalyesi. Bizim sembolümüz şovalye Avrupa’nın sembolü yıldızlarla birleşiyor. Avrupa’nın bir parçasıyız. Ulusal sembolümüzü Avrupa’nınki ile birleştirme düşüncem bu madeni paralar üzerinde şiirsel bir dille anlatılıyor. Yani Litvanyalı şovalye, yıldızlarla dolu Avrupa cennetine at koşturuyor.”
Litvanya ormanlarının ortasında ufak bir sayfiye köyü olan Druzilia’da pansiyon işleten bir çift ise Litvanya’nın 3 milyon nüfuslu ufak bir ülke olduğunu, çok daha büyük bir siyasi, ekonomik ve para birliğinin bir parçası olmanın onlara göre avantajları çok.
Litvanya Litas’ı yakında tarih olacak. Litvanyalılar içinde siyasi havanın çetin olduğu bu fırtınalı bölgede, Euro’ya demir atmanın ülkeye istikrar ve güven getireceğini düşünenler olduğu gibi bunun kumdan bir kale olduğunu savunan şüpheciler de var.
WEB-BONUS:
Neden Euro’ya geçiliyor? Litvanya Merkez Bankası Genel Müdürü Vitas Vasiliauskas, Litvanya’nın Ocak 2015’te neden Avrupa tek para birimine geçeceğini açıklıyor. Litvanya Euro bölgesinin 19’uncu üyesi olacak. Kendisi ile yaptığımız röportajın tamamı için linke tıklayın.