Space programı bu hafta Kazakistan'da bulunan Baikonur Uzay Üssü'nden uzaya fırlatılan ExoMars uzay mekiğini görüntülemeye gitti. Mars'a gidip incelemeler yapacak olan bu uzay aracı, metan gazı izleri
REKLAMSpace bu hafta Kazakistan Baikonur’daki Uzay Üssü’nde… ExoMars uzay gemisi Kızıl Gezegen’de yaşam izleri aramak için az sonra gökyüzüne fırlatılacak.
Bilim ve mühendislik teknolojileri bu proje için birbirine adeta meydan okuyor. Biz de bu çalışmaları size ‘İstikamet Mars’ programıyla ekranlara getireceğiz.
ExoMars projesi Baikonur’daki Kazak bozkırlarında başlıyor. Yuri Gagarin, Rusya adına uzaya ilk giden insan olmuş ve bu tarihi yolculuk burada başlamıştı.
Fırlatma platformunun üç kilometre açığında Avrupalı ve Rus mühendis ve bilim insanları heyecanlı bir bekleyiş içerisindeydi.
Yıllardır uzay araştırmalarında kullanılan aletler son teknolojiyle donatılarak Mars’a doğru fırlatıldı.
Oleg Korablev, IKI Uzay Araştırma Enstitüsü, Moskova: ‘‘Geliştirdiğimiz aletler sarsıntıya karşı çok hassas. Umarım tüm yolculuk boyunca herhangi bir sorun çıkmaz ve hedefimize ulaşırız.’‘
Nicolas Thomas, Bern Üniversitesi, CaSSIS Araştırma Bölümü: “Yaklaşık 40 dakikadır çok gerginim. Aynı zamanda biraz stresli hissediyorum.’‘
‘‘Buradaki insanlar bu iş için çok emek harcadı. Şu anda burada olan kişiler evlerindeyken var gücüyle çalıştı. Tüm bu özverili çalışmalar, işte bu uzay mekiğini yörüngeye koymak için.’‘
‘‘Şu anda fırlatmaya beş dakika kaldı. Biraz gerginim.’‘
Roket gökyüzüne doğru yükseliyor ve herkes rahatlıyor.
Francesca Ferri, Padua Üniversitesi, AMELIA Deneyi Araştırma Görevlisi: ‘‘Harika! Şu anda Mars’a doğru yol alıyoruz. Gerçekten de muhteşem. Heyecan verici.!’‘
Roket Dünya’dan güvenli bir şekilde ayrıldı. Ancak daha yapılacak çok şey var.
Birkaç saat sonra Moskova’daki Görev Kontrol Merkezi’nde yüzler yeniden asılıyor. ExoMars uzay gemisi birazdan zorlu bir manevra yapacak.
Roket motorlarını dört kez ateşleyecek ve uzay mekiğinden ayrılacak.
Nicolas Thomas, Bern Üniversitesi, CaSSIS Araştırma Bölümü: “Bu, belli bir zamana kadar kontrol edebildiğiniz bir patlama. Bu tarz durumlarda her zaman risk vardır.’‘
Ayrılık gerçekleşiyor. Şimdi Avrupa Uzay Ajansı çalışanları gerekli kontrolleri yapacak.
Thomas Passvogel, Avrupa Uzay Ajansı, Bilim Proje Başkanı: ‘‘Uzay mekiğinin her mekanizmasını test ediyoruz. Bu araç tamamıyla kontrol altında olmalı. Haftalar sonra sırasıyla diğer aygıtları da tek tek kontrol edeceğiz. Ayrıca Dünya ile iletişim kurduğumuz büyük anteni de… Kısaca bu süreç içerisinde test edilebilen her şeyi kontrol edeceğiz. Daha sonra uzay mekiği yoluna devam edecek. Bunun yanında, Mars’a iniş yapmadan önce de son kontrolleri yapacağız.’‘
ExoMars’ın iki öncelikli projesi var. Öncelikle Mars’ın atmosferini inceleyip metan gazı arayacak. Daha sonra da Kızıl gezegen’in yüzeyine mini bir uzay aracı gönderecek.
REKLAMAvrupa ve Rusya’daki Mars uzmanları bu projeyi dikkatle takip ediyor. Tıpkı Fransa’daki Lyon Üniversitesi gibi…
Araştırmacılar Mars’ta çok az olduğu tahmin edilen metan gazının tam olarak var olup olmadığını bilmek istiyor.
Patrick Thollet, Lyon Üniversitesi, Doçent Doktor: ‘‘Daha çok metan gazının varlığıyla ilgileniyoruz. Çünkü metan, Mars atmosferinde çok durağan bir yapıda değil. Mars’ta sabit olan karbondioksit gazı… Eğer Mars’ın atmosferinde metan gazı varsa, birkaç yüz yıl sonra karbondioksite dönüşecektir ve gezegen de bu gazı şu anda etrafa yayıyor demektir.’‘
Bilim insanları Mars’taki metan gazının peşine düştü. ExoMars’ın göndereceği fotoğraflarlada bazı ipuçları elde edilebilir.
Cathy Quantin-Nataf, Lyon Üniversitesi, Profesör: ‘‘Mars’ın yüzeyini araştırdım. Bana göre ExoMars mekiğine ait en ilgi çekici aygıt Bern’de geliştirilen CaSSIS kamerası… Bu kamera sayesinde Mars’ın renkli fotoğraflarını çok büyük bir çözünürlükte çekebileceğiz. Ayrıca tepeler, çukurlar gibi topoğrafik bilgileri de sistemli bir şekilde yine yüksek çözünürlükle elde edeceğiz.’‘
REKLAMBu fotoğraflar sayesinde daha önce üzerinde tartışılan Marsın yüzeyinde tuzlu suyun olup olmadığı gerçeğini de gün yüzüne çıkaracak.
Patrick Thollet, Lyon Üniversitesi, Doçent Doktor: “Mars’ta sıvı halde su bulmadık. Sadece tuz izlerine rastladık. Mars’ta tuzun olması sıvı haldeki suyun varlığıyla mümkün. Burada yediğimiz sofra tuzundan bahsetmiyoruz. Bu tuz türü, suya atılarak beyazlatmada kullanılıyor. Yani hayat izlerine rastlamak için pek de olumlu bir işaret değil.’‘
ExoMars Ekim ayında Kızıl Gezegen’e vardığında ana uzay gemisi yörüngede kalacak ve diğer küçük mekik Schiaparelli Mars’ın yüzeyine inecek.
Mars’ın yüzeyi Kazakistan’daki Baikonur gibi… Ama biraz daha farklı… Aşırı derecede soğuk ve kuru… Schiaparelli mekiği bu farkı tam olarak açığa çıkarmaya çalışacak.
Francesca Ferri, Padua Üniversitesi, AMELIA Deneyi Araştırma Görevlisi: “Uzay mekiğinin atmosfer içerisinde gidebilmesi sayesinde, Mars’ın atmosferiyle alakalı birçok ölçüm yapabiliyoruz. Böylelikle Mars’ta meydana gelen iklim olayları konusunda bazı öngörüler ortaya koyabiliyoruz. Ayrıca bilimsel olarak bazı şeyleri anlamamız kolaylaşıyor.’‘
REKLAMBunun yanında Oleg Korablev tarafından geliştirilen spektrometre sayesinde Mars’taki havanın içerisinde bulunan elementler ölçülebiliyor.
Oleg Korablev, IKI Uzay Araştırma Enstitüsü, Moskova: ‘‘Bu alet Kızıl Gezegen’in atmosferinden geçen güneş radyasyonunu ölçerek atmosferde az miktarda bulunan gazların miktarını tespit ediyor.’‘
Tüm bu ölçümler, şu bilimsel sorunun cevabını bulmak için yapılıyor: Acaba Mars’ta hayat var mı ya da var mıydı?
Patrick Thollet, Doçent Doktor, Normale Superi Bölümü, Lyon Üniversitesi: “Buranın ölü bir gezegen olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak gerçekte, su izlerine rastlanan bazı değişimler olabilir. Bu da hayatın varlığının ilk belirtisi…’‘
Cathy Quantin-Nataf, Lyon Üniversitesi, Profesör: “Burası yaşanılır bir yer gibi durmuyor. Ancak bu hayat olmadığı anlamına da gelmez.’‘
REKLAMNicolas Thomas, Bern Üniversitesi, CaSSIS Araştırma Bölümü: “Diyelim ki metan gazı izlerine sıkça rastladık. Bu konu sadece biyolojiyle ilgili değil. Şunu belirtmeliyim ki ben bu konuda şüpheci biriyim. Hayatın olup olmadığıyla ilgilenmiyorum. Diğer arkadaşların da bu konuda dürüst olmasını istiyorum.’‘
İstikamet Mars programının diğer bölümlerini internet sitemizden izleyebilirsiniz.
Space programı gelecek hafta uydu teknolojisinin arama ve kurtarma çalışmalarında nasıl kullanıldığını konu alıyor.